Әсәрләр. 4 томда / Собрание сочинений. Том 4. Мухаммет Магдеев

акча бирергә мин капиталистмыни? Мин – ирекле гражданин.

      Бераздан, эшсез йөргән улына эче пошып, әнисе:

      – Ичмаса, бәрәңге сабагын чабар идең. Әтиең бик тузды, бик картайды бит, – диде.

      Тавис монысына да әзер икән.

      – Гел эшләп торырга сез мине трактор дип белдегезмени? Әнә тимер эшләсен, – диде.

      Тавистан бөтен әйберне яшерделәр: әнисе гомер-гомергә «запаска» ясап килгән быраганы флягасы-ние белән башта печәнлеккә яшереп карады, печән өйгән булып, өйгән печәнне рәтләгән булып, Тавис аны тапты.

      – Бәт-тәч, монда нәрсә бар соң? – дип, ул сәнәк белән рәхәтләнә-рәхәтләнә металлга төртте. – Тукта әле, чабата башы чыкты әле дигәндәй. Монда нәрсә бар соң? Печән рәтлим дисәң, бер матавык чыга да тора… Бер эш эшлим дисәң, бернәрсә чыга да тора. Чисти империализм булды бу безнең йорт.

      Әнисе икенче көнне таң белән фляганы, печәнлектән алып, абзар артына чыгарды. Әле авылда беркем дә йокыдан тормаган иде. Салкынча, кыраулы, бәрәңге сабагы исле бер якты иртә иде. Кая куярга бу афәтне! Буразналарны күмеп, эт эчәгесе катыш бәрәңге сабагы яткан икән, Асия җиңги мәшәкатьле фляганы бакча башына өстерәде. Иң түргә менгереп, буразна арасына сузып салды да өстенә бәрәңге сабагы аударды, эт эчәгесен тартып сузды да шуның өстенә борды. Читкә китеп карап торды, этем дә табарлык түгел иде.

      Тавис ул көнне ыгы-зыгы килеп урамда йөрде, аннан бик дәртләнеп кайтты да әнисеннән бер генә стакан бырага сорады. Асия җиңгинең мич астындагы куышта бер банкада ике-өч стакан запасы һәрвакыт була иде, һәм ул, олы запастан игътибарны читкә юнәлтү өчен, монысын аеруча басым ясап, күрсәтеп, болгата-болгата куышлыктан алды.

      – Менә бөтен булганы шушы инде, улым, – диде.

      Тавис бер стакан эчте дә авыз тирәсен сөртте.

      – Миңа, – диде, – бүльше кирәк түгел, без хәзер Чулак Абдулның дуңгызын суябыз.

      Асия җиңги авыр сулап алды. Тавис, ашыгыч рәвештә верандадан узышлый, шүрлеккә куелган кайрак, чөйдән бер бәйләм сүс бау алып чыгып китте.

      …Кәшфи, мотоциклына утырып, Колан Кырдан кайтканда, чулак Абдуллар тирәсендә ыгы-зыгы иде. Дөнья, тормыш тәҗрибәсе белән Кәшфи сизде: унике йортлык Гәр Хуторның берәр җирендә ыгы-зыгы булса, ул инде, һичшиксез, Кәшфиләр гаиләсенә бер чите белән кагылмый калмый иде. Шуңа күрә Кәшфи тиз генә мотоциклын сүндерде дә, өстен-башын кагып, Чулак Абдулларга таба йөгерде.

      Кәшфи килгәнче дә монда инде бөтен авылның малай-шалае җыелган иде. Метр ярымлы дуңгызны, такта капкачны ачып, аранга чыгардылар. Аран трактор кабиналарыннан, иске түбәләрдән бушаган калай кисәкләре, тимер плиталар белән уратып алынган иде. Диван кадәр дуңгыз чыкты, кояшка күтәрелеп карамакчы булды, әмма бичараның табигать биргән инстинкты тартты, ул мырк-мырк килде дә, кояшка битарафлык күрсәтеп, калай стеналарга ышкына-ышкына, аран буйлап әйләнә башлады.

      Тавис белән Чулак Абдул аран эчендә, калай стена буена чүгәләп, тыныч кына тәмәке суыралар, әңгәмә коралар иде.

      – Мин инде, ни, Абдул абый. Тукта, дидем, миннән калмасын, дидем, барып