Завеі, снежань. Іван Мележ

булі, там няма. Прадаў…

      – Прадаў… Каму ето?

      Яўхім пусціў яшчэ струменьчык дыму.

      – А не ўсё адно – каму?

      – Грошы палучыў? – не адступіў Глушак. Позірк зноў павастрэў.

      – Палучыў.

      – Сколькі ўзяў?

      – Сколькі можно було, столькі ўзяў…

      – А ўсё-такі – сколькі?

      – Небагато. Ды і, сказаць, нямало…

      – Дзе яны, твае грошы?

      – Каторыя – пры мне, – Яўхім гаварыў так, нібы здзекаваўся, – а каторыя – спажыў…

      Глушака затрэсла ад гневу.

      – І пінжак – спажыў?!

      Яўхім перастаў дыміць. Узняўся, сказаў супакойліва:

      – Тато, не трэба так…

      Але стары не мог ужо спыніцца:

      – Скора ўсе спажывеш! Усе на гарэлку распетрыш!.. Усе дабро!..

      Яўхім зірнуў на яго нявесела, як бы са шкадаваннем. Як на малога, што назаляе неразумна.

      – Нашто ето ўсе, тато… Ці вы – дзіця, не бачыце нічого?

      – Ты – бачыш!.. Засляпіў вочы гарэлкай!

      – Ад таго, тато, і засляпіў, што бачу ўсё…

      Яўхім гаварыў вельмі шчыра і з вялікім хваляваннем, і старому гэта перадалося. Адчуў балючую праўду сынавых слоў, разгублена, больш з-за абавязку, папракнуў:

      – Цераз нейкую галадранку свету не бачыць!

      – Тато, не чапайце ето, – папрасіў ён лагодна. Дадаў разважліва: – Не ў адным етым – бяда. – Глушак пачуў злавеснае, калі Яўхім сказаў: – Ето мы перажывём! – Ён не скончыў, але ў тым нясказаным стары адчуў: ёсць большае, горшае! Яўхім не даў старому весці спрэчку далей, папрасіў: – Пагаворым пра ето пазней. Нешто трудно зразу пасля абеду…

      Ён выйшаў, і неўзабаве стары пачуў, як у суседняй палавіне рыпнуў ложак.

      Увечары Яўхім прыйшоў зноў. Калі сёрбалі боршч, у хату ўваліўся Пракоп Лясун, буркнуў: «Добры вечар у хату», падзякаваўшы, як заведзена, на абавязковае запрашэнне за стол, глыбай апусціўся на канапу. Павячэраўшы, Яўхім не захапаўся, як звычайна; абапершыся аб вушак, задуменна задыміў цыгаркаю. Быццам толькі што перарвалі дзённую гаворку, сказаў старому:

      – Жыць, тато, усе адно не дадуць…

      Стары таксама лагодна і павучальна запярэчыў:

      – Дадуць не дадуць, а дзяржацца трэба.

      – А як я не магу! Харакцер у мяне гарачы, знаеце ж!

      – Харакцер дзяржаць трэба! Не распускаць.

      – А як не ўмею я!

      Стары, спасцярожліва паглядваючы на Лесуна, стрымана і цвёрда заявіў:

      – Трэба ўмець! Цяперашнім светам усяму трэба навучыцца!

      – А я от не ўмею!

      – Трэба ўмець!

      Яўхім не адказаў. Дыміў цыгаркаю, думаў пра нешта. Дакурыў, кінуў пад ногі, расцёр апоркам, моцна, злосна. Тады загаварыў гарачкавата, як пра набалелае:

      – Робіш на некаго! Як парабак!.. Робіш, а ён – жаба – прыйдзе ды вычысціць пад мятлу! Як бы ето не тваё, а яго! Камандуе ўсякае, а ты слова не скажы!.. Ей-бо. – З лютай шчырасцю, з той раптоўнай, няўтрымнай адвагай, якой заўсёды