Зязюля пракукуе заўтра… (зборнік). Анатоль Кудравец

гэта. Магчыма, я і не пашлю гэты ліст табе, магчыма, яго ніхто ніколі не прачытае. Бо гэта толькі маё, схаванае ад усяго свету, схаванае за напускной весялосцю, за працай, за дзелавітасцю.

      Як добра быць шчаслівым! А калі ў чалавека няма шчасця – ён выдумляе яго. Як добра быць каханым! А калі няма кахання, чалавек выдумляе і яго. І як ні дзіўна, чалавек з выдуманым шчасцем і выдуманым каханнем часта бывае шчаслівейшы, чым чалавек з рэальным шчасцем і каханнем. Даруй яшчэ раз».

      Ні імя, ні адрасу на аркушыку не было, але я ведаў, што ліст мог быць напісаны толькі аднаму чалавеку.

      «Вось і ўсё, – горка падумаў я. – Жыў-быў чалавек… Жыў-быў… Хаця не, не ўсё…»

      Час быў позні, і я не стаў трывожыць Міколу. Вырашыў пазваніць заўтра на працу. На мой званок доўга ніхто не хацеў браць трубку. Я набраў нумар яшчэ раз. Азваўся жаночы голас.

      – Мне Мікалая Іванавіча, – папрасіў я.

      У трубцы цішыня і далёкі, нібы з космасу, трэск.

      – Хачу папрасіць Міколу Буракоўскага, – паўтарыў я.

      – А хіба вы нічога не ведаеце?.. – голас ціхі, быццам вінаваты.

      – Што?!

      – Мікалая Іванавіча няма. Ужо два месяцы, як яго не стала.

      Я апусціў трубку на стол. Яна яшчэ доўга абзывалася жалобным тэлефонным плачам.

      Бацька

      Елка стаяла не з самага краю лесу, але ў прасвет паміж камлямі іншых дрэваў – маладзейшых, з высока падабранымі лапкамі, добра было відаць, што робіцца ў канцы пасёлка.

      Урэшце, і канец пасёлка Сцяпана не надта цікавіў. Яго цікавіла трэцяя хата па той бок вуліцы. Тры акны ў блакітных аканіцах, тры вертыкальныя ромбікі, прарэзаныя ў франтоне. Ромбікі замянялі акенца, каб на гарышчы можна было нешта бачыць. Ён сам іх праразаў, гэта была яго хата.

      Другі дзень яны з Валодзем глядзяць на гэту хату, і другі дзень ніхто не адчыніў дзвярэй ні туды, ні адтуль. І за вокнамі не было відаць ніякага жыцця – усё замуравана белым холадам. Быццам у хаце не было нікога жывога.

      А там павінны быць сын і дачка. Пётрусь і Анеля. Пётрусю дванаццаць, Анелі сем. Два гады як памерла іх маці, пакутніца Алена, і два гады, лічы, усё на плячах хлапца – і яда, і дровы, і сястрычка, і хата. Сіроты пры жывым бацьку. І бацька, як загнаны звер, месца сабе не знаходзіць. Туляецца, як бадзяжка. Чужы ў сваім лесе, чужы ў сваім сяле. Вунь яна, твая хата, твае слівы, твае яблыні. Сам садзіў, сам даглядаў, няньчыў. Ці то не мужык, не гаспадар, ці то зломак – хоць з тапаром, хоць з касой, хоць плячо пад бервяно… Хацелася волі: і сабе, а болей дзецям, каб нічога не баяліся, каб чулі сябе людзьмі. Каб ніхто не камандаваў, не ездзіў на табе, як на скаціне. Здавалася, можна, здавалася, яшчэ трошкі пацярпець, яшчэ трошкі і… І… Не далі. І тыя не далі, і гэтыя не даюць. І не дадуць. Але, дзякаваць Богу, лёс мілаваў: крыві на яго руках не было. Не было… Хлопцы пайшлі за войскам, на захад. «Хадзем, – казалі і яму. – Хадзем, бо тут табе жыцця не будзе». – «А дзеці? Як я дзяцей кіну?» – «І дзецям жыцця не будзе…»

      Не пайшоў. Не захацеў пайсці. І вось ляжыць пад елкай і глядзіць на сваю хату.

      Хата