Hophopnamə. Mirzə Ələkbər Sabir

fəqirin olamaz əqli, zəkası,

      Çün yoxdur onun sən kimi pakizə libası,

      Yox sərvəti, yox dövləti, yox şalı, əbası,

      Var köhnə çuxası, dəxi bir təkcə qəbası…

      Bu çərxi-fələk tərsinə dövran edir imdi,

      Fə’lə də özün daxili-insan edir imdi.

      İstərsən əgər olmağa asudə cəhanda,

      Ta olmayasan qəmlərə aludə cəhanda –

      Fə’lə üzünə baxma bu bihudə cəhanda,

      Öz fikrini çək, ol dəxi fərsudə cəhanda…

      Bu çərxi-fələk tərsinə dövran edir imdi,

      Fə’lə də özün daxili-insan edir imdi.

      Gör millətinin dərdini, axtarma dəvasın,

      Əl çəkmə yetimin başına, kəsmə sədasın,

      Zinhar qoyub dəhrdə bir xeyr binasın

      Yad eyləmə, şad eyləmə millət füqərasın…

      Bu çərxi-fələk tərsinə dövran edir imdi,

      Fə’lə də özün daxili-insan edir imdi.

      [CƏHD EYLƏ, SƏN ANCAQ NƏZƏRİ-XƏLQDƏ PAK OL]

      Cəhd eylə, sən ancaq nəzəri-xəlqdə pak ol,

      Məxluqu inandır;

      Xasiyyətin od olsa da, ətvardə xak ol,

      Sök aləmi, yandır;

      Xəlqin nəzərin cəlb elə qurşağə, qəbayə,

      Məclubi-üyun ol;

      Hər hiyləvü bicliklə gir, əlbəttə, əbayə,

      Imanə sütun ol;

      Sə’y eylə ki, saqqal uzanıb üç çərək olsun,

      Papaq ona nisbət;

      Qurşaq da, bilirsən ki, on arşın gərək olsun,

      Təfsilə nə hacət…

      Qoyma yerə təsbihini, əl çəkmə duadən,

      Övrad oxu daim;

      Məclisdə çəkib dut özünü, ol nücəbadən,

      Söz söylə mülayim;

      İştə geyinib məzhəbi, imanı büründün,

      Pək möhtərəm oldun;

      Indi nəzəri-xəlqdə sən pak göründün,

      Əhli-kərəm oldun;

      Başdan-ayağa əmnü əman oldu vücudun,

      Zöhd ilə bitişdin;

      Nolmaq diləyirdinsə, həman oldu vücudun,

      Məqsudə yetişdin!

      Vəqt oldu ki, imdi edəsən aləmi talan,

      Dut, qoyma qaçanı!

      Hökm imdi sənindir, dəxi çək işlərə saman,

      Yığ müşkül açanı;

      Dul övrətə bidad elə, eytamə xəyanət,

      Xovf etmə əcəldən;

      Məkr isə özün qıl, oxu şeytanə də lə’nət!

           Şad ol bu əməldən,

           Əl çəkmə hiyəldən,

           Təzvirü dəğəldən,

           İmanı da versən,

           Vermə pulu əldən!..

      [ETDİ BU FƏLƏK HƏR KƏSƏ BİR TÖVR YAMANLIQ]

      Etdi bu fələk hər kəsə bir tövr yamanlıq,

      Səd heyf, keçən gün!

      Hər bir iş üçün xatiməbəxş oldu bu afaq,

      Olduq yenə məmnun.

      Şükr eylədik Allaha yetişdikcə ziyanlıq,

      Əfsürdə biz olduq.

      Çaldı bizə bir özgə səyaq ilə fırıldaq,

      Qəmli günə qaldıq.

      Nə rəhm bilər, şərm qanar, ağlamaq anlar,

      Böylə fələk olmaz!

      Yox böylə iki dilli, yaman üzlü cəfakar,

      Bir zərrə utanmaz!

      Verdi bu hamı qonşulara sən’ətü dövlət,

      Dünya, sənə lə’nət!

      Səsləndi, gedək siz yatın həmmamdə rahət,

      Bicadı bu zəhmət!

      İslam uşağı yatsın ayağında fələqqa,

      Bu növ’di tə’lim.

      Vursun buların başına həm mirzə tərəqqa,

      Eylin onu təkrim.

      Ey vay, bu fələk qoydu bizi löqməyə həsrət,

      Qaldıq biz adamsız!

      Verməz dəxi bir parça çörək tapmağa fürsət,

      Get, yatgilə şamsız!

      Öz bildiyini qıldı müsəlmanlara dövran,

      Əl işdən üzüldü.

      Çaqçaq başın ağrıtdı, kefin çəkdi dəyirman,

      İş həcvə düzüldü.

      Bu çərxi-sitəmkarın aman məsxərəsindən!

      Bais, balan ölsün!

      Baxmış bu müsəlmanlara qəm pəncərəsindən,

      Çərxin üzü dönsün!

      Əvvəl bu fələk cümlədən əymişdi damağı,

      Qəm kasəsi daşdı.

      Axırda bizim başımıza vurdu çanağı,

      Su başdan aşdı.

      Bir rus görəndə oluruq xar yanında,

      Quzu, keçiyik biz.

      Keçməz sözümüz bir pula sərdar yanında,

           Çünki nəçiyik biz?!

           Tanrı buna şahid –

           Quzu, keçiyik biz…

      [TƏRPƏNMƏ, AMANDIR, BALA, QƏFLƏTDƏN AYILMA!]

      Tərpənmə, amandır, bala, qəflətdən ayılma!

      Açma gözünü, xabi-cəhalətdən ayılma!

      Laylay, bala, laylay!

      Yat, qal dala, laylay!

      Aldanma ayıqlıqda fəraqət ola, heyhat!

      Qəflətdə keçənlər kimi ləzzət ola, heyhat!

      Bidar olanın başı səlamət ola, heyhat!

      At başını yat, bəstəri-rahətdən ayılma!

      Laylay, bala, laylay!

      Yat, qal dala, laylay!

      Açsan gözünü, rəncü məşəqqət görəcəksən,

      Millətdə qəm, ümmətdə küdurət görəcəksən,

      Qıldıqca nəzər millətə heyrət görəcəksən,

      Çək