Kronkelpad. Irma Joubert

      Kaïro.

      24 Desember 1942.

      Liewe Lettie,

      Vanaand is Oukersaand. Dis nogal vreemd om Oukersaand so ver van die huis af te wees, ’n mens verlang huis toe. Maar eintlik gaan dit goed met my, baie goed.

      Lettie, jy is al amper ’n dokter, so ek wil vir jou iets vra. Dis eintlik namens ’n vriendin van my wat ek dit vra, want sy ken niemand vir wie sy kan vra nie, toe sê ek dat ek vir jou sal skryf.

      Jy sien, die vriendin van my het ’n kêrel wat ’n soldaat is hier, sy is ook hier in Kaïro. Sy werk nie saam met my nie, maar ek sien haar soms by etenstye. En sy wil graag weet hoe word ’n mens verwagtend. Dis seker vir jou snaaks dat ons nou so ’n vraag vra, maar jou pa het altyd vir jou alles vertel en nou swôt jy vir ’n dokter en alles, so jy sal seker weet.

      Lettie laat die brief ’n oomblik sak. Dis byna ongelooflik, dink sy, dat twee meisies van ouer as een-en-twintig, wat albei daagliks midde-in ’n wêreldoorlog sit, sulke elementêre feite nie ken nie. Maar dan onthou sy hoe al haar maats – Annabel ingesluit – op skool regtig nie geweet het nie en altyd meer by haar wou uitvind.

      Sy tel die brief op en lees verder:

      Dan wil my vriendin nog iets weet. Sy vra of daar ’n manier is wat ’n mens, as jy nou verwagtend is, nie meer verwagtend kan wees nie. Of is die babatjie klaar lewendig? Sy bedoel nie sy wil die babatjie doodmaak as hy klaar lewendig is nie, sy wonder net wanneer is die babatjie nou regtig in ’n mens se maag.

      Jy dink seker dis snaakse vrae, Lettie, maar my vriendin wil regtig graag weet. Ek dink sy vra miskien namens ’n ander vriendin van haar, wat ek nie ken nie. Ons het nie geweet vir wie om te vra nie, toe vra ons maar vir jou.

      Ek hoop julle het ’n lekker Kersfees. Jy en jou ma en jou pa.

      Groete,

      Jou vriendin,

      Christine.

      Lank nadat Lettie die brief klaar gelees het, sit sy nog steeds en dink. Is daar enige moontlikheid dat hierdie “vriendin” dalk Christine self is, wonder sy. Maar sy besluit dadelik dat dit onmoontlik is, heeltemal onmoontlik. Sy ken vir Christine goed genoeg om te weet sy sal nooit dít saam met ’n seun doen nie.

      En Lettie weet presies hoe verlief Christine op De Wet is. Eintlik vermoed Lettie van die begin af reeds dat De Wet een van die hoofredes is waarom Christine weggegaan het oorlog toe.

      Of kan dit juis wees dat die verlange huis toe en spesifiek na De Wet vir Christine in ’n ander man se arms ingedryf het?

      Nee, onmoontlik, besluit sy weer. Buitendien, as dit so was, sou Christine reguit vir haar gesê het wat aangaan. Of sy sou minstens vir Klara gesê het, hulle is van altyd af baie, baie groot maats. En Klara weet beslis niks van enige so ’n moontlike verwikkeling nie.

      Lettie staan op, haal die skryfblok uit haar lessenaar se boonste laai, en begin Christine se brief beantwoord. Sy doen dit so goed sy kan, hoewel dit beslis nie maklik is om so iets op papier neer te skryf nie. Sy kan net dink hoe Christine gaan bloos as sy die brief lees – dit sal seker vir Christine soos sonde klink, glimlag Lettie by haarself.

      Sy plak die brief toe, adresseer dit en skryf groot agterop: PRIVAAT. Toe sit sy die brief by haar pa se tassie sodat hy dit die volgende dag kan gaan pos.

      * * *

      In April van Lettie se finale jaar is die oorlog in Europa eindelik verby. Twee van die mense uit hulle kontrei wat by die oorlog aangesluit het, die bywonerseun Gerbrand Pieterse en ou mister Ismail van die winkel se oudste kleinseun, sal nie terugkom huis toe nie. Vir Christine verwag hulle nou enige oomblik terug.

      En die Italianer wat ’n ruk lank by Klara-hulle gebly het om die brug te bou en later in die dorp gehelp het met die bou van die nuwe kerk, is terug Italië toe. Mooie man, het Lettie gedink elke keer as sy hom ontmoet, mooi naam en van – Antonio Romanelli – en hy kon baie mooi sing ook, maar régtig ander dam se ganse.

      Oral oor die land is feeste om die soldate terug te verwelkom. Ook Lettie se universiteitsmaats en kollegas in die hospitaal waar sy haar prakties doen, is in ’n feestelike stemming – die broer of pa of kêrel kom eindelik permanent terug huis toe.

      Meneer Persoonlikheid (seker maar skewe deksel, dink sy soms) het nog nie aangemeld in Lettie se lewe nie. Maar hy sal kom, sê haar ma, sy moet net wag. Intussen werk sy hard om die beste student in haar klasgroep te bly – êrens moet ’n mens tog darem kan uitstyg.

      * * *

      Gedurende die Julievakansie van die laaste jaar van die oorlog kom Klara onverwags vir haar kuier. Lettie moet die hele vakansie lank prakties doen in die hospitaal, sy het ’n klein, koue kamertjie aan die suidekant van die personeelkwartiere. Klara slaap snags op ’n hospitaalmatras wat hulle bedags onder Lettie se katel inskuif.

      Lettie sien nie veel van Klara nie. Klara het eintlik vir Henk kom kuier, hulle is verloof, hulle moet die reëlings vir die troue finaliseer. Maar laatnag as Klara terugkom van haar kuiers saam met Henk, of vroegoggende voor Lettie moet begin werk, lê hulle heerlik en gesels. Klara is regtig die beste vriendin wat ek het, dink Lettie. As ek eers ’n dokter op die dorp is en Klara is onderwyseres daar, kan ons weer lekker kuier.

      Dinsdagaand nooi Henk vir Klara en Lettie om te kom musiek luister in sy woonstel. Hy koop vis en skyfies, wat hulle sommer uit die koerantpapier eet.

      “Dis eintlik baie onhigiënies,” sê Lettie, “die koerantpapier, bedoel ek.”

      “Moet dan nie die koerantpapier eet nie,” sê Henk. Hy het vrolike oë wat maklik lag.

      Die aand in die bed toe die lig al uitgedoof is, sê sy vir Klara: “Jy weet, Klara, Henk is een van die aangenaamste ouens wat ek ken.”

      “Ja-a, hy is nogal, nè?” antwoord Klara vakerig. “Dit was ’n lekker aand, maar nou is ek doodmoeg. Lekker slaap.”

      Klara is só gelukkig, dink Lettie net voordat sy aan die slaap raak. Henk is regtig die perfekte man vir haar.

      * * *

      Donderdagaand vra Klara: “Lets, het jy ’n aandrok?”

      “Ja, meer as een.” Sy voeg nie by dat hulle nog splinternuut is nie. “Hoekom?”

      “Ons gaan môreaand dans.”

      Lettie begin lag. “Jy kan met plesier een van my rokke leen, maar dit sal hopeloos te groot wees vir jou, en te kort.”

      “Nee man,” keer Klara, “jy gaan dit aantrek, jy kom saam.”

      Lettie is ’n oomblik stil. “Saam met jou en Henk?”

      “En ’n kollega van Henk. Ek het hom nog nie ontmoet nie, maar Henk sê dis ’n gawe ou.”

      “Klara …?” vra sy onseker. Kan dit werklik waar wees?

      “Ag toe, Lettie,” por Klara, “ons gaan al vier saam, ons maak dit sommer net ’n lekker aand. Jy kán nie nee sê nie!”

      Klara verstaan glad nie, dink Lettie. Klara weet nie eens dat sy eintlik die goeie fee is wat by Aspoestertjie opgedaag het nie.

      “Goed,” stem Lettie stil in, maar haar hart begin vinniger klop. Gaan sy régtig dans – in een van haar aandrokke?

      Die volgende middag, terwyl Klara solank gaan bad, sprei Lettie haar drie blinknuwe aandrokke op die bed oop. Watter een sal sy vanaand aantrek? Sy streel die sagte blou rok van haar eerste jaar – dan glimlag sy effens. In haar gedagtes hoor sy vir Annabel: “Lettie, dis só uit die mode! Dis só … 1940!” Maar dan weer, al haar rokke kom uit haar eerste drie jaar, daarna het haar ma begin aanvaar dat Lettie nie nuwe aandrokke nodig het nie. Of dalk het dit net te moeilik geword om materiaal vir aandrokke in die hande te kry.

      “Watter een gaan jy aantrek?” vra Klara agter haar. “O, trek daardie donkergroene aan, dis pragtig!”

      Die