Сайланма әсәрләр. 2 т. / Избранные произведения. Том 2. Нурислам Хасанов

кызып алган Тукбаев һаман җүләр сатуын белде:

      – Сайлау нәтиҗәләренә халык гаепле түгел. Халык белән эшләмәдек… Әгәр ун ел коммунистлар торса, бер мәчет тә калмаячак иде. Баласын сөннәткә утырта алмый азапланды халык. Күпме татар, күпме мөселман халкы үз малайларын сөннәткә утырта алмый калды. Күпме татарны, яшь чакларында коммунист булып картайгач, гроб белән күмделәр. Шул көннәрне сагынабызмы? Сагынсагыз – пожалуйста!.. Мин кабат исегезгә төшерәм: сүз дядя Эльс турында гына бармый… Кичә безгә өстә аңлаттылар. – Тукбаев башын кала ягына изәде. – Шунда бер район башлыгы җавап та тотты: «…Без сезне яхшы аңладык, – диде ул Дәүләтхан Бариевичка. – Әгәр өченче числода район дядя Эльска сиксән процент тавыш җыймаса, күрсәткән хезмәтләремә карамастан (ул кеше үзе ике метр озынлыкта, ул инде бер районны күтәрде), мин, ди, дүртенче числода эштән китәчәкмен», – ди. Мин дә өчесеннән соң эшкә чыкмыйм. Сәнәк тотып эшләячәкмен…

      Аңа Нәфиснең эчке тавышы каршы төште: «Тоттырырсың сиңа сәнәк, «мерседес»ка менеп атланган торгашка!»

      Тукбаев дәвам итте:

      – Өченче числода сиксән процент җыймасам, мин бер минут та, сез тыңлатырга теләтеп карасагыз да эшләмәячәкмен. Кем демократиягә каршы, ул кеше монда утырып торырга тиеш түгел. Без бит монда, утырып торырга дип, Чәчәк апаны чакырмадык. Аларның үз партияләре бар, бүтән урында җыела. Мин сезне минем партиядә дип саныйм. Минекендә түгел, акыллы җөмһүриятебез партиясендә дип… – Тукбаев ярсый төшеп кычкыра башлады: – Халыкка чыктыгызмы, аңлаттыгызмы? Кичә мин шәһәрдән ант итеп кайттым. И миңа барысын да ишеттерделәр. «Акча сораганда әйбәт сорыйсың бит син» дип. Берәр миллионлап акча алып кайтабыз бит. Планнарга керткәндә, ялына-ялвара арттыртабыз, юмалыйбыз, юабыз… Аннан әйтәләр: «Акча сораганда – безнең белән, ә сайлауларда икенче җыр җырлый», – дип. Аппараттагы Фәрзи Морзаевич та: «Акчаны Югановтан сорагыз», – дип әйтә, ди. Мин кабат исегезгә төшерәм: өченче июльдә кабат тавыш бирүдә альтернатива юк. Аңлагыз, Юганов та, дядя Эльс та түгел, за демократию!..

      Тукбаев тынып калды, кулъяулыгын чыгарып, маңгай тирләрен, муенын сөртте һәм янә ризасызлыгын белдерде:

      – Мине монда икейөзле, оятсыз, вөҗдансыз чиновниклар чорнап алган. Бу сайлауларда, ничек кенә кыен булмасын, мин дә үземә «сайлау» уздырырга тиешмен… – Һәм ул ялт та йолт килеп оран салды: – «Калач!» Кайда Әюп?

      – Мин монда, Рәсим Юлаевич!– диде «Калач» колхозы рәисе Әюп һәм торып басты, маңгаена төшкән өч бөртек чәчен сыпырып төзәткәндәй итте.

      – Аңладыгызмы кем икәнегезне?

      – Аңладым, Рәсим Юлаевич, аңладым, – диде ул, куштанлыгын оста җигеп. – Малаем туса, Эльс дип исем кушачакмын…

      Залдагылар аның сүзеннән елмаешып куйды.

      Тукбаев инде үз уенын уйнап бетергәндер дигәндә генә, аның «мунча ташы» янә кайнап чыкты.

      – Районда мою партию вести – партию Дәүләтхан Бариевича! – дип җикеренде. – Газета – безнеке, газетага без язасы килгән әйберне генә язабыз. Кем