Братэрства. Алесь Карлюкевiч

радкі вяртаюць чытача ў ваеннае ліхалецце. У памяці Іны Растоўцавай – свае мастацкія і жыццёвыя сімвалы. Так ці іначай яны звязаны з Зазеркай, Пухавіччынай. Чытаем адзін з вершаў:

      На невидимой стороне жизни

      Со мной не остался никто, даже сестра.

      Даже мёртвые ушли с того места,

      Где были вчера.

      На невидимой стороне жизни.

      Смотри, – там в ряд деревья старых вишен,

      И ты стоишь ребёнком в белой нише;

      Смола стекает, и янтарная слеза,

      Как стрекоза.

      Дрожит под детским пальцем.

      Глаза закрою, помолчу. Картину назову:

      Деревня Зазерки. Стоит как наяву

      За озером, где школа, сад и бусел.

      Год сорок первый. Не хватает кальция.

      Извёстка белый осыпает цвет.

      И распадающийся узел

      Из веток вишневых, из будущих иллюзий —

      Горчайший запах над завесой лет…

      И грустно Чехов смотрит нам вослед,

      Несбывшийся поэт…

      І яшчэ – з пухавіцкай памяці Іны Растоўцавай: «Мне снилась Германия озером, / Прозрачным и синим – без края. / Как в Зазерках детство морозило! / Под липой стою, замирая. / Под каждым цветком стою в грёзе я, / С цветка тишину собирая, / Не зная, что часом начнётся война…»

      Пісьменніца, чыё дзяцінства прайшло выпрабаванне вайной на пухавіцкай зямлі, злучае, паядноўвае розныя часы. Не выпадкова нямецкі вучоны, культуролаг, мастацтвазнаўца Вольфганг Ланге так адгукнуўся пра першы з «зазеркаўскіх» вершаў: «…Ваш выдатны верш пра Чэхава. Ён проста рашуча патрабуе перакладу на нямецкую мову. Пры гэтым ён не павінен быў згубіць свайго захапляльнага, прыцягальна-чароўнага тона, такога лёгкага і меланхалічнага адначасова, тона, які звязвае далёкае Некалі і блізкае Сёння разам…».

      Кутузаўскі праспект, дом 45…

      «В Бресте ранняя весна, / Робкая трава… / А над Бугом тишина, / И в руинах спит война. / Мама, ты жива?!.»Гэтыя радкі – з апошняй ці дакладней з першай пасмяротнай кнігі Мікіты Рафаілавіча Сусловіча (1935–1986), які нарадзіўся ў Мінску. І назва ў кнігі – «Трэцяя пара года» (Масква, «Советский пеисатель», 1989). Прадмову да зборніка – «Мора і любоў» – напісаў паэт Мікалай Флёраў: «Мікіта Сусловіч быў сапраўдным паэтам флота. Я нават не пішу Ваенна-Марскога Флота, пашыраючы гэта вызначэнне да параходаў, якія курсіруюць па марах і акіянах, да судоў, якія прабіваюцца праз арктычныя ільды, да малых сейнераў, у тралах якіх адбіваецца срэбрам толькі што злоўленая рыба. Усе маракі, дзе б ім не даводзілася сустракацца з Мікітам Сусловічам, адразу станавіліся яго сябрамі, таму што паэт быў чалавекам выключнай таварыскасці, дружалюбства, удзячнасці, абавязку і доўга. Усе гэтыя якасці ў многім выхаваны ў ім ваенна-марской службай, якой ён аддаў усе гады свядомага жыцця. На гэтай службе ён і стаў такім чалавекам, флоцкім паэтам,» – піша Мікалай Флёраў.

      Пра сваю «беларускасць»