Кырыыстаах таас. Тумарча

кэбистэ.

19

      Сарсыарда хоноһолорго анаан эһэ этин ыргыччы буһардылар. Сэлиэһинэй лэппиэскэтин ылтаһын тэриэлкэҕэ кырбаан кэбистилэр. Остуол аҥаар уһугар улахан алтан сылабаары ыадаччы туруордулар.

      – Бу тыатааҕыны быйыл бултаатыгыт дуо? – Миитэрэй сыа быыстарайдаах сымнаҕас эт куһуогун ылан, лэппиэскэ үрдүгэр чараас чараастык сытыы быһаҕынан элийэ олордо.

      – Аҕыйах хонуктааҕыта кытылтан икки кыылы бултаатыбыт. Саас муораҕа балыктаан сии киирээччилэр. Сыл аайы баччаларга биһиги өрүүтүн бултаһааччыбыт. Ити бэҕэһээ киэһэ Ли эһэ үөһэ ылаары киирэ сылдьыбыта, – Макаар холку намыын куолаһынан сэмээр кэпсии олордо.

      – Биһиги сааспытыгар кыһыл көмүс үлэтигэр сыстыбатах дьоммут. Тугу билээхтиэхпитий? Кулумаҕа көмүс баарын-суоҕун туһунан. Ол эрээри эһиги идэтийбит дьон мэлийбит эбиккит. Оттон Лөкөй хантан булбутай? Ама, ол соҕотох куһуогунан бүппүтэ буолуо дуо? Дьэ, дьиибэ эбит, – Кылааннаах кимиэхэ да туһаайан эппэккэ, дабдыгырыы олордо.

      – Сөпкө этэҕин, итиччэ киэҥ дойду биир куһуок кыһыл көмүһүнэн муҥурдамматаҕа чахчы. Кини хайаан да баара саарбаҕа суох. «Суолун», олус бытархай да буоллар, аҕыйаҕы көрдүбүт. Өлгөмнүк үөскээн сытар сирин таба тайанар кыаллыа суох быһыылаах, – Бориска аргыый аҕайдык үҥсэргээбиттии хоруйдаата. Сыалаах эти сиэн ньалҕарыйбыт уоһун, бытыгын соттумахтаата.

      – Кэлэр кыһын үлэлиир санаалааххыт дуу? – Макаар сэҥээрэн ыйытта.

      – Эмиэ сордоһон көрөрбүт буолуо. Бэйэм баҕам оннук. Киһим туох диир.

      – Буолаахтаамына. Оо, дьэ биһиги дойдубут киэҥ сир. Лаппаакынан оймоон, хойгуонан ойутан көрдүөх диэтэххэ, сыарҕалаах окко иннэни көрдүүр кэриэтэ буолуо ээ. Манна Охуоскай бириискэлэригэр үлэлээбиттэрэ ыраатта да, соччо өнүйбэтилэр быһыылаах, – хас да сиринэн үүдэһиннээх улахан чааскытыгар Кылааннаах бэһис төгүлүн чэй куттарбытын Бориска сөҕө көрдө.

      – Эһиги дойдугут былаана, хайаларын быһыыта киһини кэрэхсэтэрэ элбэх. Тоҕо эрэ мин санаам тохтуур. Эрэйдэнэрбин даҕаны кэрэйиэ суох курдукпун.

      – Хоһуун, сылайбат сүрэхтээх эр бэртэрэ эбиккит. Кытаатыҥ, санааҕытын ситиһиҥ. Дьол-соргу тосхойдун. Кыһыылаах, эдэрим эбитэ буоллар, бэйэм кытта барсан үлэлэһиэм этэ.

      – Үтүө санаалаах кырдьаҕаас, алгыс тылгар, ыраас санааҕар махтанабын. Дьиҥин эттэххэ, биһиги байан-тайан барар элбэх көмүһү буларбыт биллибэт. Саатар эрэйбитин төлөтөр кыраны эмэни булларбыт, онтуҥ кэнэҕэс атын дьон утумнаан үлэлииллэригэр төрүөт буолуо этэ.

      Хоноһолор чэйдээт, дьиэлээхтэри кытта быраһаайдаһан, дьонноругар бардылар. Бөлүүн кыратык ардаабыт. Халлаан иэдьэгэйдиҥи саһархай халыҥ былыттарынан бүрүллэн, күлүгүрэн турар. Өссө даҕаны эрдэ. Ыаллар саҥардыы туруталаан эрэллэр. Ханна эрэ сөҥ куоластаах ыт үрэн моргуйар. Муораттан сииктээх сөрүүн салгын аҥылыйар.

      Атыыһыттар уопсай тылларын булсубуттар быһыылаах. Ампаардар ааннара аһаҕас. Табаардарын мэнэйдэһэн