Білім беру аймағындағы конфликтология. Әлия Құдайбергенова

ол тарихи дамудың табиғи барысына маңызды әсер ете алмады. Алайда ІУ ғасырдың басында соғыстың «Христ ілімімен» сәйкессіздік қағидаты шүбә келтірді.

      Әлеуметтік конфликтердің күрделі әрі қарама-қайшылыққа толы бағаларын Қайта өрлеу дәуірі берді, орта ғасырдан Жаң ауақытқа өтуші Батыс және Орталық Еуропа елдерінің қарқынды мәдени және идеялық даму кезеңі. Осы кезде Т. Мор, Э. Роттердамский, Ф. Рабле, Ф. Бэкон секілді танымал гуманистер әлеуметтік қақтығыстар мен қарулы конфликтерді айқын айыптаған болатын.

      Эразм Роттердамский (1469-1536), нақтырақ айтсақ, «білмейтіндер үшін соғыс тәтті» деген ойды айтып қана қоймады, сондай-ақ ол ел тұрғындарының барлық жаңа топтарын өз орбитасына қамти отырып, тізбекті реакция секілді өрши түсетін басталған конфликтің жеке қисыны бар екенін атап көрсетті.

      Олар ұқсас рухани позицияда тұрса да, танымал гуманист конфликте қарсыласқан тараптарды татуластыру қиындығына ерекше мән берді. Ол Христостың өзімен-өзі күресіп жатқандай екі дұшпандық лагерьде де болуын ең үлкен сандырақ екенін атап көрсетті.

      Ағылшын философы-материалист Френсис Бэконның (1561 – 1626) конфликт табиғаты туралы айтқан пікірлері қызықты, себебі ол алғашқы болып әлеуметтік тәртіпсіздіктердің материалдық, саяси және психологиялық шарттарын, сондай-ақ олардың мүмкін болған шешімдерін талдай отырып, ел ішіндегі конфликт себептерінің жиынтығын түбегейлі теориялық талдады. Бэкон үшін әлеуметтік тәртіпсіздіктердің туындауындағы материалдық себептердің шешуші рөлін терең бағалау тән болатын. Солардың біріне ол халықтың ауыр материалдық жағдайын жатқызды.

      Конфликтердің саяси себептерін қарастыра отырып, тақсырлар өз мемлекеттерімен байланысты екенін және барлық мәселені өз еркі мен қалауы бойынша шеше отырып, қауым мен сенат пікірін елемеуге жол бермеу қажет екендігін Бэкон айтып өтті. Басқарудағы саяси қателіктерден басқа ол әлеуметтік тәртіпсіздіктің бірнеше психологиялық себептерін атап өтті. Бұларға, жекелеп айтар болсақ, «тақсырдың айтқан өткір әрі шақпалы сөздері», «қоғамдық өмірдегі көре алмаушылық», «жала жабатын және қастандық сөздер, сондай-ақ жиі туындайтын әрі іліп әкететіндей үкіметті жаман атқа қоятын жалған өсектер» жатады.

      «Әрбір сырқат түрінің» өз дәрісі болатынын ескере отырып, Бэкон конфликтерді ескертудің нақты тәсілдеріне мән берді. «Дәрінің алғашқы түрі» деп ол әлеуметтік конфликтердің материалдық себептерін барлық мүмкін болған тәсілдермен жоюды атап өтті, олардың арасында қоғамдағы жекелеген қауымның қанағаттанғысыз жағдайы ерекше рөл атқарады. Әлеуметтік қақтығыстардың алдын алудың маңызды тәсілі деп Бэкон саяси оңтайландыру өнерін атап өтті.

1.2. Жаңа уақыттың тарихи аясындагы конфликтер туралы көзқарастар (ХVIII-ХІХ г.)

      XVIII ғасырда ағылшын демократтары мен француз ағартушылары В.Д. Пристли, Ш. Монтескье, Д. Дидро, Ж.Ж. Руссо, Вольтер қарулы конфликтерді ашық сынап, бағындыру мен күштеуді айыптады. Қарулы конфликтерді