Louisa du Toit Omnibus 7. Louisa du Toit

bedoel?”

      “Net wat ek sê. Weg. Hy is weg.”

      “Jy kan mos sien dis ’n ander woonwa, my vrou,” lig haar man haar in, hierdie een keer meester van die situasie. “Kyk, daar is dan ’n vrou en kindertjies.”

      Irma krip ineen in afwagting van die uitbarsting. Toe luister sy verbaas hoe Matilda verlig sug: “Dank die hemel. As die versoeking self weg is, kan Tillie dalk berou kry.”

      Sonde … sonde … peins Irma verbitterd; die refrein van jare. Daar moet sekerlik ’n ander uitweg uit die sonde wees as die vergelding wat Matilda verkondig. Wat van vergifnis?

      Die suster gaan saam tot in Tillie se kamer om te kyk of sy wakker is. “Kom maar binne,” praat sy van die bed af.

      Tillie kyk op. “Kan ek alleen met jou en Irma praat, Deon?” vra sy dadelik sonder om te groet.

      “Jy kan maar voor my ook praat, kind,” sê Matilda afkeurend.

      “Sal u asseblief doen soos die pasiënt versoek?” vra die suster ondubbelsinnig. Dis duidelik dat hulle almal bra moeg vir Matilda se inmenging is.

      Toe hulle alleen is, kyk Tillie hulpeloos na hulle op. Haar oë blink asof dit gloei van koors. “Ek weet julle was by Bennie. Julle sou mos nie verby hom gery het nie. Ek weet julle het gegaan ter wille van my. Ek wil graag die waarheid weet.”

      Deon buk langs haar en druk sy wang teen haar voorkop in so ’n innige gebaar dat Irma een wilde sekonde glo dat hy self op Tillie verlief is.

      “Hy is weg, kleintjie,” sê hy sag, en dis asof elke woord met moeite uit hom geforseer word.

      Tillie knik effens, so beheers dat slegs ’n senuweeagtige fladdering soos ’n skaduwee oor haar gesig gly. “Ek het vermoed. Maar dankie, nou weet ek.”

      Versigtig waag Irma om te vra wat sy so vuriglik verlang om te hoor: “Daar is nog geen teken van lewe in jou bene nie?”

      Sy kry slegs ’n skud van die kop as antwoord.

      “Wil jy nie maar die fisioterapeut toelaat om …”

      Weer ’n skud van die kop. Nie koppig nie, net vasbeslote.

      “Nie die geringste teken nie? In jou tone?” dring Deon angstig aan, terwyl hy kyk na die heuweltjie van haar tone onder die hospitaalbedsprei. Dis duidelik dat hy self graag ondersoek sou wou instel, maar hom daarvan weerhou.

      Slegs weer ’n hoofskuddende nee.

      “Dokter meen dit kan vanself weer regkom,” sê hy.

      “Dan is dit goed. As dit vanself regkom. Maar nie met ’n geroei en gestoei van my kant af nie. Dis al hoe ma my sal duld, en hoe my lewe draaglik sal wees.”

      “Sy kry self medikasie vir haar senuwees,” opper Irma onbedag.

      “Ek sou seker ook, as ek ’n moeder in haar posisie was.”

      “Ai, Tillie …” is al wat Irma verder uitkry.

      “Ek het julle gevra om my nie te paai nie,” herhaal Tillie haar aanvanklike versoek. “Ook nie te bejammer nie.” Tog lig sy haar hand en raak liggies aan Deon se skouer om te wys dat sy nie kwaad is nie. “Moenie sleg voel oor my nie. Daar is ten minste nie pyn in my bene nie. Roep nou maar vir Pa en Ma.”

      “Jy bedoel Ma en Pa. Onthou wie eerste kom, “ merk Irma doodluiters op en gaan uit na waar haar pa en Matilda verderaan in die gang staan. Toe stap sy by hulle verby na buite. In die motor stoot die snikke verstikkend in haar keel op.

      Hulle ry eers ’n halfuur later. Byna vergeet sy om haar brief aan Johan te pos. Dis ’n lang brief vat sy die vorige aand geskryf het; ’n innige ontboeseming van sorg oor Tillie se toestand en van verlange na hom, van neerdrukkende heimwee na sy teenwoordigheid, na haar werk en haar woonstelletjie. Toe sy die brief oorlees nadat sy dit klaar geskryf het, het sy dadelik geweet dat dit te openlik nostalgies is. Wel, dis hoe sy voel, het sy na lang oorweging besluit. Dis hoe sy waarlik en opreg voel. Sy vra Deon om voor die poskantoor stil te hou.

      “Gee maar vir my,” bied hy aan.

      “Toe maar.” Sy hoop hy verstaan dat sy nodig het om die brief self in te gooi, asof dit ’n deel van haar is wat sy moet afstaan.

      “My ouma het altyd gepraat van die krip wat agter die perd aandraf,” merk Matilda op toe sy snap dat Irma ’n brief wil pos.

      “Gelukkige perd,” is al wat Deon sê, tot haar verontwaardiging. Hy hoor Irma se pa gedemp lag.

      Dis vir Irma’n bevryding van die neerdrukkende atmosfeer in die motor toe sy die paar treë heen en weer stap. Toe sy die brief in die gleuf stoot en dit hoor afgly, ondervind sy ’n vreemde gevoel van verlies. Dis byna onmoontlik om te glo dat sy Johan net twee dae gelede laas gesien het. Dit voel soos ’n ewigheid. Hoeveel te meer moet hierdie paar dae nie vir Tillie soos ’n oneindigheid voel nie, dink sy skielik met heldere insig; vir haar wie se hele lewe verander het en wat veel verloor het van die weinig wat sy besit het.

      Vanaand sal sy vir Johan bel, besluit Irma skielik. Matilda kan maar slange vang as sy wil, sy sal vir die oproep betaal. Om net sy stem te hoor, sal soveel verligting bring. Die blote voorneme beur haar reeds op.

      “Is die ritueel verby?” vra Deon toe sy inklim.

      “Deon, dis ’n briéf,” antwoord sy byna katterig. Hy moet tog weet Matilda sit gereed om skietgoed in die hande te kry. Hoekom laat hy haar belaglik voel? Haar gevoel vir Johan is nie iets om mee gek te skeer nie.

      “Ek het nie gesê dis ’n pakkie wierook nie.” Deon klink ook effens vererg.

      “Nie dat dit my sou verbaas nie,” werp Matilda in en voeg by, totaal onnodig: “Of doepa.” Sy slinger die dubbel­sinnige opmerking na Irma terwyl sy eintlik na Deon se agterkop kyk.

      Deon swyg, skuldig oor die insinuasie wat die gevolg was van sy onskuldig bedoelde opmerking. En Irma voel ’n oomblik asof sy die voorwerp van ’n sameswering is, ’n verworpeling wat haar geboortereg verkoop het. Dis Matilda, dink sy met ’n diepgewortelde wrokgevoel; Matilda wat die oorsaak is dat sy soos ’n indringer voel in die huis van haar eie vader.

      Watter konsternasie het dit tog veroorsaak toe sy Matilda nie “ma” wou noem nie. Onuitwisbaar voel sy nog die angs in haar, die benouende besef dat sy in ’n hoekie gedryf word: “Pappie” wat nou “Vader” word omdat Matilda voel dis meer respekvol, hy wat mooipraat en en verduidelik dat dit nou haar nuwe moeder is. Tillie se grote ogies. Matilda wat gespanne wag op haar eerste oorwinning oor die koppige stiefdogter.

      “Sê nou ‘Ma’, of daar’s moeilikheid,” het Vader gedreig-pleit. Die waardigheid wat hy voor sy nuwe vrou wou handhaaf, het ’n ultimatum vereis.

      Skielik kry Irma ’n ingewing. Goed, sy sou nie meer “tannie” sê nie. “Matilda,” antwoord sy dapper. Toe smelt haar dapperheid voor die aanskoue van haar vader, nou skielik ’n vreemdeling, wat dreigend oor haar troon.

      “Ek sê mos Ma. Má Tilda!” verduidelik sy paniekerig. Sy sien nie hoe die twee getroef na mekaar kyk nie, vlug net huilend na buite waar sy teen die muur gaan staan en snik. Toe gaan die sagte armpie om haar nek: “Hoekom huil jy?” vra die dogtertjie aan wie sy tot dusver min aandag gegee het.

      Hulle gaan langs mekaar sit. “Ek is bly jy is hier,” sê Tillie. “Is jou pa kwaai?”

      “Nie so kwaai soos Matilda nie,” antwoord sy eerlik.

      So diep ingedagte sit sy, dat sy nie opmerk hoe Deon haar reeds geruime tyd tersluiks dophou nie. Toe hy eindelik haar blik vang, sê sy oë aan haar: Ek is jammer.

      By die huis help sy Matilda met die aandete. Gee die duiwel wat hom toekom, dink sy, maar Matilda is ’n knap huisvrou. Die huishouding loop altyd op geoliede wiele. Maar dan het sy eenkeer gehoor dat Langenhoven gesê het as jy wil weet of ’n vrou kwaai is, kyk of haar vloere blink. Sy dek tafel terwyl Matilda wors en eiers in die