Die beginsel van stof. Breyten Breytenbach

nie meer in jou wou steek,

      en jy verkies om soos ’n ondier in die bos te bly

      om te sing en te dans van vergete gode?

      Maak my dan liewer dood voor jy gaan.

      Bly my by.

      Sny my keel-af as sluitreël!

      loopdop

      die vaatjie is net groot genoeg

      vir twee bottels rou whisky

      maar gesout onderleë in die stadige

      kuns van veroudering

      al suip die hout omtrent

      ’n derde van die kosbare vog

      proe ’n jaar later hoe puur

      is die drank op die tong

      so gewyd soos die heer se genade

      wanneer die hand die dag te bewerig is

      en die oog te dik geblink

      om die bottels nog tong-sekuur

      deur die klein gaatjie bo-op die vaatjie

      te kan stuur en skink

      – soos om te kyk in nag se oog –

      wéét ek oplaas

      dat ek geen dooie woord ooit

      weer hoef te skryf of bedink nie

      2

      en verder terug in die voue van verheue

      (sermones ad mortuos)

      “hey dude: never leave unused

      a good loose-hanging noose”

      – Sy Aun Moon

      al die gewig van woorde

      die man loop deur die land

      met onder ’n doek aan sy hand

      iets wat lyk soos ’n kou:

      hy sê dit is die wêreld

      af en toe teen die aand se kant

      gaan sit hy waar die wind nog brand

      en dan is dit asof iets roer

      en roekoer soos ’n sinkende son

      onder die kleed

      eendag het hy oplaas gestrand

      teen die laaste skuinste van die labirint

      waar boerinne en hul knegte

      in kronkelende hangende tuine hand

      in die hare staan en huil,

      en die doek afgehaal

      o god daar was ’n see en berge en sand

      en bosse en stede van miljoene

      krioelende mense met voetspore

      en lyke in die beddens

      en rook wat uit krematoriumskoorstene vlieg –

      mens moet ’n gedig nooit te lank laat word nie

      die voor-gedig

      ek sou vir jou ’n sprankelnuwe Mercedes

      met wieldoppe van chroom

      kon gee vir jou geboortedag –

      maar dan sou die dorp se mense mos sê:

      “kyk nou net hoe windgat is Koesee,

      waar sou hy die geld gesteel het?”

      het dit wel oorweeg om ’n wit hings te bring

      met silwer beslaande stiebeuels en saal

      sodat jy Saterdagaande oor die meent kan galop

      wanneer sterrewinde fladdervlag bo Sneeukop

      (“so tik ek hom met die handsambok . . .”)

      maar wat weet jy van diere voer?

      die perd sou vrek met opgeblaasde pens

      en die buurt bestink tot in die spens

      toe dog ek wat van kraaknuwe skoene

      van dié wat die hemel swart laat blink?

      maar dan sou jy van kerk tot kerk wou Sondag

      en die gemeente se siele versondig

      in hulle gebedel om verlossing

      op die nipper het ek jou amper ’n ingewyde maagd aangebied

      ’n mollige blondine met skraps ondergoete van kant

      en ’n moesie in die kruis –

      maar jy sou die arme mens flinters verniel het

      en dan was ék die koppelaar skillig aan mishandeling

      opsie wyn was buite die kwessie

      siende jy so vals sing wanneer jou gat stamp

      en bowendien jou hemp ook beproes,

      en van boeke het jy en die vismotte tog al genoeg

      toe soek ek ’n eerlike politikus as handlanger

      om op afdae die slakke in die agtertuin

      bokland toe te help –

      maar hulle was almal uitverkoop

      wat sou dan ’n geskikte present wees

      om die oudagkoms van my tjom te vier?

      ’n gedetailleerde kaart van Lapland dalk?

      maar takbokke vertrap mens glo

      as jy daar sou pis in die sneeu –

      of ’n plastiekkabouter om dambord

      mee te speel?

      kén jy ooit dambord se reëls?

      nee, daarom skryf ek maar vir jou hierdie gedig

      sodat jy jou eie papier saam kan vat

      as spaarsamigheidsdaad van intellektuele gewig

      en voorkoming van ’n verlies aan gesig

      wanneer jy weer by die keffie vis en tjips gaan koop