Laduma vir die liefde. Maretha Maartens

wat beteken Paula?” het Lalla eenkeer gevra.

      Dít het Pa sommer dadelik geweet. “Klein en nederig,” het hy geglimlag. “Soos ons almal in die Here moet wees.”

      Ses maande in die Hans-Lalla-verhouding in begin Hans raad vra by Paula. “Alles raak hond vir my as Lalla so overreact. Ons fight basically oor alles. As ek met enige ander girl praat, sê sy ek cheat op haar. Sy sê ek soek cheap girls, ek kyk heeltyd vir blondes. Wat moet ek doen, Paula? Sy’s jou suster: hoe werk haar kop? Lalla is ’n stunning girl, maar …”

      Paula het net een keer lamlendig en oorversigtig met Laurette oor haar besitlikheid gepraat. Ná die inleidende sin het die gevaarligte begin flits. Die agterdog in Lalla se oë het net een boodskap uitgespel: Hou jou neus uit my en Hans se sake.

      Hans en Lalla se stormagtige verhouding het nog twee maande lank soos ’n skip aan ’n deurgeskifte ankertou rondgeruk en toe op die rotse geloop.

      Hans se afsê-SMS aan Lalla het aangekom terwyl Pa afgetrokke voor hom sit en uitstaar het en Ma besig was om kos in te skep. “Kom ons eet nou eers, Lalla,” het Ma nog gefrons. “Ons kan nie langer toelaat dat julle selfone die hele ete ontwrig nie.”

      “Dis Háns, Mamma,” het Lalla teëgestribbel. “Ek sal net lees, ek sal nie terugantwoord nie.”

      Sy kon net sowel gesê het: “Dis mý Hans. En julle almal – Pa, Ma en Paula – weet tog ons verhouding is vir altyd.”

      In Paula het dit warm en koud geword. Sy het geweet wat kom; Hans het haar die vorige aand per SMS gewaarsku. Dis nie reg teenoor Lalla nie, het hy geskryf. Ek kan nie two-time nie. Dis bad, maar dis dit.

      Lalla het die teksboodskap gelees en so wit soos die servet op haar kleinbordjie geword. Ma het die skeplepel neergesit. “Wat is dit? Wat is dit? Lalla?”

      Lalla het asof in stadige aksie van haar stoel opgestaan, die bord met driekwart van haar middagmaal daarop soos ’n diskus dwarsoor die eetkamer gegooi en by die vertrek uitgeloop. Die bord het aan flenters gespat en die herderspastei met ’n skilferkorsdop – haar geliefkoosde gereg – het teen die muur ontplof.

      Die slag het Pa uit sy ontydige meditasie oor die Woord, die vorige aand se onstuimige kerkraadsvergadering, rekeninge, nuwe evangelisasie-inisiatiewe of wat ook al, geruk. “Nee, magtig, wat is dit nou?”

      “Dis my skuld,” het Paula gestamel. Sy het kamer toe gehardloop, maar die deur was van binne gesluit.

      “Lalla,” het sy geroep, “maak asseblief vir my oop. Asseblief!”

      Sy het verwag om ’n woedende “Nee!” of stilte as antwoord te kry. Maar Lalla het die sleutel in die deurslot gedraai en die deur woordeloos oopgemaak.

      “Ek is jammer,” het Paula by voorbaat gepleit.

      “Kom in,” het Lalla onheilspellend sag gesê. Agter haar, teen die oorkantste kamermuur, was daar ’n groot watervlek. Die sonneblom wat Hans ’n week tevore vir haar gegee het, het op ’n nat kol tussen glasskerwe op die slaapkamermat gelê. Sy moes die druiwesapfles wat sy as blompot gebruik het, met blom en al teen die muur stukkend gegooi het.

      Die ergste was die oop Bybel. Dit het skeef op Paula se bed gelê, ’n handvol bladsye uit Genesis reeds uitgeskeur en opgefrommel.

      “Is jy …” Paula het die Bybel gegryp en dit teen haar bors gedruk. Dit was soos om in ’n brandende huis vasgekeer te wees. Alles was in vlamme: die band tussen hulle twee, gesinsverhoudings, vertroue. Sy was in ’n vlammesee en sy het na haar Bybel gegryp.

      Lalla het die Bybel uit haar hande probeer ruk. “Dís wat ek van jou en jou godsdiens dink!”

      Sy het skielik omgeswaai, die geel blom bespring en dit tot pulp vertrap. Toe draai sy om, uitgewoed.

      “Ek wil jou nie naby my hê nie,” het sy toonloos gesê. “Gaan weg. Jy maak my siek.”

      Heel eerste het Lalla ’n skoolsak by die oop deur uitgeslinger. Sy het die deur van die klerekas oopgemaak en klere het deur die lug begin vlieg: bra’s en broekies, die toppies en langbroeke wat hulle oor en weer gedra het, hokkiestokke en muurbalrakette.

      Lalla het nie gepraat of geskree nie, sy het gespóég. “Ek het julle gesien toe jy en hy op die sypaadjie praat. Snaaks, ek het gewéét, ek ken ’n scheme as ek een sien. Jy met jou holy holy holy gesiggie. Oh, well, dalk kry die adder wat hy verdien.”

      Omdat hulle twee se skoolsakke eenders gelyk het, moes Paula die een wat in die gang beland het teen skemeraand vir Lalla terugneem. Háár sak het nog teen die deur van die klerekas gestaan, onaangeraak.

      Nóg Pa nóg Ma het regtig geweet hoe om die situasie te hanteer.

      “Maak tog vrede, julle twee,” het Pa streng gesê. “Dis wat die Bybel sê. Wát ons ook al omkrap, ons is nie veronderstel om die son oor ons toorn te laat sak nie. Word toornig, maar moenie sondig nie. Moenie vir die duiwel ’n plek gee nie, kinders.”

      Paula het daardie dag besef dat ’n kind sy eie pad kan loop. Dat ’n mens die raad van jou vader kan verwerp. Dat elke mens sy eie pad diep in homself loop. Dat sy en Lalla geloop het waar hulle wóú.

      “Hulle kan nie vanaand in dieselfde kamer slaap nie, Herbert,” het sy Ma met Pa hoor praat. “Dis twee honde en dieselfde been.”

      “Mag ’n derde op die toneel verskyn en met die been weghardloop,” het Pa gesug. “Maar nou ja, as jy dink óns het dit moeilik … Ek wil nie in daardie mannetjie se skoene staan nie.”

      “Ek gaan Paula maar vanaand in die gastekamer laat slaap. Netnou verwurg Lalla haar.”

      Hulle het gelag, maar daar is lag én lag.

      Enigiemand wat Ma daardie aand hoor lag het, sou geweet het: Oor dié lag is daar iets gesprinkel, iets soos asafoetida oor rys, vleis, pampoen en aartappels.

      Ma se lag was met radeloosheid besprinkel. Of met sinisme.

      “Moenie lag nie. Moenie op daardie manier lag nie,” het Pa sewe-uur die oggend van Werkersdag, die dag van sy dood, vir Ma gesê. “Ek bedóél wat ek sê. Die Kerk is nie ’n verversingspos waar mense een keer per week kan aandoen nie. Dis nie ’n kitskosplek waar dié wat alles het gou ’n geestelike happie kan kom haal nie. Die Kerk in hierdie land het net bestaansreg indien dit die voete, oë, bene en arms van Christus is.”

      “Die Kerk in hierdie land mergel my uit,” het Ma gesê.

      “Die Kerk doen wát?”

      Ma het hom nie geantwoord nie.

      Hy het sy stapklere aangehad, want hy en Evangeli Phindani sou op ’n dag lange gebedswandeling deur die Evangeli se landelike gemeentetjie gaan. “Wil jy nie maar saamkom nie, Paula?” het hy in die waskamerdeur gevra. “Dit sal gaaf wees as jy Elias se vrou kan ontmoet. Toegewyde mens. Sy’s ook ’n onderwyseres.”

      Sy het haar wasgoed daardie oggend by die pastorie kom was; haar woonstel se krag was af.

      “Ek sou graag wou, Pa,” het sy geantwoord. “Maar ek moet waai: die pretstap by Horison begin al nege-uur.”

      “My en Elias se stap is lekkerder,” het hy opgewek gesê. “Ons draai naby Thaba Nchu-berg.”

      “Die hele liewe dag lank.” Ma was iewers tussen stilstuipe en verbete baklei. “Ek en jy sou gaan huise kyk het, as ek reg onthou.”

      “Ek het gesê ons moet dit dalk oorweeg om te gaan huise kyk. Maar dit was voordat Elias my geskakel en –”

      “En jy jou vrou se belange weer op die agtergrond geplaas het. Weet jy wat vandag hier gaan gebeur, Herbert? Hier gaan weer ’n aanloop wees. Jy ry weg. Jy en die Evangeli loop op die vlaktes rond. Ek moet al die voordeurklokkies beantwoord; ek moet brood smeer en tee maak vir dronkies en druggies wat lang kanse met ons vat. Gee jy –”

      “Ek het jou genooi om saam te stap. Jy hoef nie die hele aarde se laste te dra nie, my dierbare vrou. Die uitnodiging