Юлда булу хәерле… / Лучше быть в пути…. Ринат Мухамадиев

җиңүче атны каршы алганда кемнең исемен олылап искә алыр?.. Теге маңка малайныкынмы?..

      «Юк! Беренче… Бары тик беренче!» дип кычкырып җибәрә язды ул, түземлеген җуеп. Сул кулындагы йөгәнне урабрак тотты. Кеше-кара күренмиме дигәндәй, як-ягына карангалап алды. Нидер сизенгәндәй, шунда хайван да сискәнеп башын югары чөйде. Ләкин кая китсен, бәйләп куелган йөгән ышанычлы кулда иде. Уңга-сулга тагы бер мәртәбә карангалап алгач, икенче кулын йодрыклап, кола биянең сулыш алган саен җилфердәп торган юка, нәфис борынын төяргә кереште Мостафа. Уңга тартылды бичара ат, сулга сикерергә итте, арт аякларын чөеп бушлыкка тибенеп алды, әмма Фәләховның тимердәй нык йодрыгыннан котыла алмады.

      – Хайванны нигә рәнҗетәсең, ни гаебе бар, Мостафа, – дип дәште шунда узып барган бер агай.

      – Чыгымчылап тора, иенә китерәм, – дип җавап кайтарды Фәләхов. Аны танысалар да, ул бу агайны үзе танымый иде. Хәер, Фәләхов бит районда билгеле кеше.

      – Үз атың булгач беләсеңдер инде, – дип, килгән юлыннан китеп барды агай. Аны-моны аңламады.

      Фәләховка да китәргә генә иде дә бит. Ләкин җаны тынычланмаган иде шул әле аның. Тагы ниндидер карарга килеп, ул кесәсенә тыгылды һәм аннан нәни генә пәке чыгарды… Башта ул авызлык турыннан ике яклап та йөгән каешын кисте, аннан ияр булмаганлыктан ат сыртына малай үзе ясап куйган киез бавына җитеште. Ат сбруеның җаен ул яхшы белә, шуңа күрә каешларны бөтенләй үк кисеп чыгармады. Алар иң кирәкле вакытында – ат кузгалып киткәндә генә өзелеп чыгарга тиешләр.

      Һәм, ниһаять, Фәләхов, иркен сулыш алып, елгыр бияне тагы бер ялгызы калдырып китеп барды. Ә атның үз хуҗасы – урман каравылчысы малае бу вакытта, ике кулына ике туңдырма тотып, чираттан чыгып килә иде. Район Сабан туеның ямьлелеге, гармун һәм җыр авазларыннан, чабышка әзерләнгән атларның матурлыгыннан башы әйләнгән чагы иде малайның. Аңардан да бәхетле кем булды икән шул мизгелдә?!

      …Ат чабышында катнашучылар мәйдан белән янәшәдә генә старт сызыгына тезелделәр. Елгыр кола бия беренчеләрдән булып килеп басты. Аның әледән-әле пошкырырга итенеп уңлы-суллы башын чайкавын сыртына менеп атланган малай яхшыга юрады. Атналар, айлар буе яңакларыннан сыйпап, ялларын һәм койрыкларын тарап, үз кулларыннан ашатып-эчертеп тәрбияләде ич ул аны. Борын тишекләренә килеп тыгылган кан төерләреннән атның сулышы кысылуы һәм шуңарга үрсәләнүен ул ничек башына китерә алсын?

      Фәләхов исә Чемпионга атланып килгән җайдагына ышанмады. Старт сызыгына чыккач кына, малайны куып төшереп, ат сыртына үзе менеп кунаклады. Чабышкылар белән таныштырганда: «Узган елгы Сабантуйда җиңгән Чемпионда районыбызның алдынгы колхозын җитәкләүче Мостафа Фәләхов үзе» дип, бу фактка аерым игътибар юнәлттеләр. Фәләхов тыйнак кына баш какты. Мәйдан дәррәү кул чапты.

      Чабышкысын елгыр кола бия янәшәсенә китереп бастырды Фәләхов. Бармакларына агып төшкән соңгы туңдырмасын ялап торган малай моны искә дә алмады. Атлар гына, нидер аңлашкандай, иске танышлар буларак,