In jou hande. Malene Breytenbach

wat Douw is, gaan ook die sielkundige na haar stuur. Hy het volle vertroue in Annette se vermoëns om suksesvol met die gekweldes van gees te werk.

      Michelle kyk na die lang, mooi vrou in ’n grys snyerspakkie, aktetas in die hand, wat na haar bed aangestap kom. Sy is elegant en lyk asof sy so in haar vroeë dertigs kan wees.

      “Hallo, juffrou Judson … Michelle, nè? Ek is doktor Annette Reinders. Ek is ’n sielkundige en dokter Hefer het my na jou gestuur. Hy vertel my jy ervaar post-traumatiese stres.”

      Michelle knip haar oë.

      “Dis maar moeilik terwyl jy nie met my kan praat nie, maar ek skryf ’n kalmeermiddel voor, en ek gaan vir jou verduidelik wat presies met jou aangaan. Sodra jou kakebeen aangegroei het, kan jy na my spreekkamer gebring word – of ek kan hierheen kom, ek sien albei jou enkels is gebreek. Dan kan ons behoorlike terapiesessies hê, mits jy nog dieselfde stressimptome toon.”

      Met mooi grysgroen oë kyk sy simpatiek na Michelle, wat sommer dadelik van haar hou.

      “Traumasimptome is adaptief, oftewel aanpassend. Ons kry dit om ons daarvan te weerhou om in ’n soortgelyke gevaarlike situasie te beland. Dié simptome verdwyn soms gou – dae of weke ná ’n ontstellende ondervinding. Nie almal wat ’n traumatiese ervaring gehad het, kry post-traumatiese stresstoornis oftewel PTS nie. Maar as die simptome voortduur en niks verbeter nie, het die persoon professionele hulp nodig. PTS veronderstel dat lyers vrees, hulpeloosheid en afgryse ervaar het en dat hulle hul eie of ’n ander mens se besering of dood voorsien het. Daar is drie hoofgroepe simptome by PTS. Die eerste is intrusies soos terugflitse en nagmerries, waartydens die ondervinding herleef word. Die tweede is vermyding, waar die persoon probeer om nie weer aan mense of dinge blootgestel te word wat die intrusiesimptome meebring nie. Derdens is daar hiperopwekking, wat fisiologies manifesteer in verhoogde skrikreaksies en hiperwaaksaamheid. Elke individu interpreteer die stres subjektief. Ons gaan al die moontlikhede aanspreek. Is dit reg so?”

      Michelle knip haar oë.

      Dokter Hefer kom skielik in. Hy gaan staan en sê glimlaggend: “A, ek sien doktor Annette het met haar sessies begin.”

      “Ek vertel haar net van die simptome en dat dit is wat ons sal behandel,” sê Annette Reinders.

      Sy kyk met soveel geneentheid na die chirurg dat Michelle verbaas is. Dit wil amper lyk asof hulle nie blote kollegas is nie. Geen wonder hy het dié sielkundige aanbeveel nie, dink sy. Hy dink natuurlik die wêreld van haar.

      Michelle skryf: Dankie, ek het terapie nodig. Veral nr 1 pla baie.

      Annette Reinders lees dit en wys dit vir die dokter.

      “Môre sal ek weer ’n draai maak,” sê sy. “Skryf intussen neer watter gewaarwordings jy kry, dan praat ek daaroor.”

      Sy staan op en is byna teen die chirurg. “Kom jy haar ondersoek, Douw?”

      “Nee, ek het gehoor jy het gekom, toe kom soek ek jou.”

      Hulle groet Michelle. Albei glimlag vir haar, en toe verdwyn hulle.

      Michelle is spyt dat die dokter so gou loop. Spyt dat dit vir Annette Reinders is wat hy wou sien en nie vir haar nie.

      Jy is verspot, betig sy haarself. Hy is net jou dokter en hy sal net kom as dit om geneeskundige redes is.

      Twee dae later is Michelle verras toe die verpleegsters met ’n trollie inkom. “Jy gaan op reis,” grap verpleegster Cynthia.

      Michelle kyk hulpeloos na haar. Is dit weer ’n operasie?

      Dokter Douw Hefer kom in, groot en indrukwekkend in sy wit jas. Hy kyk haar met sy nou bekende ernstige uitdrukking aan.

      “Ounooi, ons neem jou na jou vriendin. Jy sal geen sielerus hê as jy haar nie gesien het nie. Doktor Annette beveel dit ook aan, nadat sy gister verneem het wat jou simptome is.”

      Michelle het nie haar boekie en pen byderhand nie, maar sy knip vinnig om dankie te sê. Sy kan nie wag om Sandra te sien nie en sy hét dit onder die sielkundige se aandag gebring. Sy wil beslis nie die waarneming van die gevolge van die ongeluk op haar vriendin vermy nie. Die wrede werklikheid staar sy liewer in die gesig. Daarom wil sy haar vergewis van hoe erg Sandra se beserings is.

      Hulle beweeg flink deur die lang gange van die hospitaal en haar hart klop onreëlmatig van spanning oor wat sy gaan sien. Sy is bewus van die dokter wat vinnig langs haar loop en mense in die gang groet. Hoe gaaf is dit nie van hom om gunste vir my te doen nie, dink sy, en haar gemoed loop sommer oor.

      Toe is hulle skielik in die kamer waar Sandra lê en Michelle beur om haar te sien. Sy skrik groot, want sy herken die rooi hare, maar die persoon op die bed lê so stil soos ’n lyk. Daar is oral pypies en masjiene aan haar gekoppel, veel erger as wat Michelle self gehad het.

      “Stoot haar tot langsaan die ander bed,” hoor sy die dokter sê, “en katrol die koppenent effens op.”

      Michelle kan haar oë nie van die doodstil Sandra afhou nie. Dis duidelik dat sy in ’n baie diep koma is en niks registreer wat om haar aangaan nie. Michelle kry trane in haar oë. Sy wil Sandra roep, maar sy kan nie. Sy kan net kyk, na haar vriendin en na Douw Hefer, wat eenkant staan en afgetrokke lyk.

      Sy moet hard knip om die traanblindheid weg te kry. Sy het al self met breinbeseerde pasiënte gewerk, maar noudat dit iemand so na aan haar is, kan sy dit nie bloot klinies benader nie. Boonop skroei die wete deur haar dat dit háár skuld is dat die mooi, lewendige Sandra nou soos ’n waspop hier lê.

      ’n Middeljarige dokter in ’n wit jas kom in, gevolg deur twee verpleegsters.

      “Michelle, ontmoet dokter Peet Human, die neuroloog van wie ek jou vertel het,” sê Douw Hefer. “Peet, hierdie is juffrou Michelle Judson, wat ook in die ongeluk was.”

      Peet Human kom nader en neem Michelle se linkerhand. “Aangename kennis, juffrou Judson. Ek hoor jy is ’n arbeidsterapeut, en jou vriendin hier is ’n fisioterapeut. Dat mense soos julle, wat ander ná ongeluktrauma moet help, nou self so hulpbehoewend moet wees, is tragies. Maar wat, ons sal julle regkry.”

      Michelle knip haar oë ’n paar keer.

      Douw Hefer kom staan langs dokter Human. “Peet, ek dink Michelle wil graag hê jy moet haar vertel wat die prognose van jou pasiënt is.”

      Die ouer dokter knik. “Ja, ek kan dink dat Michelle baie ontsteld moet wees. Michelle, jy sal verstaan wat ek vir jou verduidelik. Jou vriendin het haar skedel gekraak. Daar was intrakraniale bloeding en ’n hematoma het gevorm, maar ons het die bloed gedreineer. Weens die impak tydens ’n ongeluk beweeg die brein en stamp teen die skedel, soos jy weet. Daar was serebrale kontusie en konkussie, en dan vind ’n tydelike verlies aan funksie plaas weens die trauma. Daar kan gevolge wees as juffrou Van Heerden uit die koma kom – amnesie oftewel geheueverlies, ook post-konkussieprobleme soos depressie en duiseligheid. Wanneer juffrou Van Heerden haar bewussyn gaan herwin, kan ons nie sê nie, maar ek verneem jy was bang sy is breindood. Ek kan jou verseker dat dit beslis nie die geval is nie.”

      Michelle knip verskeie kere vir hom. Sy is só dankbaar vir hierdie gerusstelling.

      Die dokter gaan voort: “Die herstel is geleidelik, maar ons hoop sy sal haar volle bewussyn terugkry. Mense kom uit ’n koma met ’n kombinasie van fisieke, intellektuele en sielkundige probleme wat spesiale aandag verg. Ek het jou ook getoets. Jou harsingskudding was nie so erg nie, maar ek verneem jy toon van die simptome wat ek pas beskryf het.”

      Michelle knip haar oë om te bevestig.

      “Herwinning van die bewussyn is nie eensklaps nie. Dit vind vir kort tye plaas, en dan word dié tye langer. Jy het dit self ervaar. Die pasiënt se vermoë om te reageer neem toe. Die goeie nuus is dat die mediese behandeling van juffrou Van Heerden reeds by die ongelukstoneel begin het toe die paramedici haar gestabiliseer het, en sy het dadelik na hierdie hospitaal met neurochirurgiese kapasiteite gekom. Die gevolge moet ek egter uitspel: daar kan persoonlikheidsverandering kom. Jy, as arbeidsterapeut, sal haar kan help met rehabilitasie en