Romanda Azərbaycanın keçmiş Cavad-Qaradonlu-Şirvan ərazisində baş ve¬rən hadisələrdən, ailə-məişət məsələlərindən, əski adət-ənənə-lərdən bəhs edir. Romanda səsi vala yazılmış Azərbaycanın ilk qadın xanəndəsi Mirzə Güllərin də həyatına nəzər salınır.
“Bir çox tarixi romanların müəllifi olan Əzizə Cəfərzadənin “Bəla” romanı Səfəvilər dövlətinin tarixinin bir mərhələsindən – Məhəmməd Xudabəndənin hakimiyyətə gətirilməsi və bu dövrdə baş verən hadisələrdən bəhs edir. Əsərdə I Təhmasibin böyük oğlu olan Xudabəndənin xarakteri, Allah adamı olması, döyüş və qan sevməməsi təsvir edilir. Şah o olsa da, hakimiyyəti əslində, xanımı – kişilər qədər cəsur Xeyrənisa bəyim idarə edir. Romanı oxuduqca ölkədə davam edən sünni-şiə mübarizəsindən, bunun uğruna tökülən qanlardan, hətta böyük bir sevginin belə, məzhəb davasına və siyasətə qurban verilməsindən xəbərdar olacaqsınız.
Kiyеv təhsil illərinin müşahidələrindən dоğan “Studеntlər” rоmanı Y.V.Çəmənzəminlinin ictimai fikir mеydanında söylədiyi öz sözü, öz mülahizələri olub. Roman geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
“Qumarbazın arvadı” toplusunda XX əsrin tanınmış qələm ustalarından olan Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin müxtəlif illərdə yazdığı hekayələr toplanıb. Bu hekayələrdə yazıçı öz əsrinin dəqiq müşahidə etdiyi ən xarakterik tiplərini, hadisələrini, dəyişikliklərini əks etdirdiyindən oxuduqca özünüzü o mühitin və dövrün içində hiss edəcəksiniz.
“Qızlar bulağı” Yusif Vəzir Çəmənzəminli yaradıcılığında xüsusi yer tutur. “Nağıl içində nağıl” motivini xatırladan əsər Çoponun həyatının üç fərqli dövrünü əhatə edir. Çopo bütün həyatı boyu sanki dönüb-dolaşıb “Qızlar bulağı” ətrafında fırlanır. Çoponun mühafizəkarlıqdan kənar, azad mühiti eyni zamanda Azərbaycan milli kimliyini də ifadə edir. Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin repressiya qurbanına çevrilməsinin əsas səbəblərindən biri kimi göstərilən bu roman günümüzdə də aktuallığını qoruyur.
Kitabda XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində yazıb yaratmış Azərbaycan ədibi, ictimai-siyasi xadim, mollanəsrəddinçi, publisist, pedaqoq Ömər Faiq Nemanzadənin xatirələri yer alıb. Təəssüf ki, Ömər Faiqi xatirələrini bitirməyə imkan verməyiblər. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının və maarifinin görkəmli nümayəndələrindən biri olan Abdulla Şaiqin “Xatirələrim”i “Xan” nəşriyyatının “Xatirə ədəbiyyatı” silsiləsindən təqdim etdiyi növbəti kitabdır. Kitabda görkəmli maarifçi ziyalının uşaqlığı, böyüyüb formalaşdığı Tiflis mühiti, Mirzə Fətəli Axundovla atasının münasibətləri, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Nəriman Nərimanov, Cəfər Cabbarlı, Hüseyn Cavid kimi ziyalılarla ünsiyyəti, Xorasandakı, Bakıdakı həyatı və s. öz əksini tapıb. Kitab XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda mövcud olan ziddiyyətli, təzadlı şəraiti, erməni-müsəlman hadisələrini də şairin xatirələri fonunda görməyinizə şərait yaradacaq.
Kitabda yazıçı, filosof Əlisa Nicatın ta uşaqlıqdan günümüzə qədər yaşadıqları, xatirələri, həyatında baş verən təbəddülatları, tərcümeyi-halının maraqlı məqamları, dövrün vacib hadisələri yer alıb. Əsərdə yazıçının ətrafında, Azərbaycanda, ümumilikdə Sovet Imperiyasında baş verənlər işıqlandırılır, bütün bunlar Ə.Nicatın özünəməxsus yazı tərzində oxucuya çatdırılır.
“Xatirə Ədəbiyyatı” silsiləsinin sayca 47-ci kitabı olan bu toplu İranın Gürcüstandakı konsulu Mirzə Rza xan İrəvaninin yazdığı xatirələrdən ibarətdir. İran ordusunun generalı, diplomat, ictimai-siyasi xadim olan Mirzə Rza xan 1853-1937-ci illərdə yaşayıb. “Daneş” və “Ərfəüddövlə” ləqəbləri ilə tanınıb. Rusiya, Zaqafqaziya və İranda o dövrün bir çox ictimai-siyasi hadisələrinin şahidi olub. Bu xatirələrdə əsasən özünə maraqlı gələn (azacıq mistik hesab etdiyi) hadisələr və səfər qeydləri, həyatının əlamətdar günlərinin ətraflı təsviri var. Kitab XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində bu coğrafiyanı, insanları, davranışları, bəzi siyasi qərarların mənşəyini örənmək baxımından da əhəmiyyətə malikdir.
Bu kitab yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatının yeni dövrünə təsadüf edən Süleyman Rüstəmin yaşadığı dövrlə, rastlaşdığı sənət və ədəbiyyat nümayəndələrilə bağlı yazdığı xatirələrdən ibarətdir. Bu isimlər arasında Cəlil Məmmədquluzadə, Əzim Əzimzadə, Süleyman Sani Axundov, Nazim Hikmət, Seyid Hüseyn, Cəfər Cabbarlı, Mikayıl Müşfiq və s. aydın insanların adı da var. Bu kitab 2005-ci ildə çap olunan Süleyman Rüstəmin üçcildlik “Seçilmiş əsərləri” toplusunun ikinci cildi əsasında hazırlanıb.