Француз-герман қарым-қатынастары (ХХ ғ. 50-60-жылдар). Амангелді Әліпбаев

жатады. Яғни, осы мәселені жан-жақты қарастыруды жаңа геосаясатпен үйлестіре отырып сараптағанда, біз қай кезеңде Франция немесе Германия мемлекетінің Еуропалық құрылықта саяси үстемдікке жетуді көздеген мақсатына ұмтылғандығын ашуға мүмкіндік алдық.

      Осы орайда, жеке ел билеушілерінің ұстаған сыртқы саясаты мемлекеттің халықаралық қатынастар жүйесінде өз орнын табуына елеулі ықпал етті. Сол ретте, ХІХ ғасырдың аяғындағы сыртқы саясатта герман канцлері Бисмарк “парасатты неміс саясатын” қалыптастыру мақсатында, “басқа ұлттарға олардың қажеттілігі мен мүддесіне сәйкес билік жүргізу керек” деген ұранды ұстайды [16, s.38].

      Қорыта айтқанда, француз-герман бақталастығының түп-тамыры тереңде жатқандығы, оның бір күнде немесе бір жылда емес, ғасырлар бой қалыптасқандығы. Екі ел арасындағы қарым-қатынастың жүйелік үрдісіне көңіл бөлетін болсақ, сол кезеңнің өзінде-ақ олардың өзара қарым-қатынасы толқын тәріздес сипатта, яғни, екі мемлекет арасындағы қатынас нашарлағанда төмен құлдырап, енді сол шиеленісті басуда жоғары ұмтылады. Сондай-ақ оқиғаның дамуына ішкі және сыртқы әсердің салдарымен қоса, дипломатиялық қатынастың өзгеру сипатына билік басындағы жеке тұлғалардың (Наполеон Бонапарт, Отто Фон Бисмарк) әсері де өте айқын ықпал еткен. Осы кезеңде француз-герман қарама-қайшылығы өз шешімін табуы үшін де, екі мемлекет жағынан халықаралық қатынастар жүйесінде біршама тер төгуді қажет етті.

      2. ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы француз-герман өзара байланысының негізі

      ХХ ғасырдың алғашқы ширегі бойында француз-герман өзара қарым-қатынастары аймақтық шеңберде, сондай-ақ еуропалық көлемде, тіпті жалпы халықаралық қатынастар жүйесіндегі қайшылықты дамудың басты бағыттарының бірі ретінде көрінді. Франция мен Германияның өзара қарым-қатынасындағы ерекшелік, екі мемлекеттің экономикалық, әскери, мәдени саласындағы өрісі ғана емес, сондай-ақ тек осы екі мемлекетке тән кейбір арнайы сипаттамамен айқындалды.

      Француз-герман өзара әрекеттестігіндегі жүйелі маңыздылығы мен мәнін түсінудегі қажеттілігі, халықаралық қатынастар аренасында екі мемлекеттің әрқайсысы өзіндік парықты ерекшелікке ие болуында. Сол кезеңдегі себептерге орай, халықаралық қатынастардың нақтылы тарихи құрылымын сақтау және нығайту бағытындағы Францияның сыртқы саясаттағы іс-әрекеттері, сонымен бірге негізінен өзінің ұлттық мүддесін жүзеге асыру мүмкіндіктерін кең көлемде пайдалануға да арналды. Сол ретте, мұндай құрылым Германияның халықаралық аренадағы еркін іс-әрекет жасауына шектеулік сынай көрсетіп, бұл елдің рөлін арзан қолды мемлекет деңгейіне шығарғандай. Осыған орай сол кезеңдегі Германияның сыртқы саясатының басты мақсаты да мемлекетаралық қатынаста қалыптасқан құрылымды бұзып, германдық сыртқы саясатқа қолайлы жағдай тудыру еді.

      Яғни, халықаралық қатынастардың субьектілері ретіндегі Франция мен Германияның іс-әрекеттеріндегі соншалықты айырмашылық,