МАНТИҚУТ-ТАЙР. ШАЙХ Фаридуддини Аттори Нишопури

анга савдойидирсен, кўнгли тош.

      Ранги кетса, гавҳаринг тошдир, қуруқ,

      Улки рангдин ранга киргай, тоши йўқ⁸¹.

      900 Ким асл тош эрса, ул ранг истамас,

      Заргар ул истайди гавҳар, тош эмас.

      ҲИКОЯТ

      СУЛАЙМОН ШОҲНИНГ САЛТАНАТ ҲАҚИДА

            АЙТГАНЛАРИ

      Энг асл гавҳар шу олам мулкида

      Эрди ул шоҳи Сулаймон илкида.

      Ул сабаб юксалди номи, юлдузи,

      Бир ажиб, мўъжаз узук эрди ўзи.

      Илкида эрканда ул гавҳар, нигин,

      Ҳукмида эрди тамом рўйи замин.

      Чун Сулаймон кўрди мулк қандоқ эди,

      Измида мулки жаҳон, офоқ эди.

      905 Қирқ фарсанг эрди шоҳнинг чодири,

      Амрида ел эрди, толмас шотири.

      Бўйла чодирда сафо сурмоғида,

      Эрди мўъжаз бир узук бармоғида.

      Деди: бўйла давлату бул кору бор

      Шул кичик бир тош туфайли пойдор.

      Истамасмен, токи бор дунёву дин,

      Бўлмагай бир кимсада мулк инчунин.

      Эй Худойим, мен этиб чун эътибор,

      Офатин кўрдим бу мулкнинг ошкор.

      910 Бермагил ҳеч кимсага бундоқ гуҳар,

      Келмагай уқбода андин бир самар.

      Йўқ менинг мулку сипоҳ бирлан ишим,

      Ҳар куни замбил тўқишдир ташвишим…

      Гарчи гавҳардин Сулаймон бўлди шоҳ,

      Лек ўшал банд солди йўлга, кесди роҳ.

      Ул сабаб жаннатга киргай ул тайин

      Беш аср ўтгач набийлардин кейин.

      Ул гуҳар солди Сулаймонга абас⁸²,

      Сен каби нодонни нелар айламас.

      915 Чун гуҳар тошдир, қазиб, кон чекмагил,

      Иста жонон, ўзгача жон чекмагил.

      Дилни сен гавҳарга тўлдир, очма лаб,

      Гавҳар изла, эт мудом гавҳар талаб.

      ҲУМОНИНГ УЗР СЎРАГАНИ

      Чун чиқиб келди Ҳумо ул, соябахш,

      Подшолар бошига сармоябахш.

      Бас, Ҳумо эрди, ҳумоюн келди ул,

      Ҳаммадан ҳам ҳиммат афзун келди ул.

      Деди: эй кезгувчисиз чўлу чаман,

      Мен шу қушлардек эмасмен, бошқаман.

      920 Ҳимматим олий, аёндир барчага,

      Узлатим элдин баёндир барчага.

      Нафс итин тупроққа қордим ложарам,

      Топди мендин иззат Афридуну Жам.

      Подшолар топди мендин парвариш,

      Бўлмагай таъби гадолар менга эш.

      Нафс итин олдига қўйгум устухон

      Токи ул жонимга бергай деб омон.

      Нафс итига устухон тутдим мудом,

      Ул сабаб жонимда шул олий мақом.

      925 Улки этгай сояси йўқсилни шоҳ,

      Шавкату шаънига қайдин иштибоҳ?

      Жумла истарлар менинг соямни, бас,

      Зарраси ҳар дилда орзую ҳавас.

      Қайданам бўлсин у Симурғ ёр менга,

      Баски бул хусравнишонлик кор менга?

      ҲУДҲУДНИНГ ҲУМОГА ЖАВОБ БЕРГАНИ

      Деди Ҳудҳуд: эй ғурури бирла маст,

      Солма соянгни, етар, кулдирма, бас.

      Йўқ бугун хусравнишонликдин нишон,

      Ит каби олдингда ёлғиз устухон.

      930 Этмасайдинг шоҳни шоҳ кошкийди, боз

      Устухондин ўзни айлардинг халос.

      Ўйлаким,