Vyf-en-veertig skemeraandsange. Breyten Breytenbach

geroer

      span ’n snaar tot breekpunt maar

      die gebroke ritme kom dryf

      ’n aartjie speeksel van die drenkeling

      in die donker geletterde boek

      (“genoeg niks om jou aan op te hang

      sit nie in iedereen se broek nie”)

      en meestal is die vangs ’n plastieksak

      vol water of ’n skoen

      sonder soen of sool

      triomfantlik uit die niet gepluk

      en voorgehou as synde die oorblyfsel

      van die muse se onderbewuste dans

      maar soms gebeur dit tog

      dat ’n glinsterende lewendige vis

      bloederig glad soos ’n tong vol insigte

      uit die nikswees breek

      om stom vrae uit die leegte gebaar

      op die kaai te kom lê en gaap

      daardie blink ontdekkersdrol ingekatrol

      uit die onvoorspelbaarheid van waak

      en die vrugwaters van die oopvouspieël

      sal gespeld word aan die reisende

      grafsteen van been

      die wenner is die een eenparig

      uitgeroep tot maagd:

      en waar anders kom die maan

      se vishoring vandaan?

      6. hierdie brief as gedig vol vere

      onder jou deur

      broer B: ek weet jy skop teen die deur van die Anderkamer

      dat ek oop moet kom maak vir jou

      gesoebat na brood en wyn

      jy kla van pyn op die krop

      en ’n wind ou stemme wat so suis in jou kop –

      dis die hart se onverteerbaarheid, my broer

      wat so klop teen die deur

      om binnegelaat te word

      en die herinneringe van dié aan wie jy leed berokken het

      (uit ledigheid op die duiwel se oorkussing soms)

      en nou wil jy maak asof jy alles vergeet het?

      weet jy dan nie dit maak my seerder as vir jou?

      ek vertrou jou nie

      onthou hoe heilig jy was destyds

      hande gevou voor die bors

      en gekruisbeen op die meditasiekussing

      toe jy jou neerlê van self as bhikku moes betuig

      (ek het die foto)

      en die meester die simboliese monnikekleed

      om jou skouers vou

      met die koan in sy bloedswart kalligrafie op die rakusu

      die lappiesdoek waarmee die ontlasting afgevee is:

      ek onderneem om nooit weer kwaad te word nie

      en nou gaan jy te kere soos ’n gegriefde kind

      skop teen die deur

      en poep in die sand

      steur jou aan geen begrip van maniere

      is opgeblase met hoogdrawende morele koliek

      byt selfs die hand wat jou wil paai –

      dink jy ek is mal genoeg

      om daardie deur oop te maak

      vir wyn en vir brood?

      wie gee jou die reg

      om links en regs te beledig en beswadder

      om selfs hulle wat lief vir my is te wond?

      ek ken die verweer (jou kont)

      dat jy die sorgvuldig gevoude mantra

      op die bus vergeet het, dat dit gesteel is

      dat jy die lewensdraadverbintenis nie meer

      kan herroep nie –

      maar wat van die vermaning

      so swart soos ou bloed uit die meester se vinger

      as aanwysing?

      jy dink jy kan jou alles aanmatig

      omdat jy die lappiesjas van die digter dra

      (op watter bus het jy dit gesteel, my bra)?

      maar jou mooiwoordjies en kluitjiesgebak

      val op dooie ore

      jou oorwegings of skynbewegings van die gemoed

      word nie meer gehoor en in aanmerking geneem

      ek wéét hoe jy jou in daardie Anderkamer

      in die anus bevrug

      op soek na geselskap, op soek na ’n gehoor

      sê jy

      (die wyn en brood is vir die fees)

      maar ook hulle sal hul van jou afkeer

      of in ’n narrespel die gek met jou skeer

      jy sê verniet jou potjiespoësie vir my op

      (selfs wanneer dit teem oor die gewonde hart

      wat teen ’n donker vonnis skop)

      dit help nie jy vloek of fluit vir my

      jou geflikflooi se vat is vir goed verby

      jy wil nog jou stem laat hoor

      ten spyte van die skande

      argumenteer dat dit jou lot was

      om my aan die lewe

      en uit die kloue van verdubbeling te hou?

      o ydel sot

      (ek het die foto):

      skryf jy dan vir my jou liefdesduif

      as lewensbekentenis met ’n hand vol vere

      op hierdie papier

      wat ek onder die deur, hiér

      na jou toe skuif

      6.1

      (“la république est une grande diversité avec des règles communes.”)

      Vanwaar, vra jy my, die ewige duiwelse verdubbeling?

      *Om die self vas te pen as vyand uit die weg geruim

      al sy dit deur kansellering van die loskoppelende verkragtingsing

      *Om aanspreeklikheid te ontduik

      *Om verstarring op die slypsteen te vermy

      *Om die gesprek risomaties aan die gang te hou

      *Op soek na die legitieme meerderheid wat kan regeer, wette kan maak

      *Om die spieël mis te kyk

      en solangs solank ’n bekende gesig in die dood raak te loop: en te

      Om, Om, Om, Om, Om, Om, Om, Om, Om

      6.2

      oplaas kan jy beweer

      jy