Sara. Maretha Maartens

van Sirië is ’n goedgesinde taal, Mevrou. Goedgunstig. Eliëser sê ’n mens is soos sy taal. Toe ek hierdie Amoriete die eerste keer met my eie ore hoor praat het, het ek geweet ons is in vir moeilikheid. Groot moeilikheid.”

      Hoe reg was jy, my slavin, my suster. Die Amoriete wat hierdie gebied lank voor Abraham se trek – eers uit Ur, toe uit Haran – kom bewoon het, praat anders as my heer Abraham en jou man Eliëser. Die suising van die wind in lang gras, die shhhhh-shhhhh-geruis in alles wat my man in sy ouderwetse Akkadies en jou Eliëser in die Akkadies van Damaskus sê, is nie deel van die Amoriete se verheidense Akkadies nie. Hulle taal is soos die voorkoms van hulle mans en seuns: so hard op die oor soos hulle hande op jou vel. Daar is min selfrespek in hulle praat, maar baie strydlustigheid.

      Behalwe by die kind wat ons oor en weer vir mekaar verstaanbaar maak. Abi-Yatum klink asof sy nie van hier is nie.

      O, Rahel, was jy maar hier! Verlede nag …

      Was jy verlede nag maar hier!

      Hoor en sien het verlede nag hier buite die stadsmuur van Kirjat-Arba vergaan. Die jongerige vroue het hulle later na buite gehaas, die nag in. Die kinders wou agterna streep, maar hulle ma’s het hulle teruggejaag: “Salālu, salālu! Loop slaap!’’

      Twee vroue met spierwit hare het op die tentvloer bly sit. Ek dink hulle kon my onrustigheid en my vrae oor wat so na aan tent aangaan, later nie meer verduur nie.

      Een van hulle het haar bos gekoekte hare naderhand heeltemal deurmekaargekrap, hande-viervoet orent gekom en aan ’n kind gaan skud wat naby haar lê en slaap het. Die kind wou nie opstaan nie. Sy het met die gladde seilbeweging van ’n geitjie onder die ou vrou se hand probeer uitglip, maar ’n klap teen die kop het haar laat regop sit, doodluiters.

      Dit was of sy die harde klap net gehoor het. Asof die moeë ou vrou teen ’n muur langs haar geslaan het.

      “Sê vir die ummu- šību …” Die ou vrou het aanhoudend en heftig gepraat.

      Ek was die oorlas in die nag, Rahel.

      Die dogtertjie het op seningrige bene in die lamplig na haar toe aangekom. Hierdie enetjie het perfekte trapvoete, het Sara ’n oomblik lank gedink. Groot, breed en met voetsole wat selde water sien.

      Trapvoete.

      Isak se woord, sy begerige kleinseuntjiewoord. Hy was pas drie jaar oud, en daar was ’n afgebreekte punt van een van Berseba se duiwelskloudorings in sy voet. Sy het dit probeer uitgrawe: eers met ’n pendoring, toe met ’n mes. Hy het dit uitgekerm van pyn en met wit kneukels aan die klip vasgehou waarop hy gesit het. Uit die hoek van haar oog het sy Ismael sien naderkom. Sy hande was oop agter sy ore en hy het sy vingers bly wikkel. Vermakerig, het sy gedink. Hy tart vir Isak.

      Sy het omgeswaai: “Wat, dink jy, doen jy, Ismael?”

      “Ek, Mevrou?” Hy was so onskuldig soos ’n lam. “Ek maak grappies met Isak, dat hy nie aan die seer moet dink nie, Mevrou.” Hy het sy linkervoet tussen sy hande vasgegryp en spring-spring soos ’n volstruis met ’n gebreekte been tot voor Isak gehop. “Voel hier, Isak. Voel my voetsool. Die dorings het my ook altyd so seer gesteek, maar een van die dae is jou voetsole net so hard soos myne. Voel hier. Jou voetsole gaan nog soos sandaalsole word.”

      Isak het sy handjie uitgesteek en Ismael se voetsool van die groottoon tot die hak en weer tot teen die kleintoontjie bevoel.

      Sy was tot in haar verhemelte ontstem. Ek wil nie hê dat my seun aan jou voetsool moet sit en vat nie, wou sy vir Ismael sê. Dit hoort nie so nie. Jy is die seun van ’n slavin. Druk nou weer jou klipharde voetsool so vlak voor Isak se gesig!

      “Mens kan oral met sulke voete trap,” het Ismael gegrinnik. “Oral.”

      “Ook op goed wat steek, boetie Ismael?” Isak se trane was weg, hy was die ene bewondering.

      “Op duwweltjies en dorings en klippe en op jou kop, my klein ah˘um!”

      Ismael het dit net gesê. Hy kon niks verder waag nie. Sy was immers by Isak, krapmes in die hand, die wyfietarentaal met dreigend gepofte vere.

      “Gaan vra vir jou ma hoe ver sy met die ete is,” het sy Ismael van Isak af weggestuur.

      Isak het die sool van sy seer voet aandagtig bekyk.

      “Ek wil trapvoete hê soos my boetie.”

      Sy het sy handjie gevat en hom tent toe geneem vir sy voeding. Sy het op hom afgekyk terwyl hy drink en die traanspoor op sy linkerwang gesien. My klein olel, het sy bewoë gedink. Kind van my bors, kind wat sy handjies begin uitsteek na meer as moedersmelk. Knyp my ou los vel vir oulaas soos jy dit nou reeds drie jaar lank doen, my kind. Jy wat nog troos en vrede aan my bors vind, sal binnekort probeer om my kleed oop te trek, maar ek sal jou iets anders moet aanbied: meer van die vleis en brood waaraan jy reeds so ondersoekend proe. En niks meer van my nie, behalwe my arms en my skoot en my hart.

      My klein olel, het sy gedink, jou vader is besig om die fees te reël waartydens jou oorgang van olel na gâmal – van kind aan die bors na gespeende seun – gevier gaan word.

      Die gedagte was soos ’n doringpunt in haar hart.

      Die dogtertjie wat onder haar kombers uitgeklap is, het op trapvoete nadergekom. Agter haar het die ou vrou met die gekoekte wit hare hande op die buik staan en wag.

      Die kind het soos die ou vrou gepraat, net in ’n ander lyf en stem: “Ummu- šību, jy gaan nêrens nie.” Haar Akkadies was soos dié van Akkad en Ur-Ma. Dit was of sy in die land tussen die twee riviere grootgeword het. “Jy is siek. Jy sal sieker word as my ouma-hulle jou uitvat buitentoe.”

      Die ander bejaarde vrou het aanhoudend op maat van die voetegestamp en slaginstrumentmusiek naby die tent sit en wieg. Sy het skielik opgehou en met ’n kromgetrekte wysvinger eers na Sara en daarna buitentoe beduie: “Jy moet van die elohim sê, Abi-Yatum.”

      ’n Dowe sou haar woorde kon verstaan.

      Die kind het gegaap en klaerig teëgepraat, maar tevergeefs. Die twee bejaarde vroue het soos kraaie gekras. Die kind het haar hande op haar ore gesit, dit weer weggevat en dikmond bes gegee: “Ek sal sê.”

      “Wat sê hulle van die elohim?”

      “Hulle sê ons elohim sal jou nie help nie.”

      Help? Ek het nie die hulp van hulle gode nodig nie!

      Die vaak kind het haar stilte verkeerd verstaan: “My ouma en my oupa se suster sê die gode van die Amurru gaan jou nie help nie. ”

      Kraaie in die agtergrond, kraaistemme, woorde, woorde, woorde.

      “My ouma en my oupa se suster sê die gode van die Amurru hou nie van julle nie. My oupa se suster sê as sy jy was, sou sy nie eens daaraan gedink het om vir die gode van die Amurru te gaan vra om haar gesond te maak nie. ”

      “Ek vra nie om na die gode van die Amurru te gaan nie!” Wat laat hulle so dink? Hoe kan ek dit wil doen? Hier in die Amoritiese tent is daar tog ’n mate van afsondering.

      Daar was geen goedgesindheid meer in die tent nie. Nie by die twee bejaardes nie. Daar was iets so onversoenbaars soos duiwe en slange, soos lig en donker, soos die gees van Isak en dié van Ismael.

      Die kind het gegaap, gesug, op haar slaapplek gaan sit en tam aan hulle oorgedra wat sy gesê het. Hulle het gelyktydig reageer.

      Die een hoor die ander een nie, het Sara gedink. Of dalk maak dit nie vir hulle saak of die ander een ook praat nie.

      “Staan op daar, Abi-Yatum!”

      “Sê vir die ummu- šību …”

      Woorde, woorde, woorde. Abraham se naam is genoem.

      Die kind – teen dié tyd seker so uitgeput dat sy kon omval –