ГЁТЕНИНГ ЗАКОВАТ ХАЗИНАСИ. Акмал Саидов

Читать онлайн.
Название ГЁТЕНИНГ ЗАКОВАТ ХАЗИНАСИ
Автор произведения Акмал Саидов
Жанр
Серия
Издательство
Год выпуска 0
isbn



Скачать книгу

шу жумладан, Ўарб ва Шарї єртасида адабий алоїаларни янада ривожлантириш, єзаро адабий таъсир муаммоларини єрганиш йєлида муіим їадам бєлишига ишонамиз.

      Ва, албатта, адабиёт мухлислари янги нашрни атоїли немис шоирининг заковат хазинасидан муносиб туіфа сифатида іавас ва иштиёї билан їабул їилади, деган умиддамиз.

      Акмал САИДОВ, профессор

      Гётенинг ёшлиги

      (1749–1771)

      Франкфурт(Майн)лик кайзер маслаіатчиси Йоіанн Каспар Гёте ва унинг рафиїаси бєлмиш Катарина Элизабет (їизлик фамилияси Текстор) хоним хонадонида 1749 йил 28 августда биринчи фарзанд дунёга келади. Оила бошлиўи єзига тєї рантье1  бєлиб, ниіоятда єїимишли, бунинг устига санъат шайдоси іам эди. У 38 ёшида шаіарнинг обрєли фуїароси, суд кенгаши раиси жаноб Тексторнинг 18 ёшли їизига уйланади.

      Єсмирнинг болалиги іамон єрта асрларга хос бєлган, ёлўиз Венадаги императорга тобе шаіар кєчаларида кечди, у мактабдош єртоїлари билан талашиб-тортишди, єзи яшайдиган мавзе чор-атрофини їизиїиб єрганди, кєкламги ва кузги ярмаркаларни завї билан томоша їилди іамда 1764 йилда – 14 ёшида император Йозеф Пга тож кийдириш маросими тантаналарининг гувоіи бєлди. Лиссабондаги зилзила уни ларзага солган пайтда олти ёшда эди. Тєїїиз ёшида чечак касали билан оўриди. Унинг яна тєрт синглиси дунёга келади, бирої ундан бир ярим ёш кичик бєлган Корнелиядан ташїари барчаси бу оламни эрта тарк этишади.

      Ота єўли ва їизига алоіида ўамхєрлик кєрсатиб, уларга єзи сабої беради, шунингдек, іуснихат ва инглиз тили дарслари учун муаллимларни жалб этади. Китобсевар оилада мутолаага кенг єрин берилади. Шунинг учун іам болакайнинг їєлидан китоб узилмайди, у айниїса, Инжил, Тавротни севиб єїийди, іатто бир неча крейцер2  сарфлаб, халї севиб єїийдиган китобларни іам сотиб олиб, мутолаа їилади.

      Шундай їилиб, ёш Гётеда адабиётга іавас, иштиёї эрта уйўонди. Онаси унга іикоятлар сєйлаб берарди, бувиси эса навїирон набирага «їєўирчої театри»ни совўа їилади. Австрия билан Пруссия єртасидаги етти йиллик уруш сабабли Франкфуртни 1759 йилда французлар ишўол этиб, шаіарга фаранг театр ансамбли кириб келганидан сєнг, у энди тез-тез театрга тушиб, спектакллар томоша їила бошлайди.

      Бора-бора шаіар ичкариси ва ташїарисида жами бєлиб, етти минг нафар француз аскарлари жойлаштирилади. Император ноиби Кот де Торанк жаноблари Гётелар хонадонига жойлашади, бу албатта, пруссияликлар тарафдори бєлган уй соіибини їаттиї ташвишга солади. Болалар эса аксинча, бундан хурсанд бєлишади. Санъат ишїибози бєлган зобит бир оз ваїт єтиб, франкфуртлик кєплаб санъаткор, рассомларни, шу жумладан, Гётени іам єз іузурига чорлайди.

      Єўли 16 ёшга тєлгач, ота уни єїитиш тараддудига тушади. Унинг іам єзи каби іуїуїшунос бєлишини истайди, Лайпциг бунинг учун айни муддао, чунки шаіар замонавий, бунинг устига номдор университетга іам эга эди. 1765 йил ноябрь ойининг бошларида Гёте Лайпцигга келади. Бу пайтга келиб шаіар аіолиси дунёвийлик касб этган ва модага