Әсәрләр. 4 томда / Собрание сочинений. Том 4. Мухаммет Магдеев

секретаре бүлмәсенә кереп китте һәм ишекне япты. Секретарь – яшь, шушы авылда туып үсеп, авыл хуҗалыгы техникумын тәмамлаган егет иде.

      – Без болай итик, – диде Ахияр, аңа карап. – Мин рәтен-юлын табармын, бухгалтер белән сөйләштем. Кассадан йөз сум акча алырга мөмкин. Кеше-карага шауламагыз. Күмүне оештыр. Адәм баласы бит ул. Сугыш кырында батырны да, дезертирны да күмәләр. Урыннары гына аерым була. Кеше гәүдәсе җирдә озак ята алмый. Син, әйдә, механизаторларны оештыр. Кәшфиләр өенә аш хәзерләрләр, мин кладовщикка әйтеп продукты җибәртермен. Тик син бу эшкә Колан Кыр кешеләрен оештыр. Гәр Хутордан кеше табып булмас.

      …Кәшфиләрдә төшке ашны ашап, Колан Кырга кайтырга дип трактор чанасына төялгәндә генә, партком секретаре куеныннан ун данә кызыл акча чыгарды.

      – Болары – хезмәт хакы, – дип өләшмәкче булды.

      Әмма егетләр баш тарттылар:

      – Акча алып, кеше күмеп йөрергә син безне әллә шәһәр зиратындагы кабер казучылар дип белдеңме?

      Йөз сум акча идарә кассасына шулай кире кайтты. Трактор чанасында тәмәке көйрәтеп кайткан егетләрнең кәефе әйбәттән түгел иде: уен-көлке булмады, гадәттәгечә, берсен берсе ирештермәделәр. Чөнки каткак боздан мәет күтәреп барышлый зират янындагы инешне чыкканда, егетләрнең берсе таеп китте дә, калганнары да сөрлегеп, тигезлекне югалтып, мәетне бозлы балчыкка төшерделәр: бичара Абдулның корышкан гәүдәсе боз катыш каткакка тәгәрәп төшеп чырк итте. Һәркемнең күз алдында шул ямьсез күренеш, һәркемнең колагында шул чирканыч тавыш иде…

      Төштән соң көн кинәт кенә җылынып китте, көньяктан тыгыз җил исә башлады, каурый болытлар күк гөмбәзенә үк күтәрелделәр дә каядыр киттеләр – чын яз килде. Бозлы суларны актарып, үзенең «газиг»ы белән урам гөрләвекләрен вата-җимерә, Ахияр килеп туктады. Кәшфи, язгы кояшка рәхәтләнеп, капкасына сөялеп тора иде – Ахияр килгәнгә балаларча сөенде. Икәүләп койма кырыендагы эскәмиягә утырдылар, эскәмия тактасы җылы бәреп тора иде.

      – Нихәл, картаеп буламы? – диде Ахияр.

      Кәшфи җанланып китте.

      – Була, кордаш, була, – диде ул, алдагы ике көмеш тешен күрсәтеп. – Була. Аның өчен чөнки, балалар ярдәм итә. Менә мин сигез бала үстердем. Илебезгә сигез кадр. Бала – безнең тормышның нәтиҗәсе. Мин үземне, гомер буе эшләгәч, әйбәт кеше чутына кертеп йөри идем. Мин бер генә показательне алганмын. Тагын берсе бар икән адәм баласы өчен. Эш кенә түгел и һәм дә балалар кем булып чыгалар, менә ул да кирәк икән.

      – Ну синең калганнары әйбәт булды инде. Күпчелек дип әйтәм.

      – Күпчелек… Күпчелек… Менә сигез балаң – йөз процент дип исәплик. Алар төрлесе төрле хәлдә: белемнәре, эшләгән, укыган урыннары төрлечә. Семья бәхетләре төрлечә. Шуңа күрә мин уртача кеше нормасын алам, аның өчен чөнки, йомшакка сөрү нормасына күчереп исәплибез бит җирне. Сигез балаң – йөз процент. Бер балаң – 12,5 процентны тәшкил итә. Алабыз Тависны – минус.

      – Ну, әйтәм бит инде, шул бер минус синең.

      – Юк шул. Ә өченче кызны кая куясың?

      – Ник, нәрсә булган? Мехкомбинатта