Twój psychologiczny autoportret. Lois B. Morris

reakcje Mabel stanowią klucz do analizy jej życia wewnętrznego. Krytyka raniła ją tak bardzo, ponieważ w głębi duszy czuła się bezwartościowa, bezbronna, zagrożona i wściekle zazdrościła innym ludziom. Jak wyjaśnił terapeuta, musiała skupiać na sobie uwagę otoczenia, ponieważ jej Ja było zbyt słabe, by utrzymać się bez takiego wsparcia.

      Postawa Mabel miała cel – pozwalała jej poczuć się kimś, podczas gdy wewnętrznie doznawała straszliwej niepewności. Kiedy Marianna spojrzała na przykre zachowania teściowej z właściwej perspektywy, przestała brać je sobie do serca.

      Stworzenie dystansu emocjonalnego było pierwszym krokiem Marianny na drodze do ułożenia stosunków z Mabel. Następny krok polegał na wyrzeczeniu się myśli, by ją zmienić. Podejmowane przez Mariannę próby udzielenia „pomocy” prowokowały najgorsze reakcje Mabel, jak choćby wtedy, gdy Marianna naiwnie zasugerowała teściowej, by zwróciła się ku innym ludziom – czyli usunęła własną osobę z centrum uwagi.

      Krok trzeci polegał na tym, by pogodzić się z postawą Mabel i nie oczekiwać, że się kiedykolwiek zmieni. Zachowanie teściowej stale raniło Mariannę, bo i było nieodmiennie przykre. Należało więc przyjąć raz na zawsze do wiadomości, że Mabel w żadnym razie nie zaopiekuje się dziećmi, zamiast przy każdej odmowie przeżywać wstrząs i gorycz. Podobnie, odkąd Marianna uświadomiła sobie, że Mabel nigdy nie będzie szanować jej uczuć, potrafiła sama decydować, czy ujawnić swój ból.

      W kroku czwartym należało dać Mabel to, czego potrzebowała. Pragnęła ciągłego zainteresowania, ponieważ wewnętrznie czuła się słaba. Trzeba więc było zapewnić jej komfort emocjonalny i unikać starć. Sposobów nie brakowało. Marianna odkryła na przykład, że wcale nie musi angażować się w telefoniczną konwersację; wystarczy po prostu pozwolić Mabel na paplanie o sobie. Mogła więc gotować albo szydełkować ze słuchawką przy uchu, od czasu do czasu wydając potwierdzające chrząknięcie, by teściowa wiedziała, że wciąż jej słucha. Kiedy Mabel przyjeżdżała w odwiedziny, Mike i Marianna od razu chwalili jej wygląd, by nie musiała już dopraszać się komplementów.

      Nauka właściwego postępowania z Mabel po dziesięcioleciu cierpień wymagała od Marianny ogromnego wysiłku. Najtrudniejsze było spokojne reagowanie na przesadne zachowania teściowej. Marianna też miała specyficzne cechy osobowości; spory aspekt Oddany utrudniał jej znoszenie krytyki i braku aprobaty. Piąty jej krok polegał na oddzieleniu własnego wzoru osobowości od relacji z Mabel i uświadomienie sobie, w jaki sposób przyczyniał się do pogorszenia sytuacji.

      Plan „Teściowa” – jak Marianna nazwała swoje działania – przyniósł pomyślne wyniki. Marianna porzuciła nadzieję, że teściowa kiedykolwiek się zmieni, za to uodporniła się na jej ataki. Napięcie między nimi zaczęło ustępować. Kiedy Mabel przestała odczuwać presję, by zachowywać się przyzwoicie, ku wielkiemu zaskoczeniu Marianny i Mike’a zaczęła ujawniać lepsze cechy. Była spokojniejsza, bardziej zgodna, mniej skłonna do wybuchów gniewu i agresji. Starała się nawet walczyć ze swoim egotyzmem. Parę razy zapytała o zdrowie matki Marianny i słuchała, nie przerywając i nie zmieniając tematu. Marianna doceniła wysiłek, na który zdobyła się teściowa, odrzucając zazdrość o jej uczucia do matki. Aby nie wystawiać Mabel na zbyt ciężką próbę, sama zaczęła mówić o czym innym. I o dziwo, zamiast żalu, że nie mogła poświęcić więcej czasu ważnej dla siebie sprawie, poczuła zadowolenie, że teściowa obdarzyła ją choć odrobiną uwagi.

      Plan „Teściowa” zaowocował też innymi, nieoczekiwanymi korzyściami. W nowej, cieplejszej atmosferze Mike zaczął okazywać więcej czułości nie tylko matce, ale i żonie. Wspólna obu kobietom potrzeba aprobaty i wrażliwość na krytykę kazały mu poprzednio zamknąć się emocjonalnie. Teraz mógł powrócić z wygnania bez obawy, że się sparzy.

      Rozdział 6

Typ Oddany

      „Wierna Żona”

      Osoby Oddane charakteryzują się troską o innych: to ona nadaje sens ich życiu. Nie znajdziecie ludzi bardziej kochających, troskliwych, dbałych o wasze potrzeby i uczucia. Jednostka Oddana jest w swej najlepszej odmianie lojalnym, zawsze pomocnym i rozważnym „członkiem drużyny” – czy drużyną tą będzie małżeństwo, rodzina, linia produkcyjna, wydział w biurze, organizacja religijna lub charytatywna, czy jednostka wojskowa. Utożsamia swe potrzeby z potrzebami grupy bądź jej lidera; jej szczęściem jest spełniać pragnienia innych. Osoba Oddana to ktoś, kto mówi ci: „Jestem szczęśliwy, jeżeli ty jesteś szczęśliwa” – i naprawdę tak myśli.

      Typ Oddany występuje w naszym społeczeństwie dosyć często wśród osób obu płci. Tradycyjne wychowanie kształtowało i popierało tego rodzaju altruistyczną osobowość głównie u kobiet. Oddana żona o czułym sercu, która żyje sprawami swego męża i zdaje się na niego w najważniejszych decyzjach, a sama poświęca się ognisku domowemu – takie utarło się wyobrażenie. Dziś, kiedy zmienia się rozumienie społecznej roli kobiet, te z nich, u których dominuje Oddany typ osobowości, mogą mieć opory przed ujawnianiem swych cech. Wobec silnej kulturowej presji na niezależność kobiet zarówno w domu, jak i poza nim, Oddane panie mogą wstydzić się swej chęci uszczęśliwiania innych. W tym samym czasie, gdy kobiety te wojują ze swoimi wzorami osobowości, coraz więcej mężczyzn znajduje przyjemność w uleganiu domatorskim i opiekuńczym skłonnościom, charakterystycznym dla osób Oddanych. Jak się przekonamy, ten typ może przejawiać się na wiele sposobów w różnych osobowościach, męskich i żeńskich, tradycyjnych i niekonwencjonalnych.

      Siedem cech charakterystycznych

      Oto siedem cech kluczowych przy rozpoznawaniu typu Oddanego. Osoba z silną tendencją do bycia Oddaną będzie częściej i z większą intensywnością przejawiać te zachowania niż ludzie z mniejszą domieszką tego typu.

      1 Zaangażowanie. Ludzie Oddani bardzo silnie angażują się w związki. Ich trwałość jest dla nich najwyższą wartością. Szanują instytucję małżeństwa, ale także związki nieoficjalne i nie szczędzą wysiłku, by je utrzymać.

      2 Towarzyskość. Wolą towarzystwo jednej lub większej liczby osób od samotności.

      3 Zamiłowanie do pracy zespołowej. Częściej podążają za kimś, niż sami przewodzą. Lubią współpracę, szanują autorytety i instytucje. Bez oporów zdają się na innych i przyjmują polecenia.

      4 Pokora. Podejmując decyzję, wolą odwołać się do opinii innych i skorzystać z ich rad.

      5 Dążenie do harmonii. Troszczą się, by między sobą a bliskimi budować dobre uczucia. Są uprzejmi, zgodni i pełni taktu.

      6 Spolegliwość. Liczą się z innymi ludźmi i lubią sprawiać im przyjemność. W interesie ważnych dla siebie osób są gotowi znosić niewygody.

      7 Potrzeba przywiązania. Związki to dla nich sens życia. Jeżeli stracą najbliższą osobę, wokół której koncentrowały się ich myśli i czyny, potrafią zawrzeć nowe, równie silne więzy z kimś innym.

      Typ Oddany w sześciu sferach

      Związki: jesteś moim światem

      Dla ludzi Oddanych sfera związków jest kluczowa. Inni ludzie stanowią ich rację istnienia, dostarczają celu ich życiu, spełniają ich marzenia. Przywiązanie do kogoś zapewnia im miejsce we wszechświecie i poczucie spełnienia.

      Ludzie z przewagą aspektu Oddanego tworzą związki bez trudu i poświęcają się uszczęśliwianiu tych, których wybrali. Zawsze pamiętają o twoich urodzinach. Kiedy jesteś chory,