Vyf-en-veertig skemeraandsange. Breyten Breytenbach

deur die oppervlak breek

      om vryheid te sluk

      en die maan uit te spoeg /

      my vriende het rugpyn /

      my vriende lees die verhale van Julio Cortázar /

      my vriende lê onder grys stene in begraafplase in Beira

      en Bandoeng en Bologna en Blantyre

      en onder sand en klippers in Bandiagara / baie

      van my vriende is lankal dood

      en sommige se as is in roostuine

      uitgestrooi en ander klop teen die kiste

      se deksels en hulle hou nie van molle nie /

      my vriende het kontak

      met hulle kinders verloor /

      my vriende word kwaad /

      my vriende het spesiale en moeilike verhoudings

      met die naghemel

      veral wanneer die kleur daarvan karmosyn is /

      my vriende van Brisbane en van Belgrado

      en van Bagamojo en Bahia en Bitterfontein

      skryf soms hulle gedagtes neer

      en maak lyste van hulle vriende

      wat ook weet net soos hulle nou weet

      die wêreld is nie daar om verander te word nie /

      4. die zar-partituur

      (’n eggo)

      toe die see ’n vloot wolke so vol soos ’n lied dagwaarts stoot –

      statige sloepe tot aan die spuigate gelaai met wind –

      land-in oor die as en bewing van ’n somer se vlamblomblare

      wat verkool in kelke en kele

      tussen die duine kolk

      om getye met die bewe-ging van donker vokale te omsoom,

      toe die jaar ontstrengel raak in rankende bloureën

      en die spookvoëls se rou geroep ’n gerug is

      om windskepe na die veilige bergingspieke te lei,

      toe die vlae nog roulinte was om te treur oor die nag

      wat met fladderende vlerke verstrik het in takelwerk

      en toe die son ’n skitterende sabel swaai

      oor ’n eiland se wegsyfer in die fabels van verlang

      waar slapers onder apebroodbome

      die droom met ’n hand op die hart groet

      salaam aalikoem

      (“welkom, welkom tuis”)

      om haar te begelei na die binnehowe

      van ou-ou begeertes se bergplekke

      waar gode en godinne van vryheid

      met lappe smous en roep-roep skinder oor voëls,

      toe het die man sy masker afgehaal soos ’n gesig

      en gesê: welkom, welkom tuis

      my swaeltjiebruid,

      aalikoem salaam,

      ek droom jou so lank al deur die binnehowe van eeue

      hoe jy tuimel en dartel om die wind in te kleur

      en altyd weer tuis te kom oor as en bewe-sing

      na die poort van terugkeer

      vir die seremonie en die hierinnering van ons saamwees,

      my dans is die dans van ons liefde

      ek is die engelaar wat die sterre uitspel

      in narratiewe van getye en seisoene

      om jou veilig terug te lei

      na passies van ons partituur in binnehowe,

      ek kom van waar die naglyf

      die littekens dra van verskroeide winde

      en wonde soos vlerkstigmata gekeep deur ’n sabel,

      ek kom deur die nag

      van ’n verlede se klokke en kloosters

      deur tuine van marmerkoninginne

      en voëlverskrikkende woude

      om vir jou te fluit wanneer die dag breek

      en in jou oor te fluister

      dat jy nooit weer bang hoef te wees in my hand nie,

      dat die maan maar net ’n klep is

      waar bloed deur moes spoel soos donker vokale

      om die are van ons beweg-ing te bevrug –

      elke nag, sal die man sê,

      is jy die droom van my reise

      wat pols deur leeftye se wending

      terug na die poort van herkenning

      welkom, welkom tuis

      wasalaam aalikoem

      kyk, die dag sal oopgaan in binneplase

      waar die boomslapers hulle lappe uithang

      om die terugkerende verhaling van bloureën en frangipani

      op te vang

      met ’n hand op die hart

      en dat die maan ’n klip is

      ’n troukaart beskilder met die alfabet van engele

      as onthoubrief vir jou

      en droom-atlas om saam te dra geskryf op die vlerke

      vir die terugkeer, altyd,

      en om met donkerword

      die hartklop van die windomswaggelde aarde

      weer te hoor en beluister

      as die see ’n bewing wolke landin stoot

      27 Desember 2012

      5. die hengel-komposisie-kompetisie

      digters sit dig bymekaar in die nag

      (gedig aan gedig gebokkom)

      sodat die gesigte onsigbaar is

      en lyne word laat sak in die donker

      (soos uit die hand verloopte glimlagte)

      elk met ’n eie geheime aas aan die hoek:

      hier die soek-soek van ’n wurm daar

      ’n brokkie brood lankal op die water gewerp

      of ’n vulsel maaiers gebry in deeg

      (“gras is ons lewens en vertering knaag sag”)

      ’n bokblêrtjie, ’n verpulpte hart, ’n gulp, fetusblommetjies,

      dooie vlieë, pruimsels, engelpluim, die dons

      van drome, selfs die verfrommelde vuis

      van ’n jeugmanifes of die swart skelet

      van self of van ander se geleende vere of vers

      tot aan die graat kaal gepeusel

      (“die mossie is mos morsdood verlief op die aandgaal”)

      en ’n reël of twee uit die engelaar

      se handlyding geknoop

      om soos verleidelike verlange te lyk

      af en toe is daar ’n geknibbel in die diepte