Katryn van die klipdassies. Maretha Maartens

het die staatsaanklaer gevra.

      “Ja, ek was bewus daarvan,” het Pa geantwoord.

      ’n Ruising het deur die hof gegaan.

      “Kan u aan die hof verklaar hoe dit gebeur het dat nitrosofenfluramien, sibutramien en fenfluramien sedert 2007 in die nuwe LeanRLeanest-kapsules voorkom wat deur u maatskappy aan die handel gelewer is, meneer Müller?”

      “Ek het daartoe opdrag gegee,” het Pa geantwoord.

      Daar het ’n donker gedreun deur die hofgebou met sy bruin lig gegaan. Dis mense wat so dreun, het ek vaagweg gedink, maar ek was net so geskok soos Willem Botha, Pa se advokaat, wat dié antwoord hoegenaamd nie verwag het nie.

      Nagte en nagte se werk, het ek onsamehangend gedink. Ons het etikette verwyder en pulp en sakke vol pille laat wegry. In ’n laaste wanhoopspoging het ons selfs pille in gate so diep soos grafte in Müllerhof se grond begrawe. Alles tevergeefs, alles verniet.

      Alles wat ons met die hand afgehaal en waarvan ons in die vroeë oggendure ontslae geraak het, is terug. Pa het dit weer gaan uitgrawe. Pa het dit tot in die hofsaal gebring. Nou staan dit bekend as die waarheid, die volle waarheid en niks anders as die waarheid nie.

      Vyf woorde kan ’n mens se hele lewe verander, het ek ’n maand of twee later geweet. Vyf onverwagte woorde kan ’n slim advokaat met ’n reputasie wat vir niks skrik nie só ontwrig dat hy soos ’n mens in ’n koma bly sit. Vyf woorde kan ’n hofsaal skud.

      Vyf onverwagte woorde kan later, ná baie vrae deur ’n staatsaanklaer wat sy eie opgewondenheid oor die verloop van sake beswaarlik kan onderdruk, gereduseer word tot net een woord. Die finale woord is dan ook die woord wat ’n gesin, ’n maatskappy en sommer die hele verslankingsbedryf oopstel vir ’n tsoenami.

      “Erken u dus aanspreeklikheid en skuld, meneer Müller?”

      “Ja,” het Pa hard en duidelik geantwoord. En asof hy alle misverstande uit die weg wou ruim: “Ek erken aanspreeklikheid en skuld.”

      Opskudding. Chaos.

      Ma het haar gesig in haar hande verberg, Ouma het haar klein handwaaier uit haar handsak gehaal en haar natgeswete gesig daarmee begin koel waai. Bert het om die beurt vir my en Brian gekyk en die hofreëls verontagsaam deur duidelik en hoorbaar “Koebaai, koebaai, koebaai …” te sê. Dalk was dit hoe hy die vorige bedeling in ons lewe in ’n profetiese oomblik vaarwel toegeroep het. Of dalk het hy daarmee te kenne gegee dat hy hom van Pa distansieer.

      Ons het elkeen op ons eie manier deur die skare mense, die verslaggewers en die fotograwe buite die hofgebou gekom. Pa was iewers soos ’n bokser in die hoek van ’n bokskryt; hy en sy wasbleek advokaat het weggeraak tussen ander mense se koppe en woelende arms. Ma is van alle kante bestorm. Sy kon haar nie draai nie; sy was tussen die stemme van joernaliste, kameraflitse en die kyke van nuuskieriges vasgekeer.

      Ek het Ouma aan die arm beetgehad en in die eerste fase van ons aftog daarin geslaag om vir ons ’n pad met my elmboë oopgestamp te kry.

      “Loof die Heer,” het Ouma bly prewel.

      Ek het aanvaar dat sy half deurmekaar van skok was.

      Ek is nie regtig ’n elmboogvegter nie. Soos Ma-hulle het ek en Ouma ons in ’n muur van mense – fotograwe, verslaggewers, nuuskieriges, kliënte, verteenwoordigers van maatskappye en sakeondernemings, vriende en vyande – vasgeloop.

      Brian het Ma probeer beskerm deur sy baadjie soos ’n donkerblou tent oor haar te hou, maar ’n vermetele televisieverslaggewer het dit doodluiters weggeruk. As Brian nie vir Bert gekeer het nie, het Bert die vent net daar te lyf gegaan.

      Gelukkig was Bert nog in sy ongemaklike geleende vere. Was dit nie vir die baadjie en die dasstrop om sy nek nie, was die naaste verslaggewer sy voortande kwyt. Agterna het ek tóg gewonder of Brian Bert nie maar moes laat begaan het nie, want uiteindelik het die verslaggewer sowel sy tande as sy bloederige halfgaar poniekoerant-nuusbrokkie gehad.

      Die media wou die antwoorde uit Ma se eie mond hê om in hulle hoofopskrifte en op hulle advertensieplakkate te gebruik. Woordeliks, en verkieslik so sensasioneel as moontlik. Wat sê sy nou? Hoe voel sy oor die wending wat die hofsaak geneem het? Het sy vooraf geweet dat Müller van plan was om sy getuienis te verander? Wat het daartoe aanleiding gegee dat hy uiteindelik in sy getuienis teenoor sy eie advokaat, Willem Botha, te staan gekom het?

      “Ons hoef nie hier vas te haak nie, Ouma,” het ek bo die lawaai en gemaal uit gesê. “Kom. Moet Ouma nie aan die mense steur nie. Dit gaan maar so by ’n hof.”

      Ek en sy het omgedraai en asof in trurat uit die vanghok ontsnap.

      “Jammer vir die ompad,” het ek gesê. “Maar Ouma weet hoe mense is.”

      Mense is soos roofvoëls, wou ek eintlik sê. As bekendes seerkry, vlieg hulle in groot swerms nader. En hulle draai nie slegs naby dié wat seergekry het rond nie. Hulle pak die beseerdes toe; hulle krap en pik en verskeur.

      “Wanneer kom die uitspraak?” wou Ouma weet.

      “Môre of oormôre,” het ek geantwoord. En ek het gedink: Wat vang ons aan as Pa tronk toe gaan? Wat word van ons noudat hy die bloed aan sy hande vir die hof, vir die pers, vir vriend en vyand gewys het?

      Dis verby met ons. Dis verby met die LeanRLeanest-ryk. Ook mý toekoms in Pa-hulle se bedryf is na die maan. Ek gaan nie meer ’n vennoot in die besigheid word nie. Alles wat ek sou wees en sou word, is pas asof in ’n storm weggeblaas.

      “Loof die Heer!” het Ouma weer langs my geprewel. Sy het met die versigtigheid van die ouderdom langs my oor die onbekende terrein geloop, bysiende en broos. Maar haar gesig was vol lig.

      Ek het gedink sy yl ’n bietjie van al die stres, gelukkig tog dat dit ’n goeie soort yl was. Mag die waarheid nooit regtig tot haar deurdring nie. Vir oumense is dit soms beter om in ’n gekkeparadys te leef.

      Maar Ouma het skielik gaan staan. Ek het gedink dit was ons sigsagtog op ’n gruispaadjie tussen laventelbeddings en standbeelde deur wat haar moeg gemaak het. Maar ek was verkeerd.

      “Katryn,” het Ouma hygend gesê, “vandag het daar redding vir hierdie huis gekom.”

      Ek kon nie langer met Ouma saampraat nie. Ons was op pad huis toe, Ma-hulle ook. Ellende en euforie is nie huismaats nie. Met ons ellende en Ouma se euforie onder dieselfde dak …

      Dit kón nie.

      “Ouma,” het ek gesê, “my pa het dinge gesê wat hy nie moes gesê het nie. Hy kon net sowel nie ’n advokaat gehad het om hom te verdedig nie.”

      “Hy het die waarheid gepraat, nie waar nie?” het Ouma gesê.

      “Alles,” het ek gesê. “Alles, Ouma.”

      “Maar dan hét die redding vir hierdie huis mos aangebreek,” het Ouma gesê. “En vir baie ander onskuldige mense ook.”