Marta. Helena Hugo

sal nie stry nie. Hoe meer hy stry, hoe meer gaan hy hom vasdraai. Vir trou het hy in elk geval nie nou tyd of geld nie. Hy gaan ook nie vir sy broer van sy planne vertel nie, eers uitvind of die universiteit hom tegemoet sal kom en sy BMus aanvaar. Hy is drie en veertig en dit raak tyd om soos Deon tot rus te kom. Maar Deon het ook nie al die waarborge nie.

      Al kan hy miskien reken op ’n huwelik met ’n pragtige vrou, is hy nog nie verseker van sy werktoekoms nie. Hy het aansoek gedoen om ’n pos by die Departement Engels van die Universiteit van Pretoria en hulle hou hom maande al aan ’n lyntjie. Kry hy nie die pos nie, sal hy by UNISA moet aanklop en daarna by tegniese kolleges of verder uitwyk Johannesburg toe en elke oggend op die snelweg klim werk toe, les bes tuis begin vioollesse gee. Chanté het voorgestel dat sy Deon onderhou tot hy gevestig is, maar Gunther glo nie Deon sal daarvan hou nie. Dis die laaste ding wat hy ook sal toelaat – dat sy vrou vir hom sorg. Daar lê minstens vier of vyf jaar se studie vir hom voor en geen vrou sal bereid wees om so lank te wag nie. Nee, hy sal geduldig moet wees en opofferings maak. Hy het ’n heilige roeping en dis belangriker as enigiets anders.

      Vyf

      Dis Dinsdagaand. Marta maak haar netjies vir die sopkombuisvergadering. Meneer Stals bring oor tien minute vir Dania en dan ry sy saam met hom en tannie Dora pastorie toe. Dis nie ver nie en sy stap graag, maar sy moet vanaand vir die Stalse wag. Sy het Deon en Gunther nog nie met ’n oog gesien nie en het vandag gesorg dat sy nie eens in die rigting van hul huis kyk nie. Môreoggend moet sy Ciska se hare gaan kam, dan sal sy wettig daar opdaag. Ciska het wel gebel om dankie te sê vir die tuisgebakte koek. Dis presies wat die seuns bestel het, het sy gesê. En Eva waardeer dit, want sy swoeg ure in die kombuis om hul gunstelingdisse te berei. Sjokoladekoek was op hul lysie en sy kon dit toe aftik.

      Eva het gistermiddag niks daarvan gesê nie. Maar Ciska sal altyd ’n ophef maak, al moet sy ’n storie uitdink.

      Marta het heeldag vensters gewas. Sy het die gordyne afgehaal, gewas, gestryk en weer opgehang. Teen vieruur het sy ’n melktert in die oond gesteek sodat Dania, wat Hetta kom oppas, iets lekkers het om huis toe te neem. Terwyl die tert bak, het Marta al die koper- en silwergoed in die huis bymekaar gemaak, dit na die sementtafeltjie in die agtertuin aangedra en dit skoongemaak en blinkgevryf.

      Dis gewoonlik ’n kalmerende takie, maar haar gedagtes het haar nie met rus gelaat nie.

      Wat het sy verkeerd gedoen dat sy so eensaam moet wees, het sy gedink, en altyd so hard moet werk? Haar skouers pyn en dit voel of haar vingerpunte deurgeskaaf is. Haar naels hou sy kort. Maar wat van hulle oor is, versplinter en breek. Sy het brandmerke aan haar arms van te vinnig oondbakke uit die oond haal en ’n pleister om haar linkerwysvinger waar sy haar raakgesny het toe sy pampoen geskil het.

      Marta het die tert in die oond onthou en dit net betyds uitgehaal. Haar ma se klokkie het gelui en sy het ’n glas koue water gevra.

      “Waar bly jy, ek lui en lui,” was die dankie wat Marta gekry het.

      “Ek het Moeder gesê ek gaan agterplaas toe met die koper en silwer.”

      Hetta het die glas vir haar teruggee. “Jy maak vir jouself onnodige werk,” het sy gesê.

      “Ek moet dit nog gaan inhaal,” het Marta floutjies verweer en gemaak dat sy wegkom.

      Buite het sy die eetgerei bekyk en besluit om dit nog ’n keer op te vryf. Die son het oor die Swanepoels se huis se dak gesak. Sy het vinnig weggekyk, die skitterblink koper- en silwergoed op die skinkbord gesit en huis toe gedra.

      Maar terwyl sy haar ma se aandkos berei het, het ’n bekende bekommernis haar bekruip. Wie gaan eendag na háár omsien? Wie sal seker maak dat sy versorg word? Is dit een van die redes hoekom mense trou en kinders kry? Want waar sou haar ma gewees het as sy nie vandag hier was nie?

      Selfbejammering het haar beetgepak en sy het skuldig gebid dat sy nooit so siek soos haar ma moet word nie, nooit ooit plat op haar rug beland nie.

      Dis aand. Sy kam haar hare en bind dit vas. Sy verf lipstiffie aan en borsel haar wimpers met maskara.

      “Vader, vergewe my,” prewel sy voor haar spieëlbeeld. “Ek is ondankbaar en ontevrede en ek begeer allerhande goed wat ek nie het nie. Maar miskien sal U dit nog vir my gee, want U belowe tog goeie dinge vir u kinders en ek is een van hulle, Here, ek weet dit verseker.”

      Gedagtes wat deur haar kop flits, verander die strekking van haar gebed. Sy kan maar nie ophou om haarself in ’n trourok te sien nie, Deon aan haar sy, ’n huis met ’n rooi dak en wit rose in die voortuin, kinders op die grasperk.

      Die geklop van die koperklopper aan die voordeur ruk haar terug tot die werklikheid. Sy steek haar voete in haar plat balletskoentjies en hardloop om oop te maak. Dit is Dania met haar skoolsak oor haar skouer.

      “Dankie dat jy bereid is om in die middel van die week te kom.”

      “Ek ken mos vir ouma Hetta. Sy gaan slaap vroeg en dan doen ek my skoolwerk. Beter as om kleintjies op te pas wat nie wil hoor nie.”

      Dania is Dora se susterskind, ’n oulike kind en ’n topstudent wat in matriek na minstens ses onderskeidings mik. Sy pas Hetta al op vandag sy in graad nege is. Voor haar was dit Fiona, maar Fiona is nou getroud en het haar eie huishouding.

      Marta loop saam met Dania televisiekamer toe waar Hetta na Sewende Laan sit en kyk.

      Haar blik bly vasgenael op die skerm. Marta moet haar soengroet sonder om ’n praatjie aan te knoop en op haar tone uitsluip, anders is daar perde. Dania gaan sit ook ewe bedees.

      Marta is moeg, maar toe sy die voordeur agter haar toegetrek het, ervaar sy een van daardie rare oomblikke van vryheid. ’n Uur of twee weg van die huis waar sy kort-kort iets ontdek om reg te pak of skoon te skrop, sal haar goed doen.

      Sy sluit die deur en stap in die paadjie af na meneer Stals se Toyota. Hy wil altyd uitspring om die kardeur vir haar oop te hou, maar sy het dit lankal stopgesit. Sy klim agter in en groet hulle met: “Dankie dat julle my kom oplaai.”

      “Ons moet vir Dania aflaai.”

      Marta glimlag. Hulle het dit seker al honderd keer vir mekaar gesê. Volgende aan die beurt is: Hoe gaan dit?

      “Dis koud vanaand,” sê tannie Dora onverwags.

      “Koelerig, maar nie koud nie.”

      “Ek is die laaste tyd koulik.”

      “Lente is hier.”

      “Die blomme is amper af.”

      Meneer Stals ry om die blok, nie by die Swanepoels verby nie. Ook maar goed, anders het hulle dalk op die stoep gesit en dan was Marta spyt hy ry nie stadiger sodat sy kan sien nie. Daar is net twee vreemde viertrekke voor die pastorie geparkeer. Seker blomkykers wat oorslaap.

      “Vreemde karre,” sê meneer Stals.

      “Die Bakkers sal loop,” sê tannie Dora.

      “Dankie, meneer Stals,” sê Marta.

      “Bel my as julle klaar is, dan kom ek dadelik.”

      Tannie Dora wag tot hy wegtrek en ry, dan slaan sy haar truipante oormekaar en begin aanstap voordeur toe. Die buiteligte is aan en die stoep is helder verlig. Marta lui die deurklokkie.

      “Hoe gaan dit met jou ma?” vra tannie Dora.

      “Baie goed, geen klagtes nie.”

      “Darem nie lekker om so afgetakel te word nie.”

      “Ja, tannie Dora.”

      “Gesondheid is baie belangrik en ’n gawe van God.”

      “Ja, tannie Dora.”

      Rosie maak die deur op.

      “Dag, juffrou Marta. Dag antie Dora. Is Antie-hulle hier vir die vergadering?”

      “Is ons vroeg?”

      “Nee,