Моабит дәфтәрләре / Моабитские тетради. Муса Джалиль

теләп очып кермәссең.

      Керә күрмә, безнең кан-яшь йотып

      Интеккәнне үзең күргәнсең.

      Сайра безгә шушы нәләт төшкән

      Койма аша гына булса да,

      Шунсы да бит безгә зур юаныч,

      Җырларыңнан күңел тулса да.

      Син очарсың, бәлки, минем илгә,

      Син ирекле, җитез канатлы.

      Тик әйт, кошчык,

      Синең минем янга

      Бу килүең соңгы кабатмы?

      Соңгы кабат булса, тыңла,

             кошчык,

      Соң теләген мәгърур җанымның:

      Оч син илгә нәфрәт һәм мәхәббәт

      Җыры булып тоткын шагыйрьнең.

      Ук шикелле үткен канатыңнан,

      Таң шикелле якты җырыңнан

      Таныр сине халкым:

      «Бу, – дип, – аның

      Соңгы җыры көрәш кырыннан.

      Чәнечкеле чыбык бәйләсә дә, –

      Дип, – шагыйрьнең аяк-кулларын,

      Бер көч тә юк җирдә богауларлык

      Аның кайнар йөрәк моңнарын».

      Оч син, кошчык,

             көчле җырым булып,

      Шушы сиңа соңгы теләгем.

      Тәнем калсын монда

             (Нәрсә ул тән?),

      Барсын илгә минем йөрәгем.

Август, 1942

      «ҮТКӘНДӘ КИЧЕРГӘН…»

      Үткәндә кичергән

      Кайгылар, газаплар

      Барсы да онтыла,

      Барсы да җуела.

      Төн үтеп, күңелле

      Көн тугач, азактан

      Берсе дә булмаган

      Шикелле тоела.

      Аһ, ләкин онтылмый

      Гомергә, гомергә

      Электә татыган

      Шатлыклар, рәхәтләр –

      Яндырып йөрәкне,

      Саклана күңелдә

      Кадерле минутлар,

      Бәхетле сәгатьләр.

Сентябрь, 1942

      АВЫРУ СЫЗМАЛАР

      Җиңәр, ахры, мине юләр үлем,

      Мин суыктан, беттән, ачлыктан

      Үләрмендер шулай, мич башында

      Туңып үлгән төсле карчыклар.

      Хыялландым ядрә давылында

      Батырларча сугышып үләргә…

      Юк, булмады, сукыр лампа төсле

      Калдым инде пыскып сүнәргә.

      Юкка чыкты бик күп теләкләргә,

      Күп эшләргә булган өмитләр.

      Юкка яздым: «Көлеп үләрмен!» – дип,

      Юк, үләсе килми, егетләр!

      Күпмени соң әле эш кыйраттым,

      Күпмени соң әле яшәдем?!

      Хәзергедән бик күп файдалырак

      Булыр төсле алда яшәвем.

      Татымадым элек мин һичкайчан

      Мондый көчле, мондый әрнешле

      Йөрәктәге дәртне һәм нәфрәтне,

      Мәхәббәтне, үчне, сагышны!

      Әле сиздем кеше йөрәгенең

      Шундый көчле яна алганын.

      Аһ, үкенеч, ләкин бу ялкынны

      Мин илемә бирә алмадым.

      Үлеммени безгә үкенечле,

      Халкың өчен булса үлемең?

      Күтәралмыйм, дуслар, мин хурлыгын

      Ачтан шулай егылып үлүнең.

      Мин яшәргә телим бирер өчен

      Илгә соңгы йөрәк тибешен.

      Үлгәндә дә әйтә алсам иде,

      Үлдем, диеп, туган ил өчен!

Сентябрь, 1942

      СЫРА ЗАЛЫНДА

      Озак