Solank verlange die sweep swaai. Danie Marais

Nuwe Wêreld – ’n woonkamerdrama

      Jy is 11 maande oud en jy sien my

      toe ek uit die badkamer kom.

      Tussen ons lê die houtvloer van die woonkamer

      en die byna vier dekades

      van vergissing

      wat ek jou vooruit is.

      En hier kom jy –

      oop en toe –

      op jou doekstert moonwalk jy

      boudskuifel-roei jy

      jou afwagtende glimlag oor die hout-oseaan.

      Die kat hou jou dop

      uit haar pelswagtoring op die rusbank –

      ’n mengsel van jaloesie en hoon

      vir ’n primitiewe popkultuur

      sonder snorbaarde of swier;

      ’n stam wat nooit die kuns van spin

      sal bemeester nie.

      En jy slaan jou hande om my been,

      kyk verleë en hoopvol op.

      Jy wys my die stowwerige lig teen die plafon.

      “Da! Da!” sê jy gelowig salig

      onbewus van my afgestompte gelatenheid

      oor die wonders

      van elektrisiteit en katte.

      Jy het my bereik, Columbus, maar jy dink nog

      die Nuwe Wêreld is die antieke Ooste

      en ek – ’n ander onbeskawing vol

      bygelowe, oervrese en vreemde gewoontes – ek

      kyk oorstelp na jou

      deur die boskasie van ouerliefde.

      En dan tel ek jou op en ons wals twee wêrelde

      ’n oomblik in vervoering

      op die silwer rand van

      selfuitwissing.

      Die kat sluit haar oë.

      Sy het genoeg gesien, dankie.

      Digter, basterwit

      Die beste gedigte het nie

      betekenis nie.

      Die beste gedigte is ’n ervaring

      nie ’n les nie.

      Dieselfde geld vir mense.

      Gedigte is soos kerke en tale –

      gewyde tekens van afwesigheid.

      Ook mense is maar hol en mensgemaak.

      En tog glo ek in sekere gedigte

      in sekere mense.

      Ek brand hulle as ek bang word

      en kyk hoe die donker sy

      magtige skadu’s na my uitstrek.

      Ek glo nie dis net wit basterdigters

      wat in postkoloniale Afrika

      op ’n bitter hopie erfskuld

      staan en duimgooi

      wat so voel nie.

      Maar dalk weet basterwit digters

      in beleërde bastertale

      deegliker van donker

      en die verpaste vaderland;

      begryp miskien intiemer hoe

      geruisloos die laaste skip hoe

      stil gedigte lewens

      in hulle se suiwer wit moer kan gaan.

      Encore!

      As VIP-voyeur by die Huisgenoot Skouspel

      in die Super Bowl in Sun City

      het ek besef

      dit is nie nodig om ’n verhandeling

      te skryf oor die verhouding

      van die sterre van ligte Afrikaanse musiek

      met die ligte Afrikaanse volk nie –

      dit is ’n eenvoudige gedoente

      wat my aan ’n ou grappie herinner:

      Liewe Heksie gaan sit smagtend

      op Pinocchio se neus

      en jil:

      “Lieg, Pinocchio! Lieg!”

      Die Orrelis

      By die begrafnis

      van ’n sagte man

      wat hom opgehang het aan

      die relings van sy balkon met die uitsig

      oor Tafelbaai

      spook ’n ou psalm

      trap en slaan die Orrelis

      die wit en die swart

      tot die vaal rokerige sang

      van sy gemeente

      styg en val

      styg en val

      donker longe

      die Groote Kerk

      in en uit

      in en uit

      want wanneer

      sy gewyde blaasbalk dreun

      hef jy aan, broer,

      vals suiwer sag hard

      of tjoepstil weerbarstig na binne

      maar jy sing soos ’n sirene

      “Wees stil en weet”

      jy bulk soos ’n mishoring

      “Ek is die Heer”

      tot jy nie meer kan nie

      of die orrel

      stop

      In Woodstock skeur die wind

      ’n week al lank.

      Ons dak kraak soos die maste

      van ’n ou seilskip in ’n storm

      en die wolke maal en mor

      oor Tafelberg se rand.

      Aan die berg se voet lê die stad

      oorbelig en deinserig

      soos ’n ou poskaart.

      In Stellenbosch het jou senuwees ingekonk

      en jou wil jou versaak –

      oor die telefoon sleep jou tong

      en tussen die snot en trane deur

      hoor ek nie mooi wat jy probeer sê nie:

      wetie & seblief & slaappille & rotgif & drain cleaner

      & hospitaal & uitgepomp & ingespuit & oukei, ja, oukei

      is min of meer al wat ek verstaan . . .

      In Woodstock skeur die wind

      gepas

      terwyl ek wag dat die telefoon weer lui.

      As die wind gaan lê

      sal dit stil en skoon en leeg wees,

      maar terwyl die palmbome stuiptrek