Louisa du Toit Omnibus 7. Louisa du Toit

      “Ek het net gedink hoe jy meer kos as ek en Tillie gekry het.”

      “G’n wonder ek het julle verbygegroei nie. Maar die antie het my hard laat werk daarvoor.” Hy sê “die antie” altyd so half tong in die kies, en nooit voor haar nie.

      Sover sy weet, kry hy deesdae ’n salaris as voorman. Dit moet haar pa wees wat daarvoor gesorg het. Deon verdwyn in die badkamer terwyl sy die skottelgoed wegpak.

      Sy sit haar tasse gereed neer en neem ook ’n kussing en twee reisdekens. Die aand bloei dood oor bleek strate en dakke en voorspel ’n koue nag. In haar slaapafskorting agter die bamboesgordyn trek sy haar winterjas aan. Sy kyk in die spieël en sien hoe bleek sy lyk. Maar grimeer gaan sy tog nie, nie vir ’n nagreis en ook nie vir Deon nie, hulle het mekaar dwarsdeur die puisiestadium geken. Alhoewel fyn van tekstuur, is haar vel vandag leweloos en haar bruin oë vertoon buitengewoon groot; asof sy ’n spook gesien het, dink sy objektief. En miskien is dit wel die geval.

      Sy dink hiermee nie net aan Tillie nie, maar ook aan haar verlowing.

      Sy wend ten slotte net vars lipstif aan. Die enigste persoon vir wie sy haar mooi sou wou maak, is op die oomblik so ver van haar asof hy met ’n ekspedisie Suidpool toe is. Sy laat hom agter met die gevoel van verydeling wat so dikwels haar deel is in hulle verhouding.

      Toe Deon uit die badkamer kom, is sy gereed. Hulle bekyk mekaar vlugtig.

      Sy is wonder bo wonder nog in ’n groot mate natuurlik, en dit na drie jaar in die stad, dink hy waarderend. Selfs sonder grimering beskik sy oor ’n treffende gesig. Maar dan weet hy, beter as enigiemand anders miskien, dat voorkoms by haar nooit soveel sal kan tel soos geluk en sekuriteit nie, die dinge wat sy juis moes ontbeer.

      “Wat moet ek met die nat handdoek maak?” vra hy.

      “En so netjies … ’n voorbeeld vir julle twee meisies!” aap Irma in ’n hoë, bevelvoerende stem vir Matilda na. “Gee dit maar hier. Ek was verplig om my vuil wasgoed ook in te pak.”

      Hy het ’n nie-te-nuwe, gemaklike lang broek aan en ’n dik, swart trui. Met ’n ligte blos herken sy laasgenoemde. “Het jy dit nog steeds? Ek dog dis al opgedra.”

      “En dit nadat jy so hard daaraan gebrei het? Nee, ek dra dit spaarsaam.”

      “Ek is gereed,” sê sy effens gespanne, bewus daarvan dat hy skoon en aantreklik lyk.

      “Ek ook,” sê hy onnodig, en albei word ongemaklik bewus van hulle bymekaarwees alleen hier in die woonstel.

      Hy neem die twee tasse terwyl sy nagaan of al die krane goed toe en die skakelaars af is. Dan skrik hulle albei hewig as die telefoon lui. Vir die tweede keer binne ’n uur hou Irma met ’n aaklige voorgevoel die gehoorbuis teen haar oor.

      Gespanne hou Deon haar dop, sien dan hoe sy ontspan, hoe sy ’n sekonde lank haar lip vasbyt. “Johan …?” Haar stem is laag en haar oë half geslote sodat sy nie merk hoe Deon ongemaklik wegdraai nie. Toe sy weer by hom aansluit, is haar oë klam.

      Sy voel dat sy ’n verklaring aan hom verskuldig is, maar wil nie die indruk van die oproep vir haarself met woorde bederf nie. “Liefste, ek is jammer. Dis al wat ek wou sê. Is jy seker ek moet jou nie huis toe vat nie?” Dis wat Johan gesê het.

      “Dankie, Johan; al sou dit ook my keuse wees, is dit nie meer nodig nie. Deon is reeds hier.”

      “Ek was so bang jy kan reeds weg wees.” Sy woorde was opreg en innig.

      Sy oorweeg die saak van haar woonstelhuur, besluit dan om vir drie maande vooruit te betaal. Terwyl sy die tjek na die opsigter neem, laai Deon haar tasse in die motor.

      By ’n kafee enkele blokke verder klim hy af om vrugte te koop. “Om wakker te bly,” verduidelik hy.

      “Jy kan slaap. Ek sal bestuur,” bied sy aan.

      Hy antwoord nie, en sy wonder wat hy dink. Inderdaad dink hy: sy wil my altyd nog bemoeder, soos in die verlede. Die regmaak van sy bad vanaand was weer eens vir hom ’n bewys dat hy in haar oë nog Deon die alleenkind is. Sal sy en Tillie hom ooit as ’n volwaardige mens kan aanvaar?

      Uit koppigheid besluit hy om nie van haar aanbod gebruik te maak nie. Met ligte gesels probeer hy wakker bly, selfs al begin die teerpad voor sy oë te dans. Hy praat oor Tillie en probeer om al Irma se vrae te beantwoord.

      “Het Tillie mooi geword? Jy moet onthou dat ek haar laas gesien het toe sy sestien was.”

      “Die fyn, weerlose tipe. Sensitief. Onseker.”

      “Onseker? Jy praat soos Johan.” Sy lag gedemp.

      “Is dit sy naam?”

      “Johan Jooneveld.”

      Hoe musikaal het sy naam geklink toe sy aan hom voorgestel is. En toe hy praat, het sy stem sy naam en voorkoms in kwaliteit ver oortref.

      “Hy het die mooiste stem wat ek nog ooit gehoor het,” sê sy en skaam haar dan vir die kinderagtige uitlating. Hy lag egter nie, kyk net gemaak verbaas skuins na haar af: “Wanneer hy fluister, of wanneer hy in die badkamer sing?”

      Sy kyk na sy gelaatstrekke in die toenemende skemer. “Ons bly nie saam nie, Deon.” Dan voeg sy vriendeliker by: “Jy het nogal verander. Die ontluikende seun het ’n aantreklike man geword.”

      “Al die meisies sê so. Jy was die laaste een om dit raak te sien.”

      “En daarby is jy glad nie verwaand nie.”

      “Geensins; beskeidenheid is ’n deug, ek is bly dat ek dit het. Wat doen Johan?”

      “Hy is ’n bemarker. Vryskut. Werk vir meer as een firma.” Sy kyk om na die see van flikkerende liggies wat nou reeds kilometers ver agter hulle lê. Iewers in daardie intiem-gloeiende doolhof bevind hy hom nou, dink sy met heimwee en verlange.

      “En Johan dink jy is onseker.”

      “Op kantoor word ek egter anders beoordeel; daar heet ek ‘Immovable Irma’.”

      “Dis kritiek. Stoot jou baas jou dus op ’n kruiwa rond?”

      Sy lag spontaan en besef dat hy gesels bloot om wakker te bly. “Gee jy om om stil te hou?” vra sy.

      Hy gehoorsaam dadelik en kyk ongemaklik by die venster uit, menende sy wil ’n draai loop. Sy klim uit en voel die aandlug aan haar neus en tone byt.

      “Toe maar, ek het nie nood nie. Ek wil net vir jou ’n bed op die agterste kussing maak,” stel sy hom gerus.

      Hy wil eers protesteer, maar dan onderwerp hy hom as die lêplek hom lok. Skaars het sy tien kilometer gery, of sy loer oor haar skouer en sien dat hy slaap, een arm oor sy voorkop geslinger. In ontspanne houding en in die beperkte ruimte van sy slaapplek vertoon sy liggaam groter as wat dit werklik is. Geluidloos slaap hy ure lank; die slaap van die vermoeide. Hy vertrou my agter die stuurwiel, dink sy gevlei. Vir my, die onsekere. Maar dis een ding waarop haar pa aangedring het: hy sal sy dogter leer bestuur.

      Hierdie deel van die nag, die lang ure deur die donker veld met die stippels van dorpe waardeur sy ry, raak vir Irma die moeilikste. Nou begin die malende gedagtes waarvan Deon se geselskap haar genadiglik weerhou het. Inwendige bloeding … sy het al van gevalle gehoor waar dit in ’n jiffie verby kan wees. As Tillie moet sterf! Tillie, wat so diep in haar lewe gekruip het. Na dertien jaar voel sy nog die klein, soekende armpie van ’n hulpelose klein Tillie as sy snags in hulle gesamentlike bed nader kruip. En, veel later nog, ’n ontstelde Tillie wat inligting soek aangaande haar eie liggaamlike funksies.

      Net vyf jaar ouer as sy, was Irma tog vir Tillie die moeder wat Matilda op ’n verkeerde manier probeer wees het. Die kindmoeder wat haar beskermling twee jaar gelede verlaat het, en waaroor sy steeds skuldig voel. Hoe nodig het Tillie haar die afgelope tyd gehad.

      Maar dan, dink sy met selfbejammering, hoe nodig het ek ook iemand gehad, al die jare. Na skool het sy twee jaar by die huis gebly. Daarna is sy onder storm en protes tegniese kollege toe, die verste