Narsiste, psigopate, stalkers en sadiste. André le Roux

en Robert Hare wat meen die meeste van ons sal op ’n tipiese dag minstens een teëkom. ’n Verdere 10% val in ’n “grys” gebied, mense met genoeg psigopatiese kenmerke dat jy bekommerd behoort te wees. En in die sakewêreld – bestuurders en uitvoerende hoofde – is die syfer vir psigopate “veel meer” as 1%.

      Psigopate kondig hulself nie aan nie. Hulle steek hul psigopatiese maniere weg, want hulle wil nie hê jy moet hardloop nie. Wat beteken daar kan meer van hulle wees omdat hulle nie maklik herkenbaar is nie. Dis ook moontlik dat bloot onaangename, glibberige, gewetenlose skelms as psigopate beskou word. Dit kan die syfers erg deurmekaarkrap.

      “Die gemiddelde psigopaat sal skuldig bevind word aan vier geweldsmisdade teen die ouderdom van veertig,” sê Kiehl in The New Yorker.

      Die meeste psigopate (70%) sal jy aantref onder manlike alkoholiste. Tussen 30 en 40% is in dwelmklinieke of tronke. Die syfer wat Hare aanhaal, is gemiddeld 20% van mans en vroue in tronke, terwyl hierdie 20% verantwoordelik is vir meer as 50% van ernstige misdade. Kiehl sê 1 uit elke 4 in maksimumsekuriteit is ’n psigopaat. Die Amerikaanse FBI het gevind 44% van mense wat geregsdienaars aan diens doodgemaak het, was psigopate. Hulle pleeg twee keer meer geweldsmisdade – binne en buite die tronk – as ander misdadigers. Hare sê psigopate se misdade is ver buite verhouding tot hul getalle.

      Sowat 50% van ernstige misdade soos moord en reeksverkragting word deur psigopate gepleeg.

      Wanneer psigopate in tronke vir parool in aanmerking kom, is dit hul gladde monde wat hulle uitkry. Hulle flous paroolbeamptes. Selfs die kenners – sielkundiges en psigiaters – kan nie met sekerheid sê wie gerehabiliteer is en wie nie. En dis bekend, sê Kiehl, psigopate wat uit die tronk vrygelaat word, gaan in die volgende vyf jaar 4 tot 8 keer meer as ander oortreders wéér misdaad pleeg. Parool beteken eenvoudig hulle is weer vry om te doen wat hulle wil.

      Tussen ons.

      “Vandag lyk dit asof die psigopaat oral rondom ons is,” het Hare reeds in 1993 geskryf. En gevra: “Laat ons onwetend toe dat ’n gemeenskap ontwikkel wat die perfekte teelaarde is en dalk ’n slagveld vir psigopate?”

      Hervey Cleckley sê bloot: “The prevalence of this disorder is seen to be appalling.”

      Maar eers die narsis.

      DEEL 2

      DIE NARSIS

      I do not love; I do not love anybody except myself.

      – Sylvia Plath

      I don’t care what you think unless it is about me.

      – Kurt Cobain

      L’Oréal’s slogan ‘because you’re worth it’

      has come to epitomise banal narcissism

      of early 21st century capitalism;

      easy indulgence and effortless self-love

      all available at a flick of the credit card.

      – Geoff Mulgan

      Narcissism is the pathology of our time.

      – Imogen Tyler