Skynglans van die maan. Ena Murray

kyk magteloos toe hoe die voordeur agter hom toegaan. Daar is ’n begeerte in haar om hom terug te roep, om hom te vertel dat dit nie ’n sug na geld of roem is wat haar dwing om môreaand te gaan sing nie, maar sy doen dit nie. Sy draai stil om, sak weer terug in die bed en sluit haar oë moeg.

      Dokter Beneke kom getrou sy afspraak die volgende middag om vyfuur na, en toe hy Deidre se woonstel binnestap, is Norman Zietsman ook reeds daar. Eersgenoemde begin dadelik met sy intensiewe ondersoek, maar toe hy hom ’n rukkie later by Norman in die sitkamer aansluit, gevolg deur Deidre, is sy gesig net so ernstig soos die vorige middag.

      Norman lyk ook diep bekommerd.

      “Wel, dokter?”

      Dokter Beneke frons skerp en vra kortaf: “Wel wat, meneer Zietsman?”

      “Wat is jou bevinding? Sal Deidre vanaand kan sing?”

      “Die antwoord is ’n besliste ‘nee!’, meneer,” sê die dokter sonder om doekies om te draai.

      Norman lyk ’n oomblik net so bleek soos Deidre.

      “Maar … is jy baie seker, dokter?”

      Die ouer man se oë, asook sy stem, is baie koel toe hy reguit antwoord: “Ja, meneer. Ek is seker. Maar as jy enige twyfel het, staan dit jou natuurlik vry om ’n ander dokter ook te raadpleeg.”

      Norman se oë begin vererg flikker.

      “Dis glad nie dat ek aan jou bevinding twyfel nie, dokter, maar jy moet verstaan …”

      “Ek verstaan heeltemal, meneer Zietsman. Maar wat jy nie wil verstaan nie, is dat jy juffrou Retief se hele toekoms as sangeres sowel as haar lewe in jou hande gaan neem as jy haar dwing om vanaand te sing. Maar dit is jou saak … en hare. Ek gee jou my bevinding as geneesheer, en niks meer nie. Ek kan haar nie verbied om te gaan sing nie. Maar ek sal my plig as dokter skromelik versuim as ek haar nie dringend waarsku teen die dwaasheid van so ’n stap nie. Of sy egter daarop gaan ag slaan, is vir haar om te besluit. Jy sal my nou moet verskoon. Ek moet gaan.”

      Hy stap ook sommer dadelik aan deur toe en dis of Deidre ’n beweging maak om hom te keer. Maar hy sien dit nie en die volgende oomblik trek hy die deur beslis agter hom toe. Die man en vrou kyk mekaar strak aan. Dan spring Norman op en begin weer rusteloos deur die vertrek dwaal soos hy die afgelope dae gedoen het, en Deidre voel weer alles in haar saamtrek. Sy stem klink bars toe hy eindelik die stilte verbreek.

      “Dis darem nou ’n ding om op hierdie tydstip te gebeur! Liewe hemel, dis om van ten hemele te skreeu! Jy sal nooit weer so ’n kans kry nie, altans nie gou weer nie.”

      Hy draai vinnig na haar. “Voel jy regtig so hopeloos, Deidre? Sien jy regtig nie kans om te sing nie? Jou spraakstem klink vir my heeltemal reg.”

      Hy kom nader en nou pleit hy openlik. “Asseblief, my skat, sal jy nie maar probeer nie? Dis uiters tien minute lank. Jy sal darem seker tien minute kan uithou en as ons voorsorg tref en baie seker maak dat jy geen koue opdoen nie …”

      “Ek … ek …”

      “Ek dink dokter Beneke neem dit gans te ernstig op. Hy wil sommer net sy gewig rondgooi. Liewe aarde, ’n mens kan mos nie doodgaan van sing nie! Jy het mos darem net verkoue! Deidre, asseblief! Ons het twee jaar hard gewerk en baie opgeoffer. Ons kan mos nie nou toelaat dat ’n blote verkoue in die weg van ons beloning staan nie! Jou toekoms as sangeres is vanaand in die weegskaal. As jy hierdie kans verbeur, sal jy maar altyd net bly waar jy is. Ek is ook in my siel oortuig dat jy vanaand gekies sal word, Deidre.”

      Nog voordat hy klaar gepraat het, weet Deidre dat sy geen keuse het nie. Ter wille van Norman sal sy vanaand moet sing. En nie sommer net sing nie, maar sing soos nog nooit tevore nie. Sy is dit aan hom en miskien ook aan haarself verskuldig.

      Die hele dag al was die weer triestig, en toe dit tyd raak vir Norman en Deidre om stadsaal toe te gaan, het ’n snerpende windjie begin waai. Sy is styf toegewikkel in die leerjas wat Norman tot haar grootste verrassing vanmiddag as geskenk vir haar gebring het. ’n Sybokhaarserp is om haar keel gedraai en Norman kom nou nog met ’n dik wolstola ook nader en drapeer dit oor haar kop en voor haar mond verby sodat sy protesteer.

      “Regtig, Norman, ek lyk al soos ’n Eskimo!”

      “Ek gaan geen risiko met jou waag nie, my skat. Jy is te kosbaar vir my,” antwoord hy beslis en druk haar ’n oomblik styf teen hom vas. Sy sluit haar oë en leun teen hom aan. Is dit sy as mens wat kosbaar vir hom is, of is dit net haar stem, wonder sy en voel dan skuldig en skaam oor hierdie gedagte.

      ’n Driekwartier later stap Deidre Retief onder dawerende applous oor die verhoog na die mikrofoon. Dis nie die eerste keer die afgelope twee jaar dat dit gebeur nie, en daarom kan sy nie verstaan dat sy so senuweeagtig voel nie. Sy voel vanaand kompleet soos daardie eerste aand toe sy oor die radio gesing het, so bang dat sy kan sterf. Haar blik dwaal oor die skaar van gesigte voor haar en ’n oomblik oorweldig die paniek binne-in haar haar byna. Die skare juig nog steeds, en soos ’n outomaat buig sy na alle kante.

      Vlugtig, hulpsoekend keer haar blik na die regterkant waar Norman net agter die gordyn buite sig van die gehoor staan. Ook hy klap hande. Daar is ’n breë, selfversekerde glimlag om sy mond en sy oë straal bemoediging en trots na haar uit. Te oordeel na die applous van die gehoor, is Deidre beslis die gewildste van al die kunstenaars en daar bestaan by Norman geen twyfel dat sy ook die gewildste by die paneel van beoordelaars sal wees nie.

      Die geweldige toejuiging wat Deidre ontvang, is nie net aan haar stem te danke nie. Die feit dat sy ’n ernstige griepaanval gehad het en moontlik nie vanaand sou kon optree nie, is reeds deur die pers by die publiek tuisgebring. Die feit dat sy so te sê uit die bed opgestaan het om wel vanaand hier te wees, het die skare se bewondering en verbeelding aangegryp. Die eteriese prentjie wat sy daar op die verhoog vorm met haar spierwit, bepêrelde aandrok, die klein, feeagtige gestaltetjie met die blou oë so diep in hul kasse, is alles dinge wat meewerk om die luisterende publiek voor hul radio’s oor die lengte en breedte van die land, ’n lang ruk net die dawerende toejuiging van die gehoor te laat hoor voordat die dirigent beslis sy stok omhoog bring en die eerste akkoorde van die orkes opklink.

      Die eerste note van die sangeres sluit aan by die suiwer klanke van die musiekinstrumente en … ’n doodse stilte sak oor die volgepakte saal toe. Die sangeres het elkeen in die groot saal se aandag volkome, maar nie in bewondering, of ekstase, of respek nie, maar in verbystering, skok, ongeloof, en … innige jammerte. Fyn, onsigbaar vir die gehoor, vorm sweetpêreltjies op die voorkop van die kunstenares terwyl sy moedig volhou. Die dirigent kyk bekommerd oor sy skouer terug na die meisie voor die mikrofoon, en dan gaan sy blik angstig, vraend na Norman Zietsman, wagtend op sy teken dat hy die orkes tot swye moet bring.

      Maar Norman Zietsman se oë is vasgenael op die meisie in die wit aandrok en dis of hy deur die drang van sy blik die bekende, suiwer klanke in haar keel na buite wil dwing en ’n einde aan die rou wanklanke wil maak. Deidre het vergeet van die groot gehoor voor haar, van die mikrofoon wat haar stem landwyd uitdra, van die orkes agter haar, van Norman Zietsman hier digby haar agter die gordyne. Sy sluit haar oë en sy sing, elke vesel in haar liggaam toegespits op daardie hoë noot wat op haar wag wanneer haar lied sy klimaks sal bereik. Sy hoor nie die wanklanke wat teen haar ore vasslaan nie. Sy is nie bewus van die ademlose spanning wat van die groot skare af na haar vloei nie. Sy weet net sy moet … móét. Dan haal sy diep asem. Haar mond gaan oop … Die oomblik het aangebreek vir daardie hoë, suiwer noot … Die orkes breek af … almal wag. ’n Doodse, onbeskryflike stilte hang om hulle.

      Dan lig die dirigent sy hand en die orkes bars los met die slotakkoorde. Voor die mikrofoon staan Deidre Retief nog steeds met haar mond oop … maar nog steeds weier haar keel om ’n enkele geluid voort te bring.

      Die volgende oomblik sien die verslae gehoor hoe die meisie op die verhoog omswaai en strompelend uit hul gesigsveld verdwyn – en agter die gordyne druk Norman Zietsman se hande aan weerskante van sy kop en dis of hy in fisieke pyn verkeer toe hy vooroor op sy hurke sak.

      ’n Man spring op uit een van die stoele in die derde ry van voor af en koers sommer kortpad met die treetjies op, oor