Русалкі клічуць. Зараслава Камінская

і села побач, паклала бульбіны ў яе цёплыя шурпатыя далоні, нібыта вярнула іх у зямлю.

      – Марылечка мая прыйшла, дзетухна. Напрацавалася?

      То адпачывай, маленькая. Што табе расказаць?

      – Пра русалак.

      – Іх да першай вайны многа ў нас было. Бо як русалкамі робяцца? Жыве дзяўчыначка, маецца, ніхто яе не шкадуе, ніхто пра яе не клапоціцца, адна, як поўня ў небе. Усе па хатах, а ў яе няма хаты, усе па сем’ях, а ёй і месца няма. І шчасцейка няма, адны слёзкі. І вось пачынае яна тады чуць, быццам яе нехта кліча.

      – Як кліча? – гэтую гісторыю Марыля слухала які раз, але пыталася заўжды, адно і тое самае, бы дадавала свае словы да песні.

      – А так: «Сястрычка, хадзі да нас, хадзі, міленькая». У іх жа там ні горачка няма, ні крыўды – якая крыўда сярод сваіх? Усё справядліва, і нічога не хочацца – спакойна табе і вольна. А тут і гвалт, і голад. І людзі злыя, а там – добрыя. Калі тут са свету зжываюць, то на той свет і трэба ісці.

      Сярод русалак сястра мая. Маці казала, што гэта яны яе паклікалі. Я была яшчэ маленькая, а сястра – ужо вялікая, у дзеўках доўга сядзела. І вось, паклікалі. Маці распавядала: там, на дне возера, такая самая вёска, што пад зямлю даўно правалілася, вадою яе заліло, вось і возера сталася. І туды мая сястра пайшла. Там і царква ёсць: па восені, калі вельмі ціха навокал, чутно, як званы звіняць, – старыя пальцы павольна чысцілі бульбіну, адкідвалі лушпінне.

      – А цябе клікалі?

      – І мяне, дачушка, клікалі. Але я выдужала. Хоць і галодны быў год, а змагла адмовіцца. Ноччу галасы іх пачула:

      «Хадзем да нас, да цябе па гэтай дарозе сёстры твае хадзілі і дзесяць гадоў таму, і сто гадоў». Да самага возера я дабегла і ўжо шлях пабачыла да той цэркаўкі, але спынілася. Стаю на беразе, Ліду сваю клічу, каб прыплыла, пашкадавала, але не азвалася яна. Бо русалкі толькі на голас сваіх адгукаюцца, а я не русалка, хоць і сястра яе.

      Паплакала ды вярнулася. А пасля неяк тут выправілася – Грышу свайго сустрэла, дзеткі з’явіліся. Ды вось зноў адна, – Тоня адкусіла бульбіну.

      – А зараз ёсць русалкі?

      – Ёсць, канешне, па азёрах ды па рэках. У вайну іх поклічу не чутно было. Ды й смерць тых, хто да русалак ішоў, па дарозе перахоплівала. Не патрапіць было ніяк у свет спакою, не схавацца.

      – А Альжбэта пра русалак ведае?

      – Ведае. У нас усе ведаюць, толькі маўчаць. І ты пра гэта маўчы. Пра гэта казаць зараз забаронена, ды толькі яно ўсё роўна жыве.

      Стала зусім ціха, як пад вадою, і цёмна. Час ісці дамоў, класціся спаць, бо заўтра на працу.

      Для бабкі, пэўна, гэта была адзіная размова за дзень.

      І для Марылі таксама.

      Класціся спаць, але хутка падымацца і ісці на возера. Плаваць.

* * *

      Насцін шлях на працу пачынаўся з люстэрка ў ванным пакоі: шкло зацягнута парай, ды праз яе ўсё роўна відаць каштанавыя валасы і цёмныя вочы. Пасля – пераходзіла да люстэрка ў калідоры: тут бачныя і маленькія зморшчынкі каля вачэй. Губы крыху падфарбаваць.

      Пасля – вітрына крамы, якую мінала штораніцы: там Наста адбівалася быццам у бруднай, глыбокай вадзе – шэрая постаць, рысы не разабраць.

      Пасля