Плошча Перамогі. Ольгерд Бахаревич

разумны. Басурманы яму кішкі выпусьцілі. Накінуліся ўтрох на аднаго, той у высокай шапцы махнуў шабляй і… Калі бой скончыўся, Лёкса пакляўся, што больш ніколі ня будзе есьці пальцам пханую каўбасу…

      Хата палясоўшчыка стаяла на ўзгорку. Недалёка ад яе пасьвілася на выгане між трох бярозаў карова, пазіраючы на сьвет вялікім, заплаканым вокам. Проста за хатай пачыналася лагчына, зарослая высокай травой. Палясоўшчык з жонкай закідвалі на гарышча сена. Забрахаў сабака. Палясоўшчык павярнуўся і прыставіў да сьцяны вілы. Недаверліва ўперыўся вачыма ў Лёксу, які запаволіў крок. Малы падбег да бацькі і схаваўся ў яго за сьпінай.

      «Добры дзень у хату! – сказаў Лёкса строга. – Памагай бог!»

      «Дзякуем, – непрыязна адгукнуўся палясоўшчык, на ўсялякі выпадак падхапіўшы з пня сякеру. – Калі не жартуеш, вядома».

      «Ня бойся, дзядзька, – Лёкса падышоў бліжэй і зьняў з пояса біклажку. – Пакладзі сваю штуку, не спатрэбіцца. Я каралеўскі вястун Лёкса Шпуль. Пасланы самымі Яго Вялікасьцю ў сталіцу з важным данясеньнем. Іду ад самай Чорнай Скалы… Як бітва скончылася, так і выправіўся ў дарогу. Так што сам разумееш, дзядзька. Мушу быць у каралеўскім палацы як мага хутчэй. Таму дай мне якога харчу і вады, але найперш вады. Ды пакажы кароткую дарогу».

      «Што ж гэта, у Яго Вялікасьці для вестуна каня не знайшлося?» – запытаўся палясоўшчык, не выпускаючы з рук сякеры. І паглядзеў зьдзекліва на босыя ногі нечаканага госьця.

      «Быў конь, – сказаў Лёкса Шпуль. – Здох. А боты я на пераправе аддаў. За бохан хлеба, ваду і сала. Мне харчоў на дарогу не выдавалі. Кароль загадаў адразу ж на каня і дамоў, расказаць у палацы, што здарылася… Слухай, дзядзька, няма часу. Калі што, у мяне паўнамоцтвы кароткія. Хто вестуну не садзейнічае – маю права браць усё гвалтам. Ужо ж ты мусіш ведаць, дзядзька. Так што раю мне паверыць і забясьпечыць усім патрэбным».

      Палясоўшчык і ягоная жонка змрочна глядзелі, як Лёкса спрабуе ўсьміхнуцца. Вусны ня слухаліся, але ён усё ж расьцягнуў іх, і яны забалелі. Ніхто не адказаў яму ўсьмешкай. Было такое адчуваньне, што яны лічаць гузікі на ягоным мундзіры. Лічаць на ім адамавы галовы.

      «Забясьпечыць, кажаш? – так і не зірнуўшы Лёксу ў твар, палясоўшчык падышоў да бочкі і паліў сабе на рукі са збана. – Што ж, забясьпечым. А ці ня ведаеш ты, вястун, такога… Такога Міху Лася?»

      «Можа, сустракаў калі? – з надзеяй спытала жонка палясоўшчыка і падышла бліжэй. – Ты праходзь у хату, праходзь…»

      Лёкса дачакаўся, пакуль палясоўшчык памые рукі, і схапіў збан. Выліў у сябе адзін, другі, не здымаючы стрэльбы з пляча. Вада была халодная, чыстая, такая смачная, што Лёкса ажно прыцмокнуў. Ён выліў яшчэ адзін збан на галаву і зафыркаў, як конь. Напоўніў да краю біклажку і закруціў.

      «Не даводзілася, – сказаў ён, ікнуўшы, і паставіў стрэльбу да сьцяны. – Хоць, можа, і сустракаў. Гэта такі малы, галава як гарбуз, і бяльмо на воку? Якога ўсе Цыцыкам клікалі?»

      «Не… – заматляла галавой жонка палясоўшчыка. – Міха высокі, ладны, і вочы ў яго прыгожыя. Як горныя каменьчыкі…»

      «Высокіх