Liefie. Louisa du Toit

die tweejarige Laurie. Tweedens sou sy hulle sonder komplekse en minderwaardigheid opvoed; hulle sou leer om spontaan te wees, menswaardig. Derdens moes hulle hulle nooit vir haar skaam nie; sy sou weier om afgesloof en gedemoraliseer te raak.

      Hulle het hier op die plot aangebly waarheen hulle kort voor hulle ma se dood verhuis het. Die opstal was nie watwonders nie. Eers jare later, na sy vakopleiding, het Sjim­mie die rondawelhuis gebou. Dit was sy eerste groterige onderneming en hy het dit met vuur en ywerige liefde aangepak. Maar dikwels nog, as sy kyk na die ou opstal wat nou vir pakdoeleindes gebruik word, kry Liefie ’n dik knop in die keel. Daar is dit dat sy met die rug teen die muur geveg het. Met haar ma se dood het haar pa se pensioen verval. Liefie het hulp van liefdadigheidsorganisasies geweier en die stalletjie aangepak. Dit was uit die staanspoor ’n sukses. In die begin het sy nog bak- en naaldwerk onderneem, maar later was dit nie meer nodig nie, behalwe dié wat sy teen die grootpad kon verkoop. En daar was darem ’n paar klein annuïteitspolisse van haar ma wat sy wyslik aan die kinders bemaak het. Dit het die bou van die huis voorsien.

      Maar beter as alles onthou Liefie die genoegdoening en die vreugdevolle wete dat sy besig is om te slaag, kop bo water te kry. Daar het tydjies gekom om te ontspan saam met die drie. Hulle het steeds groter geword en kon haar baie help, ofskoon sy hulle nooit wou oorlaai nie. Sy het hulle bederf: met eetgoedjies, gesellige uurtjies, met party­tjies.

      Ten spyte van alles het sy hulle nie van pyn kon bewaar nie. Sjimmie het seergekry, en Lettie. En sy vrees vir Laurie ook; die nuwe belangstelling wat hy vanmiddag aan haar geopenbaar het. Dis intens genoeg om hom kwesbaar te maak.

      Miskien is dit daaraan toe te skryf dat sy hulle in alle opsigte sinvol in die gesin leer leef het, maar nie buitentoe nie. Deurdat sy hulle wou beskerm, het sy eintlik laer getrek en hulle daardeur juis blootgestel. Hulle is so bitterlik geneig om verhoudinge verkeerd aan te pak, te laat strand. Sy het hulle nie sterk bene gegee vir die samelewing nie.

      Maar juis daarom vind hulle in haar des te meer ’n steunpilaar. Soos Sjimmie, wat wil terugkom. Toe sy hom destyds wegstuur, het sy dit gedoen met die wete dat hy sal terugkom, vir meer as net ’n vakansie.

      ’n Vlaag blydskap vaar deur haar toe sy daaraan dink dat hy werklik terugkom. Sy probeer haar indink hoe dit sal wees om weer sy kleinerige, donker, vooroor gestalte oral in die huis te hê, die hande wat vatgereed langs die sye hang. Dis as gevolg van hierdie houding dat hy op hoërskool die bynaam Sjimpie gekry het; sy het bitter ongelukkig daaroor gevoel, maar niks laat blyk nie. Toe selfs Lettie en Laurie hom in die huis so begin aanspreek, het sy dit begin vervorm na Sjimmie, wat uiteindelik bly vassteek het. Aan sy regte naam, Johannes, dink niemand bewustelik meer nie.

      Liefie is eindelik tevrede met haar voorkoms en voer ’n paar mannekynagtige bewegings voor die lang spieël uit. Só sal sy lyk as sy vir Jack regsien; uitdagend. En só as sy die meisietjie te woord staan wat so by Laurie spook. Ervare.

      Laurie het eenkeer gesê dat geen spieël reg aan haar kan laat geskied nie, omdat dit nooit haar beeld in volle aksie vertoon nie. Sy kyk nou na die onbuigsaamheid in die kykers, ofskoon sy nie dink dis hard en ongenadig nie; die sterk, dwingende erns wat uit haar hele gesig spreek, en seker soveel meer as sy in gesprek is. Sy het vroeg in haar lewe geleer om intens waar te neem, om absoluut niks aan haar aandag te laat ontsnap nie. En terselfdertyd om met ewe veel oorgawe op te tree, reg te laat geskied aan die noodsaaklike daad. Kort gestel: sy weet wat sy werd is.

      Sy hou voor die Nellita stil.

      Dis presies vyfuur. Te vroeg vir die meisie, sy sal eers vir Jack konfronteer. Sy stoot haar skouers ’n aks terug en lig haar ken dienooreenkomstig. Jack is in kamer 10, stel sy vas. Sy loop met die betraliede sementstoep langs en oomblikke later klop sy aan die bruin buitedeur met die uitgediende voorkoms: sondroë panele en lendelam knop. Omdat sy haar verbeel dat ’n manstem antwoord, draai sy die knop en gaan binne.

      Toe Jack Husselman skielik vir Liefie Hugo in sy deur sien staan, forser, gedugter as wat hy haar kan onthou, spring hy soos ’n skoolseun orent. Al die noukeurige sinsnedes wat hy voorberei het, die raak argumente, begin stadig warrel en sak draaiend af tot ’n klipharde, vormlose hopie onder in sy maag.

      Om die waarheid te sê, hy was ten tyde van haar binne­koms besig om sekere puntjies met uitgemete presisie op skrif te stel: as Liefie dit vir hom sê, sal hy dat antwoord en onmiddellik na so-en-so oorgaan voordat sy ’n verdere woord kan inkry. Hy was naamlik van plan om vanaand by Die Drie op te daag, en hy wou sy verdediging goed oefen.

      Nou staan hy reddeloos. Hy weet aanval is die beste manier van verdediging, maar Liefie lyk nie op die oomblik baie weerloos nie. Die raadsaamste is om in haar goeie boekies te probeer kom. Hy trek sy lippe oop in ’n breë glimlag.

      “Liefie!” roep hy uit en stap nader om haar op die wang te soen. Geen mondsoene vir haar, in elk geval nie van hom nie. Voordat hy nog by haar kom, ontdek hy egter dat die klimaat nie eers vir ’n wangpik reg is nie. Hy steek dus sy hand uit. Liefie ignoreer dit ook. “Sit!” roep hy uit met oordrewe gasvryheid en wys na die enkele regop stoel.

      “Ek wil nie sit nie, dankie.”

      “Mens kan tog nie so staan-staan gesels nie.” Uit pure radeloosheid stof hy die houtstoel met sy sakdoek af.

      “Ek het nie kom gesels nie,” ontmoedig sy hom weer sonder blik of bloos.

      “Wel, dis nou vir jou toevallig dat ons mekaar hier raakloop,” spartel hy rond om ’n gesprekkie.

      “Om die waarheid te sê, het ek jou kom opsoek.”

      “Nog meer toevallig dan, want ek was juis op pad na Die Drie.”

      Haar neus kreukel baie effens terwyl sy die leuen uitpluis: hy het naamlik ’n kortbroek aan en is kaalvoet. Vlugtig deursoek haar oë die vertrek. Sy ruik of sien geen drank nie; maar dan, mevrou Nel is baie streng daarop.

      “Wat wou jy by Die Drie kom doen?”

      “Sommer … ’n bietjie kuier,” opper hy lamlendig.

      Haar blik sweef nog steeds deur die kleurlose vertrek en strand onverwags op ’n foto van Lettie en Berdine op die tafeltjie. Dit ontwapen haar byna, so skielik was dit.

      Sy hoef nie na hom te kyk om elke wesenlike trekkie van sy voorkoms te onthou nie: die lang, amper sluipende figuur, die vlasblonde kuif en ewe wit, sagte snor. En tussen die twee, die helderblou oë en lang, skerp, reguit neus. Maklik om hom te beskryf; en ewe maklik om deur hom te sien. Maar tog bly daar ’n skrynerige plekkie in haar ter wille van die foto waarop Berdine nog maar nege jaar oud is. Vreemd, verskriklik vreemd, dat hy sy dogter vyf jaar laas gesien het terwyl sy ’n ewebeeld van hom is.

      Sy veg teen die skraapseltjie weekheid, dink doelbewus aan die ander sy, aan Jack Husselman op sy onaanneemlikste. Mettertyd gewaar sy weer die veilige wrewel in haar hart. “Op Die Drie heers nog dieselfde toestande as vyf jaar gelede, Jack. Ek is nog in beheer daar en ek huldig nog dieselfde mening omtrent jou.”

      “Wag nou, Liefie. Vyf jaar is ’n lang tyd en …”

      “ ’n Leeftyd is te kort om my van opinie te laat verander. Ek belet jou ten strengste om …”

      “Genade tog, Liefie!” Hy moet sy stem verhef om haar dood te praat. “Luister tog net na wat ek te sê het.” Sy onsekerheid van so pas maak plek vir ’n drang om sy sê te sê, teen watter prys ook al. Hy dink aan die vyf eensame jare wat verby is, sy aanvanklike oorgawe aan die ellende, daarna sy pogings om hom reg te ruk, verlore geluk terug te wen.

      Wat sy koms hierheen betref, moes hy onbetaalde verlof neem. Sy volle kwota verlof en siekteverlof is reeds ingesluk deur die tyd van terapie wat hy ondergaan het. Hy sit al drie dae in hierdie dooilike losieshuis en probeer moed bymekaarskraap. Sal hy hom nou sonder slag of stoot deur Liefie laat rondsmyt? ’n Koppige verset styg in hom op. Sy het nog altyd almal se lewe regeer. Sy’s kapabel en sluit vir Lettie toe, en vir Berdine ook. Hy het sy dogter nou reeds twee keer verby die losieshuis sien stap tydens skoolpouses, om haar dan weer te sien terugkom met posstukke in haar hand. Om haar te sien, het hom diep bewoë gemaak. Sy ou dogtertjie, vir wie hy nie altyd gelukkig gemaak het nie. Sy liefde en aandag het sy