Louisa du Toit Omnibus 7. Louisa du Toit

sy net vars lug kon skep, maar ’n mens kan jou nie losskeur van hierdie droef, broeiende atmosfeer nie. Daarom bly sy maar langs die bed staan en kyk af in haar stiefsussie se gesig, en die verpleegster kyk met vermoeide oë na dieselfde toneel.

      Dan kom daar beweging in die lossies vasgemaakte hande. Tillie draai prewelend haar kop heen en weer op die kussing. ’n Oomblik lank fladder die blou oë oop … net ’n oomblik, maar dis genoeg vir Irma. Die verpleegster is langs haar en hulle kyk vinnig, met iets soos triomf, na mekaar.

      “Sy het haar oë oopgemaak,” sê Irma vir die ander drie, maar meer spesifiek vir Deon. In ’n oogwenk is hy ook langs haar. Haastig kom Matilda orent, grimmig omdat Irma haar uitsig versper het sodat sy die eerste teken van lewe nie self kon gewaar nie.

      “Ek wens ek kon dit sien,” sê Deon saggies. “Ek het sowaar gesit en dut.” En dan: “Is julle seker?”

      “Ons het dit altwee gesien,” antwoord die verpleegster.

      Tillie se lippe beweeg. Irma buig af na haar, maar kan geen geluid waarneem nie. Tillie!” fluister sy dringend. “Dis Irma! Ek is hier, sussie!”

      Toe gaan die bleekblou, groot oë weer eens oop, maar langer hierdie keer. Nou kan niemand meer twyfel nie, en almal is inderdaad om die bed. Maar Irma weet dat Tillie heel eerste vir háár gesien het, dat sy bewus is van haar teenwoordigheid. Daar is ’n flou maar onmiskenbare stroom van bewussyn tussen hulle.

      “Ek gaan vir suster sê,” kondig die verpleegster aan. Binne ’n paar sekondes is hulle terug, en die suster beveel dat hulle liewer nou moet gaan. “Dit kan haar te opgewonde maak om julle almal te sien, en dit kan haar net meer deurmekaar maak as sy nie alles verstaan nie.”

      “Sy het my nou op haar nodigste!” protesteer Matilda oorspanne.

      Die suster glimlag onversetlik, en dis ’n glimlag wat eintlik te kenne gee dat sy nou genoeg van hierdie vroumens gehad het. “Hier is ek baas,” sê sy onverskrokke, “en ek beveel dat my pasiënt onmiddellik met rus gelaat word. Sy kan net meer gedisoriënteer raak. Ons sal u bel as daar enige wending kom. ’n Klomp moeë, bekommerde familie help haar niks.”

      “Ons verstaan,” sê vader, en dis sy eerste woorde in ’n lang tyd.

      “Solank jy nie namens mý praat nie,” kry Matilda die laaste woord in. Maar sy weet wanneer sy haar moses teë­gekom het, en daarom verlaat sy die kamer saam met die ander.

      Dis ’n verlepte viertal wat voor tant Bets se dorpshuis uit die motor klim. “Ek hoop nie ons maak haar wakker nie,” sê Deon. “Het oom die sleutel?”

      Dis egter reeds te laat. Bets is in elk geval nie ’n laat­slaper nie. Iewers in die huis gaan ’n lig aan, en net daarna die stoep s’n. Sy sluit oop en in haar warm, lang kamerjas kom sy hulle tegemoet.

      “Dis om koue te vat … uit die warm bed,” maan Matilda skerp.

      “Koue my voet. Ek kom uit om vir Irma welkom te heet.” Die volgende oomblik is Irma vas teen die sagte, moederlike boesem, en sy kan haar verbeel dis haar eie moeder.

      “My liewe kind, jy lyk nou nog meer na jou oorlede ma as ooit tevore!” roep Bets uit sonder dat sy Irma se gelaatstrekke duidelik kan onderskei. Irma het nog nooit na haar ma gelyk nie, maar dit laat tant Bets goed voel om so voor te gee; sy het haar oorlede suster aanbid. En in elk geval is die hou na Matilda gemik.

      Deon haal die tasse uit die kattebak en tant Bets loop voor om kamers aan te wys.

      “Wil jy bad, kind?” vra sy, nadat sy eers noukeurig aangaande Tillie se toestand uitgevra het.

      “Nee wat, ek gaan met klere en al op die bed neerval.”

      Irma trek slegs haar jas uit en haal Johan se portret bo uit die kleinste tassie. Toe sy op haar rug onder ’n duvet lê met die gesig van Johan voor haar, kan sy vir die eerste keer ontspan. In hierdie uur van die oggend kan sy beter vashouplek aan sy beeld kry as verlede nag in die hospitaalkamer; want nou is dit tyd dat hy opstaan, skeer, aantrek, werk toe ry, besigheid doen, praat, lag.

      Ook kan sy hom in hierdie melankoliese oomblikke alle misverstand vergewe. Die verskille wat andersins onoorbrugbaar is, word nou uitgewis deur die afstand en die verlange. Sy voel goed. Ontspanne, vergewensgesind. Want so seker soos wat die son aanstons sal opkom, glo sy dat Tillie sal regkom. Sy sal in elk geval nie doodgaan nie. Aan ander moontlike skade probeer sy nou nie eers dink nie.

      So tref Deon haar aan toe tant Bets hom met ’n warm melkdrankie na haar kamer stuur: aan die slaap op haar rug, met Johan se portret onderstebo op haar bors. Dit lig en sak ritmies soos sy asemhaal. Hy sit die glas neer.

      Toe neem hy die portret saggies weg en draai dit om. Met ’n ligte skok kyk hy vas in een van die aantreklikste mansgesigte wat hy nog ooit gesien het. Toe hy die portret versigtig regop op die bedkassie neersit, merk hy dat sy hande liggies bewe.

      Jy lyk mos soos ’n fllmster, liewe vriend, dink hy toe hy ’n laaste blik werp in die rigting van die bedkassie. Daar is egter geen glimlag op sy gesig toe hy die glas wegneem en die lig afskakel nie.

      Toe Irma om elfuur wakker skrik, weet sy ’n paar sekondes nie waar sy is nie. ’n Aangename loomheid deurtrek al haar ledemate en pen haar magteloos op die bed vas. Dan begin dinge vaste vorm aanneem en nugtere denke stroom haar verstand binne. Tillie … is Tillie …? Maar die hospitaal sou gebel het as daar ’n terugval was. En sy het aan die slaap geraak met Johan se portret op haar bors. Dan ken tant Bets nou reeds my hartsgeheim, dink sy glimlaggend as sy haar kop draai en die portret langs haar sien staan.

      Eindelik kry sy haar trae brein en spiere so ver om saam te werk en haar orent te lig. Sy swaai haar voete van die bed af en stap wankelrig venster toe. Sy knip haar oë teen die verblindende voormiddagson en kyk op haar horlosie. Wanneer laas het sy so laat opgestaan? Maar dan, wanneer laas was sy feitlik ’n hele nag wakker?

      Dis doodstil in die res van die huis. Dan hoor sy egter uit die kombuis die klank van ’n kastrol wat op die stoof geplaas word. Dis tant Bets. Iets ruik baie aptytlik.

      “Ek is bly jy het lekker geslaap, hartjie. Ek het vir Deon met ’n drinkdingetjie na jou kamer gestuur, maar toe was jy glo klaar aan die slaap.”

      Irma voel ’n blos in haar wange opstoot. Dan is dit Deon wat haar geheim gesien het, nie tant Bets nie. “Niks weer van Tillie gehoor nie?” vra sy angstig, maar ook om die aandag van haar verleentheid af te lei.

      “Ja, Deon het soontoe gebel voor hy weg is. Sy het nie weer haar bewussyn verloor nie. Sy slaap nou, maar sy het glo weer na jou gevra.”

      “Ek sal gaan sodra ek klaar gebad het,” belowe Irma verheug. “Is Deon plaas toe?” Sy sien skaars hoe tant Bets bevestigend knik, want haar oë merk die varsgebakte skons op die tafel. Dit was dan die heerlike geur wat die huis deurdring.

      “Die resep wat jou ma ook altyd gebruik het,” word Irma onnodiglik herinner en kry ’n koppie stomende tee met ryk melk. “Mens moet altyd keer, of dit rys oor die pan se rand.”

      “Alles wat tant Bets maak, is lekker,” prys Irma haar opreg.

      “Dis my roeping, hartjie. Ek het nooit man of kinders gehad nie,” bely die grys vrou sonder ’n spoor van spyt.

      “Die snaaksste ding op aarde. Kan ek nog ’n koppie tee kry? Ek het nie besef ek is so honger nie.” Irma het al ’n hele skon baasgeraak.

      “Dis omdat die spanning nou gebreek is, noudat dit blyk ou Tilletjie is buite gevaar.” Voordat Bets nog bewus kan word van die teenwoordigheid van trane, is dit reeds daar. “Jy weet, my kind, julle is maar my kinders, jy en Tillie en tot Deon ook. En ek dink die Vader vergewe my as ek meermale begeer het om julle meisies uit Matilda se hande te vat en self groot te maak. As die lewe vir Tillie te swaar geword het, het sy maar partykeer saam met jou pa in dorp toe gekom en dan ’n paar uur hier by my gebly.”

      “Het tant Bets nog die ou motortjie?” vra Irma om ’n ligter toon aan die gesprek te gee.

      “Ja,