Skemerspel. Helene de Kock

wat so oulik teen ’n mens se mou opklim, enne . . .”

      Lieb het met elke woord ’n tree agteruit gegee.

      “Tot siens, julle. Ek het nog heelwat te doen. Sien jou later, Eben.”

      Lieb het in sy haas in poele water getrap en hulle het hom laggend agterna gekyk.

      “Dis waar, weet jy,” het Eben erken toe hy saam met haar huis toe ry, met die suising van die fietswiele op die nat teer tussen hulle.

      “Wat . . .?” het sy gevra, en dit was die eerste roering van ’n oeroue spel.

      “Alles,” het hy gesê en sy fiets tot vlak langs hare gestuur sodat hul jaspante saam geflap-flap het. “Ons het daar gesit net om jou te kan sien verbyry, en ek gaan nou saam met jou net om naby jou te kan wees. Al hou jou kleinboet paddas aan, en al is daar dalk rêrig ’n professor.”

      “Daar is nie,” het sy gesê, en gelag.

      “En jou pa?”

      “Sal skaars weet van jou,” het sy geglimlag. “Solank Fransie sy goggas uit die studeerkamer hou en alles mooi stil verloop, is alles reg, wat.”

      En alles was. Op ’n manier, altans . . .

      Eben het gedwee na Fransie se versameling reptiele gekyk.

      Twee maal aan ’n akkedis gevat en ’n grasgroen padda op sy hand laat sit terwyl die seun hom dopgehou het vir enige teken van afgryse. Gelukkig dat reptiele nog nooit juis emosie by hom gewek het nie. Toe daar dan ook geen reaksie was nie, het Fransie sy troetelgoed opgetel en fluitend weggestap. Ou dominee Delange het ’n droë perkamenthand na hom uitgehou, beleef uitgevra oor sy plek van herkoms en sy studierigting, en toe afwesig voorgestel dat hy hom tog maar tuis moet maak, Christine sal wel nou die koffie bring.

      Maar hy het hom daardie dag verniet wysgemaak dat hy Fransie getroef het. Die seun het ’n veel meer verfynde manier geopenbaar om hom te treiter. Om die waarheid te sê, hy het gesorg dat sy blote teenwoordigheid ’n irritasie was. Self die enigste kind van ’n teruggetrokke weduwee op ’n klein dorpie, kon Eben nie vatplek aan Fransie kry nie. Hy het hom van meet af aan nie begryp nie. Wou ook nie. En Fransie wou eweneens nie aan hom láát vatplek kry nie. In die twee jaar dat Eben nou al hier kuier, kon hy Fransie nie in die minste oortuig dat dit nie sy bedoeling is om sy suster van hom te vervreem nie. Hy het wel probeer.

      Daar was die dag toe hy Fransie saamgeneem het Coetzenburg toe in die hoop dat hulle by die aanskoue van ’n rugbywedstryd wat albei graag wou sien, ietwat nader aan mekaar sou beweeg. ’n Klein rukkie lank het hy gedink dat hy daarin geslaag het, maar toe hy in alle erns die kontak wou verdiep deur ’n soort man-onder-die-manne-grappie te vertel, het die kind weggebeur in die sitplek langs hom en verwoed gesê: “Ek moes dit geweet het. Jy bring my net saam omdat jy dink jy kan my sagmaak.”

      “Maar ek wil nie . . .” het Eben geprotesteer, besef dat sy aanslag lomp en onvanpas was, en verleë rondgeloer om te sien of die omsittendes weet van die onderonsie. Ag, aarde, het hy moedeloos gedink, ek moet hierdie kind se goedgesindheid wen, maar dit lyk my ek kan nie, en ek wil ook nie juis nie. Maar die wedstryd was boeiend, en dit was net hy en Fransie wat geweet het van die vyandigheid tussen hulle.

      “Jy wil, ja,” het Fransie sagter by sy skouer gesê sodat hy verbaas na hom gekyk het, maar die seun se oë was op die veld by die spelers, sy mond stroef bo die jong ken. “Jy wil net vir Christine hê. Jy wil haar wegvat.”

      “Néé . . .”

      Maar die woord is verswelg deur ’n luide gejou van die skare toe ’n veel geroemde speler die bal aanslaan, en met sy moed versink, het Eben nie weer gepraat nie.

      Ná die wedstryd het hy en Fransie teruggefiets huis toe, agter mekaar soos twee vreemdelinge wat toevallig dieselfde roete volg. En toe hulle hul fietse staangemaak het in die agtertuin teen die digte heg vol rooi hibiskusblomme, het Fransie oor sy skouer gegooi: “Vat haar dan maar. Ek sal regkom, en Pa sal buitendien nie eens weet as jy haar gevat het nie.”

      Eben het yskoud bly staan. Ek praat nie met ’n stout weerspannige kind nie, het hy toe besef, maar met ’n verbitterde volwassene. Hy is nie Fransie Delange, die dominee se tienerseun nie, hy is Frans Delange, afskeepkind van ’n goeie man. Dit was ’n besef wat hom lam gelaat het. Sou Christine dit dan sien nie? Weet sy dan nie dat die kind loop en roep in die woestyn nie? Maar dit was die verste wat hy self oor die kind wou dink. Verder wou hy werklik nie. Maar daarna het Fransie vir Eben Frans geword. Al was dit net in sy gedagtes.

      “Eben . . .? Jy maak my nou bekommerd. Jy staan en staan dan net sommerso en jou oë kyk ver.”

      Hy skrik op en glimlag effens verleë. “Jammer. Dis mos maar die uur van nadenke, so sê hulle.”

      Sy kom met die stoeptrappies af tot by hom, en haar golf swartblink hare ruik soos altyd na jasmyn. In ’n opwelling van suiwer genot gryp Eben haar net daar in die straat onder die ou eik, druk haar teen hom vas met mag en soen die syerige hare. “Uur van nadenke, sê jy?” spot sy toe hy haar los, en lag met hom.

      “O ja,” glimlag hy terug, en die spanning in hom gee effens skiet, “ek het hierdie ontmoeting beplan!”

      “Ag, Eben, jy het gestaan en wonder oor jou ou tesis, ek weet mos. Hoe lank nog, hm?” Sy vat sy hand toe hulle stadig die huis instap en die skemerte van die voorhuis met sy donker, antieke meubels soos ’n vroeë nag oor hulle vou.

      Eben gaan sit op die sofa en trek haar langs hom neer. Toe hy begin praat, hoor hy Frans se onmelodieuse gefluit iewers agter in die huis. Daar is ’n dowwe geskuifel in die studeerkamer laer af in die gang en die deur gaan krakerig oop.

      “Wie fluit so?” roep die ou man die gang af.

      Asof hy nie weet nie, dink Eben grimmig.

      Die gefluit sak in toonhoogte, maar hou tog aan.

      “Wat is dit?” vra Christine, en raak aan Eben se wang, druk toe met haar palm teen die kant van sy gesig sodat hy na haar móét kyk.

      ’n Vloed woorde stoot na sy lippe. Alles, wil hy sê. Alles hier is fout. Jou pa sluit hom al eeue lank weg van die wêreld, en noudat die tydbom bars, kla hy oor die lawaai. En jý maak ’n slaaf van jou teenoor ’n broer wat niemand se gesag erken nie. Kom, Christine, kom ons trou en laat hulle aan hul eie genade oor . . .

      Maar hy sê net: “Niks nie, lief. En met die tesis gaan dit goed. Ek het baie geskryf gekry sedert Saterdag. As ek net so kan aanhou, gaan ek vroeër klaarkry as wat ek gedink het.”

      “Dis gaaf,” sug Christine en leun terug teen die sofa. Sy sluit haar oë asof sy moeg is. Die laatlig sypel deur die hoë, nou venster en vloei oor haar wit vel, styf gespan oor die hoë wangbene, oor die vol mond, en dam op in die kuiltjie van haar hals. Eben se oë streel oor haar, bly vasgevang in die kuiltjie staar, en toe hy ’n polsing daar gewaar, buk hy geruisloos oor en druk sy lippe daar. Die aanraking van haar warm, geurige vel stuur die bloed na sy kop. Ek begeer haar so, dink hy midde-in die oomblik, skrik effens vir die gedagte, maar laat toe dat dit keer op keer deur hom gaan. Ek begeer haar bo alle ander. En ek wíl haar hê. Frans was reg. Ek wil haar hoegenaamd nie deel nie. Sy arms vou warm om haar, druk haar soet vroulikheid teen hom vas, en hy soen haar mond, haar oë, haar hals.

      “Christine . . .” fluister hy ontroer. “Christine, ek het jou baie lief . . .”

      Sy roer in sy arms, druk haar wang teen sy mond toe sy antwoord: “En ek vir jou.”

      Dis of Eben moed skep. Hy skep asem ook, luister ’n oomblik en kom agter dat die gefluit opgehou het. Dis doodstil in die huis. Selfs die vae papiergevroetel wat mens soms van agter die studeerkamerdeur hoor, is weg.

      “Kom ons trou,” sê hy teen haar wang. “Sommer nou.”

      “Goed,” sê sy dadelik. “Net wanneer jy so sê, Eben. Dan kan jy jou goed bring. Ek het ’n groot kamer.”

      Eben hoor haar verslae aan. ’n Groot kamer, ja. Hy het haar een maal daar besoek toe sy griep had. ’n Ruim kamer met seker