Святло далёкай зоркі. Уладзімір Касько

замовы і закляцці, скіраваныя ў адрас гаспадара поля:

      З сухога бору, нетры, гушчэчы,

      З багны, тхлані, балота,

      З цёмнага лесу, з лысых гор,

      З ракі, з віру глыбокага,

      З возера, з плёсу шырокага,

      З віхру, з ветру вялікага —

      Адусюль збірайся, сіла ліхая, нячыстая,

      Сатры, зламі (у гэтым месцы вымаўлялася імя чалавека, супраць якога задумвалася чорная справа) косці жоўтыя,

      Разлі кроў гарачую, засушы яго цела.

      Як засохнуць і запетраюць гэтыя калівы,

      Каб ён так засох і запетраў.

      Апошнія словы Порца паўтараў тройчы, а затым працягваў:

      Ліхія, куцыя, бясхвостыя і вы ўсе кахатыя, прыступайце і мне памажыце майго ворага зламаць, скруціць, сцерці, каб ён сонейка яснага не бачыў, грому не чуў, сцежкі не таптаў, смаку не меў. Як каласкі сохнуць, каб ён так ссох, прапаў і згінуў.

      У арсенале ведзьмакоў меліся закляцці і на жывёлу, і на людзей, якія захочуць знішчыць заломку. Для апошніх у Порцы былі свае праклёны:

      Бяру чыстыя каласкі, у коску заплятаю. Як каліўкі пагнуліся, паламаліся, каб так таго немач сагнула, зламала рукі і ногі, хто гэту завітку зачэпіць. Як каласкі сохнуць-пятраюць, каб так ён ссох-спятраў. Як зямля і неба не мінаюцца, каб так маё слова не мінулася[46].

      Убачыўшы заломкі на сваім полі, селянін, каб адвесці бяду ад сваёй сям’і, вымушаны быў звяртацца па дапамогу да ведзьмака. Той спачатку доўга адмаўляўся, набіваючы сабе цану, і толькі пасля настойлівых просьбаў наліваў з бутэлькі ў шклянку ваду, узятую з «сямі калодзежаў», уважліва ўглядаўся ў яе, як бы імкнучыся ўбачыць разгадку няшчасцяў чалавека. Нарэшце ён ставіў шклянку на стол і шматзначна гаварыў: «Вельмі моцна ўздзеяна.

      Не ведаю, як і адрабіць». I рабіў выгляд, што хоча пакінуць хату селяніна. Гаспадар і ўся сям’я слёзна прасілі ведзьмака не пакідаць іх у бядзе, абяцалі павысіць ганарар.

      Вядзьмак працягваў адмаўляцца, але ўрэшце ўступаў просьбам гаспадара, які вёў яго ў поле, дзе знаходзілася заломка. За імі крочылі родзічы селяніна, цікаўныя суседзі.

      Наблізіўшыся да заломкі, вядзьмак вымаўляў закляцці, жэстыкуляваў, а затым праводзіў вакол яе круг, быццам заганяючы туды нячыстую сілу. Наступаў самы адказны момант – знішчэнне заломкі. Вядзьмак станавіўся на карачкі і пачынаў асцярожна падпаўзаць да яе. Нейкая нябачная сіла быццам бы не давала яму лёгка дабрацца да пучка каласкоў, адкідвала назад. Вядзьмак мармытаў закляцці і пачынаў падпаўзаць з другога боку.

      Такія маніпуляцыі паўтараліся некалькі разоў. Здаралася, што вядзьмак распранаўся дагала, доўга поўзаў на пацеху прысутным па іржышчы, пакуль нарэшце не вырываў заломку з карэннем. Усім станавілася ясна: вядзьмак перамог нячыстую сілу.

      Цяпер пачынаўся другі этап спектакля. Трэба было ўсё зло, заключанае ў заломцы, скіраваць супраць таго, хто яе завіў. Вядзьмак урачыста ўносіў заломку ў хату гаспадара, клаў яе ў гаршчок,

46

Живая старина. 1907. Вып. 1. С. 34.