Zakonnice odchodzą po cichu. Marta Abramowicz

Tam siostry się spowiadały, a teraz Magdalena powierza Joannie swoje tajemnice. Mówi o ojcu, który pisze listy, o mamie, która czeka na jej powrót z zakonu. O rozstaniu rodziców. O tym, że przerwała teologię, by pójść do dominikanek, i boi się, że siostry nie pozwolą jej wrócić na studia. A przecież mili Bogu są bracia doktorzy i księża profesorowie. Czy zakonnica nie może służyć Panu wykładem, rozprawą, dysertacją? Opowiada o wszystkim, nawet o tym, jak bardzo tęskni za swoim jamnikiem Kasztanem.

      Joanna myśli, że ona nigdy nie chciałaby wrócić do siebie na wieś. Do matki, która dbała, żeby dzieci wychować w wierze ojców. Ściśle przestrzegany każdy post, co niedziela o siódmej rano msza, co piątek obowiązkowo droga krzyżowa, a przed Wielkanocą gorzkie żale. Po szkole wszystkie rekolekcje. Najgorsze były maj i październik, kiedy matka co wieczór kazała na kolanach przed obrazem Matki Boskiej odmawiać na głos litanię loretańską. Joanna opowiada Magdalenie, jak płakała, kiedy musiała klepać kolejny różaniec. Jak zaczęła czytać Mertona i Eckharta, jak urzekły ją msze u dominikanów. Że poszła do technikum, na farmację, ale cały czas myślała o zakonie. Bóg oddał swoje życie za nią, więc ona chciała oddać swoje tym, którzy znikąd nie mają pomocy. Zapomnianym i odrzuconym. Wybrała już misjonarki miłości, ale bała się rzucić wszystko i wyjechać do Afryki. Może jednak powinna, bo tutaj w najlepszym razie zostanie pielęgniarką. W gorszym całe życie będzie ścierać kurze w zakrystii, jeśli tak zdecyduje przełożona.

      To wielkie szczęście, móc powiedzieć komuś, co się przeżywa. W zakonie nie ma z kim porozmawiać o wątpliwościach. Ze współsiostrą nie wolno, a odpowiedź Mistrzyni jest zawsze taka sama: musisz to przemodlić. Magdalena wyłamała się pierwsza. W listopadzie podeszła do Joanny i zapytała: Czemu siostra taka smutna? Nie mieszkały w jednym pokoju, nie miały wspólnych obowiązków, nie stały obok siebie podczas modlitwy. Musiały wystarczyć tylko te chwile w refektarzu, kiedy Magdalena patrzyła współsiostrze w oczy, a Joanna lekko trącała jej nogę pod stołem. Czasem mogły jeszcze zamienić słowo w kolejce do spowiedzi. A to przecież za mało, jeśli kogoś tak bardzo chce się poznać, komuś tak dużo opowiedzieć o sobie, z kimś być tak blisko. Noce w bibliotece nie wystarczają, żeby poruszyć wszystkie ważne kwestie. Tematy zdają się nie kończyć. Magdalena pierwszy raz z takim przejęciem kogoś słucha, Joanna pierwszy raz za kimś tęskni. Nigdy nie sądziły, że przyjaźń może być taka piękna.

      Z nastaniem wiosny każdą wolną chwilę spędzają razem w starym domku. Nikt tu nie zachodzi. Siadają więc blisko siebie na łóżkach. W kwietniu Joanna pozwala sobie na zdjęcie spinki z włosów siostrze Magdalenie. Zanurza twarz w jej włosach i czuje spokój. W maju pozwoli sobie swoimi ustami dotknąć jej ust. Są jeszcze przed ślubami czystości.

      Dzwonią na nieszpory. Tak trudno oderwać się od siebie, ale obowiązki wzywają. Spieszą się. Magdalena biegnie do kaplicy, a Joanna jeszcze do kuchni zrobić kolację siostrze Scholastyce. Siostra Scholastyka ma osiemdziesiąt lat i choruje na parkinsona. Zdarza jej się okładać laską kaloryfer, kiedy usłyszy w nim diabła. Zdarza jej się też biegać w koszuli nocnej i welonie po kościelnym chórze w trakcie nieszporów. Tym razem jest jednak w swoim pokoju. Joanna w biegu robi kanapki z keczupem. Pod keczupem jest jeszcze trochę serka topionego, ale Joanna i tak zapamięta to jako swój największy wyrzut sumienia. Bo nie ma już czasu, żeby nawet chwilę z siostrą posiedzieć. Znów wpadnie ostatnia do kaplicy. Znów Mistrzyni ją skarci.

      Opieka nad siostrą Scholastyką to dodatkowy obowiązek, na który Joanna sama musi wygospodarować czas. Nie zwalnia jej ani z modlitw, ani z rekreacji, ani z prac na rzecz wspólnoty. Musiałaby więc oddać te chwile z Magdaleną…

      Po kolacji jeszcze pół godziny wspólnego obowiązkowego odpoczynku: rekreacja. Mistrzyni mówi, jak należy rozumieć posłuszeństwo. W Konstytucjach zgromadzenia zapisano:

      W przełożonych niech siostry widzą osoby, które zastępują Boga i służą dobru wspólnoty. Niech więc chętnie poddadzą się ich kierownictwu, w duchu wiary i pokornej uległości spełniają ich polecenia i powierzone sobie zadania, wykorzystując do tego siły rozumu i woli, jak też dary natury i łaski. Czynne i odpowiedzialne posłuszeństwo zapewnia Zgromadzeniu jedność, tężyznę i żywotność.

      Oznacza to, przypomina Mistrzyni, że listy mogą podlegać kontroli. Te, które napiszecie, macie mi oddać w niezaklejonej kopercie. Te, które przychodzą, także dostaniecie już otwarte. Na oglądanie telewizji i lekturę książek innych niż w bibliotece musicie mieć zezwolenie przełożonej. Na słuchanie płyt i kaset także. Nie wolno wam mieć żadnych pieniędzy. Wszystko, co przywieziecie z domu, należy najpierw pokazać przełożonej, która wedle uznania rozdysponuje, co możecie zatrzymać, a co winnyście oddać wspólnocie.

      – Czy tego chciałam? – pyta siebie Joanna. I przypomina sobie, jak tydzień temu zostało jej z zakupów kilka groszy, których nie oddała. A potem, kiedy szły na wykłady do karmelitów, poczekała, aż siostry znikną za zakrętem, i szybko podbiegła do sprzedawczyni. Kilka groszy starczyło na precla. Cały dzień trzymała go w kieszeni płaszcza, żeby wieczorem zjeść po kryjomu w swoim pokoju. Magdalena uważała, że to niewłaściwe, i nie chciała się poczęstować. Joanna nie miała wyrzutów sumienia. A teraz pyta siebie: czy chcę całe życie nie móc o niczym sama zdecydować? Nawet o głupim preclu?

      Koniec rekreacji, teraz do kaplicy na kompletę, ostatnią modlitwę liturgii godzin. Dzień kończą śpiewy: Salve, Regina, Mater misericordiae… Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia… O dwudziestej pierwszej w klasztorze gasną światła.

      Habit już uszyty. Siostra Magdalena założy go jak sukienkę. Na głowę naciągnie białą gębkę, jakby kominiarkę z lycry, na nią nasadzi sztywny czepek, podobny do tego, jaki noszą pielęgniarki. Będzie widać tylko oczy, usta i nos, włosy schowane. Do niego przyczepi czarny welon. Trzeba go szpilkami upiąć. Całe życie upinać, nie tylko do przymiarek. Całe życie. Za dwa miesiące obłóczyny. Zniknie dla siebie i dla świata. Będzie dla Boga i wspólnoty. Wypełni powołanie.

      Jedna rzecz nie daje jej spokoju. Przeniosą je do innego klasztoru, a tam nie ma biblioteki. Jak ona będzie się z siostrą Joanną spotykać? W łazience?

      Od jutra urlop. Ostatni przed nowicjatem.

*

      Joanna czeka na Magdalenę na peronie z bukiecikiem chabrów. Czerwiec, jest gorąco. Pociąg się spóźnia. Magdalena nie ma na sobie czarnej spódnicy i białej bluzki. Nie ma skromnej fryzury. Niesforne loki, sukienka w kwiaty. Joannie szybciej bije serce: jaka piękna!

      W zakonie mają być jutro po południu. Nocują u kuzynki Joanny. W kawalerce jest tylko jedno łóżko. Kuzynka daje im dwie poduszki i koc, a sama kładzie się w kuchni. Nie śpią. Po raz pierwszy są tak blisko ze sobą. Z drugim człowiekiem. Tylko że ten człowiek jest kobietą. Czy to się podoba Bogu? Bóg mówi: wiara, nadzieja, miłość, a spośród nich największa jest miłość. Magdalena mówi, że kocha. Zatrzymuje się na moment świat. Chcą się połączyć. Chcą stać się jednym.

      Jak po takiej nocy wrócić do zakonu? Nie są już tylko „siostrami w Chrystusie”. Magdalena uważa, że ich więź duchowa usprawiedliwia fizyczną, więc to nie jest grzech. Joanna myśli, że to jednak grzech. Szuka spowiednika. Ten podchodzi ze zrozumieniem. Mówi, że jeśli sytuacja się powtórzy, warto pomyśleć o odejściu z zakonu. Daje rozgrzeszenie.

      Przed bramą klasztoru Joanna siada na ławce. Nie chce pójść dalej. Życie w zakonie to rozdzielenie z Magdaleną. Życie na wolności to grzech. Płacze. Magdalena mówi, że sobie poradzą i żeby wracać.

*

      Mistrzyni zaostrza rygor. Czujnie im się przygląda. Magdalenie przydziela do pokoju siostrę Jankę: – Gdzie byłaś, Madzia? A co tam robiłaś? Wychodzisz? Pójdę z tobą – i tak w kółko, Janka