Ena Murray Omnibus 38. Ena Murray

haar kop. “Ai, as die kinders net wil besef hulle doen hulle­self die meeste skade aan.”

      “Dis net belhamels wat die ander opsweep en uiteindelik ly die onskuldiges die meeste daaronder.”

      “Kon julle nog nie van die belhamels in die hande kry nie?”

      “Ons is op hulle spoor, maar die kinders is bang om te praat. Hulle word natuurlik ook gedreig.”

      Toe Miempie ná werk weer ’n draai daar maak, is sy innig dankbaar om Maria se boeke onbeskadig terug te vind, nog net so vasgedraai met die stuk rou riem. Sy bel dadelik La Rhône toe en vertel Laura de Jongh wat gebeur het en dat sy die boeke veilig teruggevind het.

      Emile se ma is geskok. “Dis die eerste woord wat ek daarvan hoor. Natuurlik sal ek Maria dadelik laat weet haar boeke is veilig. Baie dankie, Miempie. Jy is darem ’n ou staatmaker. Ek hoop tog net hierdie ding sal gou onder beheer gebring word. Dit sal ’n vreeslike teleurstelling vir Maria wees as sy nie haar matriek kan skryf nie.”

      Miempie se stem is vol emosie: “Dít sal nie gebeur nie.”

      Maar toe sy wegdraai van die telefoon, weet Miempie dat so iets moontlik is, veral as die dreigement uitgevoer word om die skool ook af te brand. En dit in hierdie kritieke en deurslaggewende tyd in Maria se skoolloopbaan … Die arme kind …

      Skoolboikotte en vandalisme wat ook na die platteland versprei, is daardie aand hoofnuus op televisie. ’n Diepe swaarmoedigheid oorval Miempie. Wat … wát moet van hierdie land word? wonder sy. Die enigste oplossing lê in opvoeding en onderwys, dink sy. Sy is dankbaar toe Manie bel.

      Hy kan die pessimisme in haar stem hoor toe sy antwoord. Toe hy so na die nuus op die televisie gekyk het, het hy dadelik geweet sy sou haar dit baie aantrek. Miempie gee werklik vir dié mense se welsyn om. “Ek voel nie vanaand lus vir my eie geselskap nie. Ek nooi jou om saam met my te gaan uiteet.”

      Sy voel ook nie vanaand lus om alleen met haar bekommerde gedagtes te sit nie en aanvaar die uitnodiging onmiddellik.

      Hulle kry ’n lekker hoekie in die restaurant wat hy kies.

      “Moenie so verskriklik bekommerd lyk nie! Môre is alles weer normaal,” sê Manie bemoedigend.

      Sy glimlag swak. “Ja. Dis wat ek ook vanmiddag vir Maria gesê het. Ek het haar al huilende op pad La Rhône toe gekry.”

      Hy knik. “Maria het baie vir haar skoolgaan opgeoffer. Dit moet ’n swaar slag vir haar wees. Ek onthou haar as ’n dogtertjie – hoe sy elke dag kaalvoet dorp toe gehardloop het op pad skool toe. Ek was van die begin af in die koshuis op die dorp. Maandagoggende wanneer Pa my inneem en Vrydag­middae wanneer hy my kom haal, het ons haar langs die pad gekry. Dan het Pa haar opgelaai. Ek onthou ek was altyd getref deur die intelligente, wakker kyk in haar oë. En sy het altyd so mooi dankie gesê wanneer sy afgelaai word.”

      Miempie het ’n knop in die keel, neem eers ’n slukkie wyn. “Ja, Manie. Twaalf jaar lank het daardie kind elke dag in alle weersomstandighede twaalf kilometer skool toe geloop. Ses heen en ses terug. Só ’n kind verdien om gehelp te word in die lewe … en sy verdien nie wat vandag gebeur het nie.”

      “Nee, dis waar. Ek voel ook baie jammer vir haar. En die baie ander soos sy. Daar is baie kinders wat verskriklik opoffer vir hulle geleerdheid. Dis nie net Maria wat kilometers ver na die naaste skool moet loop nie. Daar is talle ander. In ’n mate het ek begrip vir hulle opstand. In die meeste wit skole is daar geen tekort nie. Boeke, apparaat, alles wat nodig is, is beskikbaar. Waardeer kinders ooit voorregte wat so maklik in hulle skoot val? Hulle aanvaar dit as vanselfsprekend, of wil selfs nie eens regtig leer en vorder nie.”

      Soos Yolande Visser, dink Miempie vlugtig, maar swyg. Sy kyk Manie vraend aan: “Jy sê jy het begrip vir hierdie ding wat vandag gebeur het?”

      “Ja. O, ek besef dat daar baie opstokery aangaan. Dit ly geen twyfel nie. Maar aan die ander kant weer … ons dra ook skuld aan dit wat vandag gebeur het.”

      “Omdat hulle minderwaardige onderwys gekry het?” sê-vra Miempie.

      “Juis. Kinders wat elke dag moet opoffer, het op ’n dag besef die standaard van húlle onderwys is hoegenaamd nie gelykstaande aan dié van die wit kinders nie. Dit móét hulle bitter maak, Miempie.”

      “Ek het ook begrip daarvoor, maar om skole af te brand … Nou het hulle regtig niks nie.”

      “Ja. Dis ook waar. Maar wanneer ’n grootmens voel hy is verkul, wanneer frustrasie hoog in hom brand, kan hy dit selde nugter hanteer. Wat moet jy dan van kinders verwag? Hier is ons kos. Kom ons gesels nou oor aangenamer dinge.”

      Sy tel haar mes en vurk op. “Waaroor?”

      “O, daar is baie goeie nuus waaroor ek kan praat.”

      “Soos?”

      “Soos hoe ek en Emile ’n hele omwenteling in ons boerderye gaan teweegbring. Ons gaan ’n gemeenskapsontwikkelingsvereniging stig wat allerlei projekte gaan begin om die plaaswerkers te bemagtig en …”

      “Sowaar?” Haar oë verhelder. “Dis wonderlike nuus, Manie! Dit is iets wat ons plaaswerkers in die distrik al soveel jare lank moes ontbeer.” Sy kyk hom skerp aan. “Jy sê jy en Emile gaan so iets hier begin?”

      “Ja. Eintlik het Emile die bal aan die rol gesit.”

      “Regtig?” Sy klink skepties, maar hy kom niks agter nie. Opgewonde vertel hy van al die nuwe verwikkelinge en Miempie sit doodstil en luister. “Emile is ’n man wat ver vooruit kan dink, hoor. Ons gaan nou eers die vereniging aan die gang kry. En sodra alles op dreef is, is daar ’n groot projek wat ons gaan aanpak.”

      “Wat is dit?”

      “Emile voel ons moet iets meer vir ons werkers gee as net ’n televisiestel in ’n skuur op ’n Saterdagaand. Die mense moet in hulle vrye tyd iets meer opbouends doen. Op die dorp is daar geriewe vir gesonde, opbouende ontspanning, maar ons het niks op die plase vir die plaasmense nie. My plaas lê taamlik sentraal en Emile het voorgestel dat ons daar ’n sokker- of rugbyveld aanlê en ’n speelpark vir kinders en miskien selfs ’n netbal- of tennisbaan as daar genoeg belangstelling is. Sulke dinge. Goed wat gesonde ontspanning sal verskaf en hulle sal weghou van allerhande kattekwaad. Wat dink jy?”

      Haar oë blink. “Ek dink dis ’n fantastiese idee.”

      Hy glimlag breed. “Ek dink ook so.”

      “Later kan ’n mens selfs aandag gee aan die gedagte om ’n ontspanningsaal vir hulle te bou. As hulle bereid is om self die meeste van die werk te doen, sê op Saterdagmiddae daaraan te gaan bou, behoort dit nie so uitermate duur te wees nie.”

      “Miempie, dis ’n oulike idee!” Hy kyk haar goedkeurend aan. “Emile het ’n punt gehad.”

      “Ja?”

      “Hy het gesê voordat ons enigiets doen, moet ons twee, ek en hy, eers vrou kry. Hy is reg. Ons het die vroulike kreatiwiteit beslis nodig. Jy moet volgende keer by wees wanneer ek en Emile weer planne bespreek.”

      Sy lag afwerend. “Dan sal daar nooit iets tot stand kom nie. Ons baklei gedurig.”

      “Regtig? Waaroor?”

      “Ek … weet self nie. Oor alles. Ons baklei net. Nee, los my maar uit. Ek sal sommer deur jou met voorstelle kom. Soos byvoorbeeld met die saal. Julle kan speletjies kry waarmee die jonges hulle kan besig hou. Jy kan selfs toelaat dat daar gedans word, natuurlik sonder alkohol. Julle kan van die ouer garde aanstel om toe te sien dat alles ordelik verloop. O, jy het my nou ook op hol met hierdie blink planne van julle!”

      Hy glimlag ingenome. “Moenie bekommerd wees nie. Jy sal betrek word. Daarvoor gaan ek sorg.”

      Op La Rhône bespreek ouers en seun tydens aandete die aand se televisienuus.

      “Dis darem jammer dat so iets nou moes gebeur het,” laat Laura dan hoor.

      “Ja.” Emile se frons is diep.