ТЕРГОВЧИ. ДОРИХОНАДАГИ ҚОТИЛЛИК. Комил Синдаров

биз ичамиз! – терговчи ҳамон қаршисидаги кишининг дил қулфини очишни ўйларди. – Сиздан жонона суҳбат бўлса бас.

      – Ҳазрат Алишер Навоий: «Мени мен истаган ўз суҳбатиға аржуманд этмас, мени истар кишининг суҳбатин кўнглум писанд этмас», деган эканлар. Сиз терговчи бўлсангиз, биз бир бекорчи…

      – Эй, Осим ака, гўзал суҳбат учун на касбнинг, на ёшнинг ва на ижтимоий ҳолатнинг аҳамияти бор. Паловхонтўра биздан…

      – Яхши, сиз нима десангиз шу!

      Осим терговчи томонидан тақдим этилган сўроқ баённомасини ўқиб ҳам ўтирмасдан ўнг қўлида имзо чекиб, кўтаринки кайфиятда хонадан чиқди.

      Сал ўтмай хонага Жасимни олиб киришди. Қирқ беш ёшларни қоралаган бу йигитнинг келбати акасиникига ўхшаса-да, анчагина чайир ва чаққон кўринди. Қорайиб кемтиклашиб кетган тиши, ўйдим-чуқур башараси, билагидаги игна изларини ҳисобга олмаганда, бошқалардан фарқ қилмайдиган бу кимсанинг ўзини қандайдир бошқача тутиши, довдираши терговчида шубҳа уйғотди.

      – Ока, тинчликми? Нимага чақирдингиз? – деди у томдан тараша тушгандай.

      – Нимага чақирганимизни билишга сизда муддат етарли бўлади, ўтиринг! – терговчи ҳам «салом»га лойиқ «жавоб» олиб.

      – Ока, тинчликми? Нимага чақирдингиз? Нима гуноҳ қилдик? – тоқатсизланди Жасим. – Анави масалада бўлса… ташлаганимизга анча бўлди.

      – Ростдан ҳам ташлаганмисиз? – деди Санжарбек гувоҳга бошдан оёқ разм солиб. – Негадир ўхшамаяти…

      – Ока, ишонмайсиз-да, ҳозир умуман истеъмол қилмаяпмиз, олишга пул ҳам йўқ…

      – Меҳмон қилишса-чи?

      – Меҳмон қиладиганлар ҳам йўқ бўлиб кетган.

      – Чапақаймисиз?

      – Ҳа, чапақайман. Нимайди?

      – Жасим ака, сизни жиянингиз Луқмон масаласида чақиртирганмиз, – жиддийлашди Санжарбек. – Биринчи август куни қаерда эдингиз?

      – Шунақа демайсизми? Уф-ф, нимаймиш деп қўрқиб кетибман, – чуқур хўрсинди гувоҳ. – Эй, бу жиян бўлмай кетсин, ўлибам қутилмасканмиз-да ундан. Адамни бошини айлантириб, бизга тескари қилиб қўйгани етмагандай, давлатига ҳам эгалик қилди.

      – Биринчи август куни қаерда эканингизни айтмадингиз, – саволни такрорлади терговчи.

      – Биринчи август… биринчи… ока, тўғриси, ёдимда йўқ. Бугун эрталаб нима еганим эсда турмайди-ку, – тўнғиллади гувоҳ чимирилиб.

      – Эслаб кўринг, ўша куни Луқмон жиянингиз ўлдириб кетилган.

      – Э-э-э, гап бу ёқда денг, – деди Жасим капалаги учиб. – Менга қотилликни ёпиштирмоқчимисиз? Бу номерингиз ўтмайди! Да, ҳар замонда бояги зормандадан урганмиз, лекин бунақа иш бизга эмас. Чучварани хом санабсиз!

      – Ўзингизни босиб олинг! – терговчи овозини сал баландлатишга мажбур бўлди. – Ҳеч ким сизга қотилликни осмоқчи эмас. Бизнинг ишимиз сўраб-суриштириш. Маҳмодоначилик қилмасдан берилган саволларга жавоб беришни маслаҳат бераман.

      – Хўп, хўп. Мендан нима истайсиз? – деди гувоҳ попуги пасайиб.

      – Саволни бошқачароқ қўяман: Луқмоннинг ўлдирилганини қачон ва кимдан эшитдингиз?

      – Шу куни улфатлар билан тоққа