Amerika faciəsi . Теодор Драйзер

meydan oxuyaraq qəti bir ifadə ilə əlavə etdi. – Entonlar və Nikol-sonlar öz yerlərindən tərpənməsələr belə, Qrinvud gölü yanında bizim cəmiyyətə mənsub olanlardan demək olar ki, artıq heç kəs qalmayacaqdır.

      – Kim dedi ki, Krenstonlar da oraya köçəcəklər? – deyə Qilbert maraqla soruşdu.

      – Əlbəttə ki, Sondra.

      – Bəs Sondraya kim deyib?

      – Bertina.

      – Bəli, bu ailələr çox şən yaşamağa başlamışlar, – deyə Qilbert qəribə bir səslə, bir həsəd hissi ilə qeyd etdi. – Tezlik-lə Likurq şəhəri onlara dar gələcək. – O, sərt bir hərəkətlə düzəldə bilmədiyi qalstukunu düyünləyib bağladı və üz-gö-zünü azacıq turşutdu – yaylığı onun boynunu sıxırdı!

      Qilbert artıq atasının işində yaxından iştirak edirdi. Bir az əvvəl atasının fabrikində istehsalat üzrə baş nəzarətçi vəzifəsində işləməyə başladı və tezliklə bu müəssisənin ba-şında durmaq ümidində idi, lakin buna baxmayaraq o yenə də öz yaşıdı olan gənc Qrant Krenstona həsəd aparırdı. Çox gözəl və cismani cəhətdən yaraşıqlı bir gənc olan Qrant qızlarla rəftarında olduqca cəsarətli idi və qadınlar arasında böyük müvəffəqiyyət qazanmışdı. Görünür gənc Krenston bu fikirdə idi ki, müəssisəsində atasına göstərəcəyi köməyi eyni zamanda bir sıra əyləncələrlə birləşdirmək mümkün olan bir şeydir, – Qilbert isə bununla razı deyildi. Əslində gənc Qrifits bacarsaydı gənc Krenstonu böyük bir məmnu-niyyətlə əxlaqsızlıqda ittiham edərdi, lakin Krenston hələlik cızığından çıxmamış, heç bir ağılsız hərəkət etməmişdir. İndi “Krenston hörmə məmulat şirkəti” Likurq şəhərinin ən qa-baqcıl sənaye müəssisələrindən biri kimi durmadan inkişaf etməkdə idi.

      – Bəli, – deyə Qilbert bir qədər susduqdan sonra əlavə etdi. – Onlar çox sürətlə işlərini genişləndirirdilər, mən onla-rın yerində olsaydım bir az ehtiyatlı hərəkət edərdim. Hər halda onlar dünyanın ən zəngin adamları deyillər. – Bunu söylərkən Qilbert düşündü ki, Krenstonlar nə ona nə də onun ata-anasına oxşamırlar: onlar doğrudan da daha cəsa-rətli adamlardır və deyəsən, cəmiyyətdə müvəffəqiyyət qa-zanmaq üçün heç də o qədər canfəşanlıq etmirlər. Qilbert onlara paxıllıq edirdi.

      – Bilirsənmi – deyə Bella vəcd ilə yenə sözə başladı. – Fincligili bundan başqa, rəqs üçün parket döşəməli bir ve-randa da tikəcəklər. Sondra deyir ki, Stüart sənin bu yay on-larda daha çox qonaq qalmağını arzu edir.

      – Yox əşi? – deyə Qilbert istehza və eyni zamanda bir qibtə hissi ilə cavab verdi. – Daha doğrusu o ümid edir ki, sən onlarda daha çox qonaq qalarsan. Mən bütün yayı məş-ğul olacağam.

      – O heç vaxt belə bir şey deməmişdir. Bir də biz oraya getsək, qiyamət qopmaz. Qrinvudda, məncə artıq heç bir yaxşı şey olmayacaq. Orada qalanlar hamısı bivec adamlar olacaq.

      – Belə de! Anan bu sözləri eşitsəydi yəqin ki, çox şad olardı.

      – Sən isə, əlbəttə, gedib ona xəbər verəcəksən?

      – Yox, demərəm, ancaq mən bu fikirdəyəm ki, biz elə birdən-birə Krenstonların və Finclilərin dalınca düşüb On ikinci gölə gedə bilmərik, hər halda bu saat bunu edə bilmə-rik. Ancaq sən istəyirsənsə və atam icazə verərsə gedib on-larda qonaq qala bilərsən.

      Bu zaman aşağıda yenidən açılıb örtülən qapının səsi eşidildi və Bella qardaşı ilə apardığı mübahisəni unudub atasını qarşılamağa yüyürdü.

      II FƏSİL

      Likurq şəhərində yaşayan Qrifitslər nəslinin başçısı Kanzas-Siti şəhərində yaşayan Qrifitslər ailəsinin başçısına nisbətən zahirən daha görkəmli bir adam idi. Otuz ildən bəri görmədiyi, “Mərhəmət qapıları” adlı ruhani təşkilatda işlə-yən, qısaboylu, yöndəmsiz qardaşının əksinə olaraq, Sem-yuel Qrifits ucaboylu, möhkəm bədənli, şax qamətli bir adam idi. Onun nüfuz edən iti baxışları var idi, hərəkətləri və danışıq tərzi sərt idi. O özünü artıq çoxdan qeyri-adi fəra-sət sahibi və olduqca görkəmli işgüzar keyfiyyətlərə malik bir adam hesab edirdi. Həyatda əldə etdiyi müvəffəqiyyətlər onun özü haqqındakı bu fikrini sanki təsdiq edirdi. O qeyri-adi və görkəmli adandırıla bilməyən adamlara qarşı çox vaxt amansız olurdu. Belə adamlarla rəftarında o kobudluq və nəzakətsizlik etmirdi, lakin həmişə özünü sakit və etinasız, soyuqqanlı saxlamağa çalışırdı.

      O bu cür rəftarına bəraət qazandıraraq həmişə öz-özünə deyirdi ki, ətrafdakı adamlar onu və həyatda müvəffəqiyyət qazanan onun kimi adamları necə qiymətləndirirlərsə o da özünü elə qiymətləndirir.

      Semyuel Qrifits iyirmi beş il bundan əvvəl kiçik bir sərmayə ilə bu sərmayəsini yeni bir müəssisəyə – yaxalıq fabrikinə sərf etmək qərarı ilə köçüb Likurq şəhərində məs-kən salmışdı; onun başladığı bu iş, ümid etdiyindən daha yaxşı nəticə vermişdi. Təbiidir ki, o bununla fəxr edirdi. İndi, iyirmi beş il keçdikdən sonra o, Likurqda ən yaxşı və zövq ilə tikilmiş malikanələrdən birinin sahibi idi. Qrifitslər yerli aristokratiya içərisində görkəmli yer tuturdular. Onlar Li-kurqda ən qədim ailələrdən hesab olunmasalar da, hər halda ən hörmətli, ən mühafizəkar və firavan dolanan ailələr sıra-sında idilər. Semyuel Qrifitsin böyük qızı məlum olduğu ki-mi, cəmiyyətdən kənarda yaşayırdı, lakin onun kiçik uşaqla-rı Likurqun zəngin ailələrinə mənsub olan gənclərin məc-lisində görkəmli rol oynayırdılar və bu vaxtadək onun nüfu-zunu sarsıdan və yaxud onun nüfuzuna xələl gətirən heç bir hərəkətə yol verməmişdilər.

      Fabrikin azı bir il ərzində yaxşı işləməsini və inkişafını təmin edən bir neçə saziş bağladıqdan sonra Çikaqo şəhərin-dən qayıtmış, öz evinə gəlmiş Semyuel Qrifitsin kefi bu gün çox saz idi. O həm özündən, həm də demək olar ki, bütün dünyadan olduqca razı görünürdü. Heç bir şey onun bu sə-yahətinin sevincini korlamamışdır. Burada olmadığı müd-dətdə fabrikinin işi özü burada olduğu zamanlardakı kimi çox yaxşı getmişdi. Fabrik xeyli sifariş almışdı.

      Evə daxil olaraq o, ağır sakvoyajı döşəmə üzərinə atdı, modalı paltosunu əynindən çıxarıb geri dönərkən, gözlədiyi kimi, ona doğru yüyürən kiçik qızı Bellanı gördü. Əlbəttə, Bella onun sevimlisi idi. O, kiçik qızını cazibədar, nadir bir məxluq və həyatın ona bəxş etdiyi ən gözəl bir incəsənət əsəri hesab edirdi: gənclik, sağlamlıq, sevinc və şadlıq, zəka və məhəbbət – bunlar hamısı sanki onun gözəl qızının sima-sında təcəssüm etmişdi.

      – Sənsən, atacan? – deyə Bella sevinc içində, mehriban bir səslə qışqırdı.

      – Bəli, deyəsən, mənəm, özgəsi deyil. Mənim balaca qızımın kefi necədir? – deyə o qollarını açdı və Bella ata-sının ağuşuna tullandı.

      – Gör mənim nə gözəl, möhkəm, sağlam qızım var, – deyə o məhəbbətlə qızın üzündən öpdü. – Görəsən mən ev-də olmayanda bu dəcəl qız özünü nə cür aparmışdır?