Liefie. Louisa du Toit

in skielike opstand. Net die string vlasblonde hare blink met waaghalsige lewe in die son. Die pa se hare. Jack s’n.

      “Sien jy haar?” Liefie is besig om die vleis te sny.

      “Ek sien haar,” antwoord hy. “Liefie, is jy seker dat Ber­dine genoeg liefde en aandag hier by ons kry?”

      “Aandag wel. Sy word goed versorg en verkeer onder goeie toesig. Maar ek het ook my swakhede, Lau.” Sy kyk eerlik na hom op terwyl haar hand met die vleismes dreigend oor die skaapboud hang. Die kontras tussen haar houding en haar belydenis is so groot dat hy sou glimlag as die oomblik nie so ernstig was nie. “Ek is gewoond aan Berdine. Ek is haar toegeneë. Maar ek kan nooit heeltemal vergeet dat sy ook Jack se kind is nie. En die stomme Lettie …”

      “Dié lê gedurig met hoofpyn terwyl haar kind haar nodig het,” sê hy effens hard.

      “En jy, Laurie? Gee jy werklik vir die kind om?”

      Die kind.

      Sy word dikwels so genoem, en die eerste keer wonder hy werklik oor die invloed daarvan op haar moreel. Is dit die onderliggende herinnering aan die vreemde meisie van vanoggend wat hom so byna teer stem? Die wete dat sy ook veertien jaar was, ’n skooltas gedra het? Haar hare is egter nie vlasblond nie, alhoewel die boonste laag ligter van kleur is as die onderste. En bokant haar wenkbroue was ’n ontembare krul.

      Asof van ver af hoor hy Liefie se stem agter hom. “Sjimmie gee werklik vir Berdine om. Het jy al opgelet? Daar is so ’n stille verstandhouding tussen die twee.”

      “Wat help dit haar? Ons is besig om hom af te sterf. Of hy vir ons.”

      Liefie staan nou langs hom. “Ons moet haar maar fyn dophou en sien of sy iets verklap. Oor haar pa, bedoel ek. Of dalk vertel sy ons self.”

      “Jy lyk taamlik seker dat Jack al met haar in verbinding was.”

      “Hy sal nie om dowe neute in die omgewing hou nie.”

      “Jy praat van hom asof hy ’n roofdier is.”

      “Wie weet?”

      Laurie gaan om sy hande te was. Toe hy terugkom, kom Berdine juis binne. Soos afgespreek, hou hy haar fyn dop terwyl sy middagsê. Het sy enige persoonlike belange, hierdie enigste kind van sy suster Lettie? Het sy vriende? Hy behoort tog te weet. Hoekom is sy skielik vir hom so vreemd? Dieselfde bloed vloei tog deur hulle are.

      “Wie is jou beste maat, Berdine?” vra hy onverwags.

      Haar kop ruk op. Nou sper haar oë wel deeglik oop, en hy merk dat dit hemelblou is, soos Jack s’n. Jack se kind, deur en deur. Daar is niks van die fyn, donker Lettie in haar nie. Maar hoekom het die kind, wat ook nie meer kind is nie, geskrik?

      Sy herwin gou haar selfbeheersing. “Die een dag die, die ander dag daardie,” antwoord sy argeloos. “Hoekom, oom Laurie?”

      “Jy kuier nooit oor en weer nie, daarom vra ek maar.”

      Die seldsame gemeensaamheid stem haar half agterdogtig. Sy kyk na Liefie om lig, maar die is knaend besig om hulle kos in die borde te skep. Liefie weet presies wat elkeen eet en hoeveel, en die metode spaar tyd. Vir alle praktiese doeleindes is sy totaal onbewus van die gesprek tussen haar broer en die veertienjarige dogter van haar suster.

      Berdine bly half hulpeloos met die tas in haar hand staan, asof sy onseker is of die gesprek afgeloop is. Hoe maklik raak sy ontwrig, merk Laurie op. Dit lyk of sy enkele woorde meer kwaad as goed gedoen het.

      Liefie merk die klein reddeloosheid sonder dat sy hoef op te kyk. “Gaan was jou hande,” sê sy, “en groet vir Moeder in die kamer.”

      So het sy deur ’n kwarteeu heen probeer doen aan “die drie”: aan Laurie, Lettie en Sjimmie, en nou ook Berdine. In haar eie persoon het sy met ongelooflike welslae die eien­skappe van die ontbrekende vader en moeder saamgetrek. Noudat Laurie self ’n volwassene is, kan hy hom soms so helder indink in die stryd wat sy moes gehad het met drie kinders op haar hande: dertien, tien en twee jaar onderskeidelik. Was dit nie vir haar nie, sou hulle na ’n kinderhuis moes gaan. Sy kon self, as sy selfsugtig wou wees, haar brood verdien en later getrou, eie kinders gehad het. Sy was al twintig en heel aantreklik. Dalk het sy ’n jeugliefde gehad wat sy versaak het, wie weet?

      “Ek gaan vir Moeder groet, ja,” sê Berdine onverwags gemoedelik. “En as ek terugkom, vertel ek julle iets.”

      Die kameraadskap in haar stem laat vir Laurie vermoed dat sy vriendelikheid tog ’n deurbraak iewers bewerkstellig het. Maar toe Liefie se oë na syne soek agter Berdine se verdwynende rug, deel hy skielik haar kwalik bedekte vrees: Jack. Berdine wil hulle kamma ligweg vertel dat sy haar pa op die dorp gesien het, dat hy baie vriendelik was, geld aan haar gegee, gevra het hoe dit met Mamma en tannie Liefie gaan en gevra het of hy kan kom tee drink. Net tee, niks meer nie …

      “Hou jou dom,” fluister Liefie vir hom toe hulle by die tafel aansit en solank hulle servette oopsprei.

      Berdine kom gou terug. “ ’n Brief van oom Sjimmie,” onthul sy en trek ’n ligpers koevert uit die ruim sak van haar skooltuniek.

      Verligting stroom deur Laurie. “Sal Sjimmie nooit in sy lewe leer om dieselfde kleur koevert en skryfblok te gebruik nie?” wonder hy half hardop terwyl Liefie die koevert oopskeur en die liggeel velle skryfpapier vorendag bring. “Het hy nog nooit van wit gehoor nie?”

      Toe dink Liefie skielik aan iets en draai eers die koevert om. Sy bekyk dit aandagtig. Berdine het eenkeer tydens ’n skoolpouse ’n brief van Sjimmie in die huishoudkundeklas oopgestoom. Toevallig was dit ’n brief waarin hy taamlik morbied gesels het oor die verlede en die wonde wat hy opgedoen het.

      “Ek het nie,” weerlê Berdine nou Liefie se agterdog. “Dit werk in elk geval nie goed nie, dit maak rimpeltjies. Ek sal nooit weer probeer nie.”

      Die ander twee lag vir haar byna naïewe eerlikheid. Liefie lees swygsaam uit die hoek van haar oog terwyl sy kort-kort omblaai en tussendeur eet.

      Laurie kan nie teenoor homself getuig dat hy bars van nuuskierigheid oor die inhoud van die brief nie. Trouens, hy vind in die stiltetjie eerder ’n geleentheid om ongehinderd na te dink oor die ding wat in sy eie herinnering spook: die meisie van vanoggend.

      A. Durandt, het daar gestaan op die tjek wat sy by die bank kom wissel het. Dit was ’n salaristjek van Bingle en Kie. Haar eerste, waarskynlik, want sy wou alles in kontant hê. Agterop het sy ook net dieselfde geteken: A. Durandt. Dit was ’n byna seunsagtige handskrif. Terwyl hy die stempel en geldnote hanteer, was hy meteens bewus van haar blik op sy hande. Liefie sê hy het mooi hande. Maar hy is Liefie se kleinboetie, vir wie sy soos ’n hanslam grootgemaak het. Sou ’n vreemde meisie soos A. Durandt ook kon dink dat hy mooi hande het? Of was sy bloot begaan dat hy nie die geld verkeerd moet aftel nie? Toe hy dit in die toonbankgleuf na haar toe aanstoot, kon hy ’n paar tellings kyk na die kraakwit kantvalletjies om haar polse. Haar naels was keurig gelak in ’n baie ligte appelkoos om te pas by die kleur van die blomme op haar rok. Gelukkig nie roofvoëllank nie, die naels, net effens uitgegroei en gerond.

      “Dankie,” het sy gesê, en dit was ’n gulde geleentheid vir hom om ten volle op te kyk in haar gesig. Haar vel was skoon en goudkleurig van sonbrand, heeltemal sonder grimering. Sy is die eerste meisie in sy ervaringswêreld wat vir hom goed gelyk het sonder grimering. Die ander lyk meestal vaal daarsonder. Sterk gelaatstrekke; nie beeld­skoon nie, maar boeiend. ’n Duikie op die onderlip.

      Sou die gebrek aan grimering ’n nuwe mode van bestudeerde onbestudeerdheid wees? Seker tog nie. Lettie is versot op skoonheidsrubrieke en handel daarvolgens.

      Eers toe die meisie weg is, het hy haar pen sien lê. ’n Goedkoop balpunt waarmee sy haar naam geteken het. Dis nou wel nie ’n welriekende kantsakdoekie of ’n verwelkte roos nie, maar darem tog ’n aanknopingspunt. Iets om vir haar te neem. Toe hy egter onmiddellik na eenuur by Bingle en Kie stilhou, was hulle voordeur reeds toe vir die middagreses.

      Wat nou? Het hy gewonder. Die meeste werkende meisies gaan in die losieshuis van mevrou Nel tuis. Die Nellita. Hy het self