Die beginsel van stof. Breyten Breytenbach

bedoeling

      om die reis sinbaar te maak, en daarom versinbaar

      en singmatig

      en wat gesing word moet jy kan dans

      met versengende hittegolwe ’n dynserigheid

      totdat dit aand skep naby ’n see so glinsterend

      versilwer soos satyn of ’n gelakte spieël waar lig versuip

      lyke, lyke die stank van onthou

      om hierdie land uit die geheue te verban

      in die donker kantel swaels hulle arabeske in die donker

      kom daar sterre ’n flonkerende lafenis

      lyke, lyke, lyke

      Arles

      in Arles om twaalf is die son

      ’n pendoring in die oog

      skaduwees loop orent al langs die mure

      van steë gekronkel en gekrom om die koue asem

      van die mistral te mislei

      en hoog bo die kerk se koepel

      baldaad swaels komplekse arabeske

      om nie aan die pen te ry

      nie net weggooiwoorde te wees

      oor die blou baldakyn van papier nie

      in Arles staan die digter op die binneste plein

      gegiet in brons geleun op sy stok

      met ’n breërandhoed op die kop

      en staar na waar agter blinde mure

      die banier-bruin rivier Rhône

      barke vol rys stroomop vervoer

      die donker hotel se voorportaal

      is swaar van wit doodslelies se geur

      en teen die mure glim portrette

      van jong matadors wat hier in donker kamers

      by kerse voor die altaar vir die maagd

      die kleed van lig aangetrek het

      want in Arles verblind die wind jou oë

      en die arena se klipplaveie

      is met bloed bevlek

      met laatnag wanneer sterre deur die gitblou

      geskeurde hemel akrobaat

      en sigeuners op die oorkantse oewer

      sing van stiergevegte en harlekyne en die hart

      ontbloot ’n blonde vrou haar borste

      by die lig van Van Gogh se geel Café la Nuit

      op die binneste plein

      en die brons drilvlees van die digter

      se wange bewe

      die maan is ’n skommelende dooie boot

      wat baniere lig vervoer het

      swart bulle bulk uit die vleie

      sonbesies is weggooiwoorde van die lewe

      in Arles het die katlagter jou hart aan die doring geryg

      die metafoor as skepper van betekenis

      ek gee my ma die skuld:

      deur geboorte aan my te verleen

      het sy my uitgelewer aan die dood

      vir my pa was dit slegs

      ’n onbesonne daad: in die paringsritueel

      wat tot ’n stolstorting moes verstyf

      was hy die komeet met te veel

      kosmiese saad in die stert

      en van meet af

      lig die dood op loer in my lyf

      soos ’n skaduwee van beweging

      wat die maan skyf vir skyf verorber

      en uitspoeg as donker klip

      ek gee my ma die skuld:

      sy was die skip waarin ek

      soos ’n onwettige immigrant

      die grens wou oorskry

      na die paradys

      net soos die maan bly soek

      soek na die gewig van water

      as voortbestaan van sinneloosheid

      in die nag vervloek ek kom en waan

      die gedig van afgryse wat gaan van lip

      na oorskryfvinger oor ’n see van papier

      gevaarwater soos die skadustreep

      van ’n verskote komeet:

      en weet my pa was die woorde

      maar my ma die mond:

      sy kon tog die stingel

      in die wond geknik het!

      ek gee my ma die skuld en die skedel

      wanneer ek oor die reëls en die reling leun

      om weer ’n flonkerwit rimpeling

      van haar immer ontwykende gesig te sien

      dobber in die boot se blou afbeelding

      berig, 16 September 2008. New York

      In die park wuif wind plataanbome se kruine

      met ’n laaste versugting van kolkende orkane

      wat oor watervoos stede aan die Golf geswiep het

      sodat slegs dryfhout en rotte en slym oorbly

      In beeldradiofuike spartelspuit hol politiekers

      verrotte formules en suwwe towerspreuke

      en die gepeupel jubel soos stadige gekke

      Op Union Square se plaasmark lê stapels boerpampoene

      waar son haar versoen met die seisoen van sterwe

      in geboepte spieëls. So flikker en flikflooi die verganklike

      naderhand op die tong

      Jy sal hoed begin dra

      as beskerming teen die besoedeling

      van berigte van bloed

      en verskroeide engele wat pluim

      en plons uit die bloute van onse hemel,

      om jou oë te verweer teen die vlekke

      van militêre vuurvliegtuie se blits en gloed

      Maar wanneer die donker bedompig dog broos

      spoel teen die hekke van strate

      en nag die geloei van vuurwaens vul

      wéét jy: as jy maar op die daknok kon klouter

      hoër as die platane se mompelwind

      Sal jy skrylings as vors die hoed kan lig

      voor die gat bo hierdie megapool

      waar Verhoeder en Behoeder en ander velerlei

      moederbeelde soos ploegskare glinster en skuur

      om die niet te skeur. Binnekort

      dool gedagtes diep tussen berge en riviere

      en hoor jy die bewussyn versamel en gedeel

      deur al die dooie ekke

      Stuur dan hiermee