Sara. Maretha Maartens

Naam wat sy in die groot skudding op die negentiende dag van Lente in die bergpas aangeroep het, was die Naam van Hom wat onsigbaar en heilig is. Die Naam van die El van Abraham en Isak. El Shaddai. God die Almagtige.

      Terwyl sy na Hom roep, het sy die donkie hoor balk. Sy het gesien hoe hy sy ore plattrek en sy groot kop omruk om nie slegs te retireer soos steeks donkies maak nie, maar om ver weg te kom van kragte wat hom vanuit die aarde, die rante en die lug bereik. Om te hardloop tot waar hy sy kamp ken.

      Gasael se kleinseun Yusuf is met leiband en al van sy voete afgeruk. Sy het hom eensklaps in sy volle lengte oor die klipperige pad sien skuur voordat die dier haar afgegooi en sy niks meer geweet het nie.

      Yusuf was op sy knieë langs haar toe sy weer tot haar sinne kom. Hy het opgevlieg, die waterkruikie gebring en by haar gehurk. “Mevrou kan dit drink.”

      Bloed het van sy knieë af teen sy skeenbene geloop. Daar was bloed aan die kruikie: sy ken en handpalms was nerfaf geskuur.

      Sy het haar linkerarm gelig om die kruikie weg te stoot, maar dit net so laat terugval: “Ei-ei-na. My skouer, Yusuf, my skouer!”

      “Ag, Mevrou, tog.” Hy het langs haar gehurk, haar kop tussen sy hande geneem en haar gemakliker probeer maak. Hy was so onhandig, hy het in sy hele lewe nog nooit aan haar geraak nie.

      “Help my op, Yusuf.” Maar toe hy dit probeer doen, was sy te swaar vir hom. Sy was dooiegewig in haar kragteloosheid.

      Hy was taai van die bloed en sy het hom aanhoudend sien sluk. Maar op twaalf, dertien was hy reeds soos sy oupa Gasael. “As Mevrou net rustig hier bly, sal ek hulp gaan haal.”

      “Waar is jou broer?”

      “Terug Berseba toe, Mevrou. Hy gaan my oupa of my pa haal.”

      “Die donker gaan hom oorval.”

      “Hy hardloop met die pas langs, Mevrou.”

      Sy het begin huil, en dit by ’n kind. “Bly by my, Yusuf.”

      Die seun het asof tussen twee vure gestaan. “Die donker kan Mevrou ook hier oorval. Daar is baie leeus en roofdiere in die berg. Mevrou weet hoe bang ons gisternag was, met daardie dier wat die klippers laat rol het. Asseblief, Mevrou, laat my toe om hulp te gaan haal.”

      Moet my nie alleen laat nie, Yusuf. Eerder nog ’n nag met jou by my, soos verlede nag op pad hierheen. Ek sal weer soos gisternag in my mantel by die gloeiende kole sit en dommelslaap, die klerebondel as kussing agter my kop.

      Gisternag, toe die koue haar en die seuns kort voor dagbreek oorval het en die laaste rooi uit die kole was, het sy vir die twee seuns gesê: “Kom sit hier teen my, dat julle warm kan word.”

      Maar Yusuf het iets in die donker uitgetrek, iets wat na hom, na sy sweet en slawebestaan ruik, oor haar gegooi: “Ons is doodreg, Mevrou. Dis jammer Mevrou kan nie ook so teen die donkie sit nie.”

      Hy het opgestaan, sy seunsgestalte soos ’n donker beeld teen die maanverligte hemelruim. Boggelmaan, het sy gedink. Die volmaan verander reeds in ’n boggelmaan.

      “Eintlik kry ek warm,” het sy hom hoor jok. “Ek gooi dié sommer oor Mevrou, as Mevrou nie omgee nie. My groot-eema Rahel se voete word mos nooit meer warm nie, ek maak baie keer ook so met haar bene en haar voete, Mevrou.”

      Toe trek hy sy slawemantel oor haar, versigtig, sonder om eens met sy vingerpunte in die donker aan haar te raak. Eendag, het sy gedink, gaan hy soos sy oupa Gasael wees.

      So bedagsaam was Yusuf ook toe hy haar ná die nag tussen die agtiende en negentiende dag van Lente op haar bene gehelp en die donkie vir haar nadergelei het.

      “Wanneer die son vanaand sak, is ons by Meneer se nawûm by die groot bome, Mevrou. Het Mevrou genoeg geëet? Voel Mevrou goed genoeg?”

      Sy ouer broer, die swygsame een, het die roosterkoeke in die linnelap toegevou, die dikmelk- en waterkruikies na Yusuf uitgehou. “Hier. As Mevrou nog dors is.”

      Hulle het haar heeltyd vandat hulle van Berseba af weg is, soos ’n ongebakte kleivoorwerp behandel, so versigtig. Maar net met die vingerpunte, nie in ’n stewige greep tussen albei hande, soos hulle ma met kleigoed maak nie.

      Watter slaweseun vat immers met albei hande aan sy meester se vrou?

      Ná die val was haar kleed opgeskuif tot bokant haar knieë, haar knieknoppe en onderbene oop en onwaardig.

      Yusuf was te verleë om haar kleed beet te kry en haar lelike ou bene daarmee toe te trek. Sy het afgebuk en dit self gedoen, so goed sy kon. Maar by die enkels het haar bene nog uitgesteek, en dié het vir haar kompleet soos ’n dooie skaap s’n gelyk. Behalwe vir die bloed. Iets wat dood is, bloei nie.

      Het sy gehuil? “Ek smeek jou om by my te bly, Yusuf.”

      Hy het gebewe. En dit was of sy Gasael – of Eliëser, sy oupagrootjie – hoor praat: “Ek moet doen wat meneer Abraham nou van my sou verwag het, Mevrou.”

      “Gaan kry my donkie,” het sy hom probeer keer. “Help my om op my donkie te kom, dan lei jy hom na ons tente onder die groot bome. Na my man se veewagterskamp toe.”

      Hy het sy kop geskud. “Mevrou se donkie het met alles weggehardloop. Net Mevrou se waterkruik het hier bo-op die bossies geval.”

      Sy het begin hoes, die ergste vandat die gedurige hoes begin het.

      “Mevrou is siek,” het die seun gesê en die kruikie weer teen haar lippe probeer hou. Hy het iets ongehoords gedoen: die agterkant van sy hand teen haar voorkop gedruk, net ’n oomblik lank. En toe teen iets soos ’n swam teen haar kop.

      “Eina!”

      Hy het sy hand weggeruk, sy bes gedoen: “Mevrou het koors. Drink net ’n bietjie water, Mevrou.”

      Sy het dit gedoen en dit was of sy die seun se sout bloed en sy trane geproe het.

      Sy wou voel, en wat sy gevoel het, het haar met afgryse vervul. “Wat is hier teen my kop, Yusuf?”

      “Net ’n knop, Mevrou. As Mevrou liewer nie daaraan sal druk nie, Mevrou.”

      Hy het sy kort jurk uitgepluk en dit soos ’n Egiptiese laken oor haar gegooi.

      “Ons is nou-nou terug hier, Mevrou,” het hy haar beloof voordat hy net in sy lendedoek in die rigting van Kirjat-Arba begin hardloop het.

      Ten spyte van sy vrees vir ’n loesing het hy by die eerste die beste Amoritiese kamp ingestorm. Met die Amoriete in ’n kring om hom, só lei sy af uit die onophoudelike gepraat om haar, het die seun blykbaar verder by Abraham se reëls gehou: “Ek is nie ’n Amoriet nie. Ek is een van meneer Abraham, die groot donkiekaravaanbaas se mense. Hy is weg saam met meneer Isak. Mevrou soek hulle. Daar was ’n aardbewing. Meneer Abraham se vrou is daarbo. My meneer gaan kwaad wees oor ek hier kom hulp vra het. Ek het vrees, ek kom met vrees vir meneer Abraham. Maar my meneer se vrou huil baie. Sy het koors, daar is ’n ding teen haar kop, haar been is seer en sy kan nie opstaan nie en ons donkies is weg met alles.”

      HOOFSTUK 3

      Rahel, jare lank preek jy nou al: “Skinder is soos ’n bosluis in die kuiltjie agter in ’n mens se nek. Eers weet jy van niks. Later voel jy hom daar sit, vetgesuip van jou bloed, en met die koors wat hy gee klaar in jou lyf.” En steeds noem jy my heer Abraham die prediker van die trekgeselskap! Ai, Rahel. Die jong Amoritiese vroue in dié tent by Hebron drink hulle trommeldik aan die bloed van my man.

      Die Amoritiese vroue by haar in die tent praat telkens oor die vrees in Yusuf, die saxātu wat hulle op sy gesig gesien toe hy sy storie vir hulle kom vertel het. Hulle geledere word telkens aangevul deur vroue wat van buite af inkom, sommige met vetterige hande in die lug. Hulle is met vleis besig; sy hoor die dowwe gehamer op taai vleis. Dit kan haas of dassie wees, meerkat, die vleis van ’n beer, ’n jakkals of ’n wolf. Die vleis van kraaie, slange, skilpad. Hulle eet enigiets. Wat taai is, word met vleisstampers en klippe papgehamer.

      Sy hoor Abraham