Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej. Nikita Shcheholevatyi

onwil der bevolking en de ontevredenheid der hoofden durfde trotsen, om iets tot-stand te brengen, dat thans nog de bewondering van iederen bezoeker opwekt en verdient. (Właściwa droga główna z wieloma odgałęzieniami, którą marszałek Daendels zbudował kosztem wielkich ofiar ludu, jest rzeczywiście wspaniałym dziełem, a człowiek jest zdumiony duchem człowieka, który mimo wszelkich trudności, jakie stawiali mu jego zazdrośnicy i przeciwnicy w ojczyźnie, śmiał przeciwstawiać się niechęci ludności i niezadowoleniu głów, aby stworzyć coś, co do dziś budzi podziw każdego odwiedzającego i na to zasługuje; eigenlyke heirbaan – właściwa droga główna, vele zytakken – wiele odgałęzień, maarschalk Daendels – marszałek Daendels, groote opoffering van volk – wielkie ofiary ludu, deed aanleggen – zbudował, inderdaad – rzeczywiście, prachtig stuk werks – wspaniałe dzieło, staat verbaasd – jest zdumiony, geestkracht van den man – duch człowieka, ondanks alle bezwaren – mimo wszelkich trudności, zyn benyders – jego zazdrośnicy, tegenstanders – przeciwnicy, moederland – ojczyzna, den weg legden – stawiali trudności, onwil der bevolking – niechęć ludności, ontevredenheid der hoofden – niezadowolenie głów, durfde trotsen – śmiał przeciwstawiać się, iets tot-stand te brengen – stworzyć coś, thans nog – do dziś, bewondering van iederen bezoeker – podziw każdego odwiedzającego, opwekt en verdient – budzi i zasługuje).

      Geen paardenpostery dan ook in Europa – zelfs niet in Engeland, Rusland of Hongarye – kan met die op Java worden gelyk gesteld. (Żadna poczta konna w Europie – nawet nie w Anglii, Rosji czy na Węgrzech – nie może być równa tej na Jawie; geen paardenpostery – żadna poczta konna, Europa – Europa, Engeland – Anglia, Rusland – Rosja, Hongarye – Węgry, kan gelyk gesteld – może być równa).

      Over hooge bergruggen, langs diepten die u doen yzen, vliegt de zwaar bepakte reiswagen in één galop voort. (Przez wysokie grzbiety górskie, wzdłuż przepaści, które mrożą krew w żyłach, ciężko obciążony powóz leci jednym galopem; hooge bergruggen – wysokie grzbiety górskie, diepten die u doen yzen – przepaści, które mrożą krew w żyłach, zwaar bepakte reiswagen – ciężko obciążony powóz, één galop – jednym galopem, voort – dalej).

      De koetsier zit als op den bok genageld, uren, ja, gansche dagen achtereen, en zwaait de zware zweep met yzeren arm. (Woźnica siedzi jak przybity do kozła, godzinami, tak, całymi dniami, i macha ciężkim biczem żelaznym ramieniem; koetsier – woźnica, zit als op den bok genageld – siedzi jak przybity do kozła, uren – godziny, gansche dagen – całymi dniami, achtereen – pod rząd, zwaait – macha, zware zweep – ciężki bicz, yzeren arm – żelazne ramię).

      Hy weet juist te berekenen waar en hoeveel hy de hollende paarden moet inhouden, om na vliegend dalen van een berghelling, ginds aan dien hoek… (On dokładnie wie, gdzie i jak bardzo musi powstrzymać pędzące konie, aby po szybkim zjeździe ze zbocza góry, tam na zakręcie…; berekenen – obliczyć, hollende paarden – pędzące konie, inhouden – powstrzymać, vliegend dalen – szybki zjazd, berghhelling – zbocze góry, ginds aan dien hoek – tam na zakręcie).

      Myn God, de weg is… weg! We gaan in een afgrond, gilt de onervaren reiziger, daar is geen weg… daar is de diepte! (Boże mój, droga zniknęła! Wpadamy w przepaść, krzyczy niedoświadczony podróżnik, nie ma drogi… tam jest przepaść!; Myn God – Boże mój, de weg is… weg – droga zniknęła, we gaan in een afgrond – wpadamy w przepaść, gilt de onervaren reiziger – krzyczy niedoświadczony podróżnik, geen weg – nie ma drogi, daar is de diepte – tam jest przepaść).

      Ja, zoo schynt het. (Tak, tak się wydaje; zoo schynt het – tak się wydaje).

      De weg kromt zich, en juist als één galopsprong verder, vasten grond zou doen verliezen aan 't voorspan, wenden zich de paarden, en slingeren het voertuig den hoek om. (Droga zakręca i właśnie gdyby jeszcze jeden galop utraciłby twardy grunt, konie skręcają i pojazd leci w zakręt; weg kromt zich – droga zakręca, één galopsprong verder – jeszcze jeden galop, vasten grond – twardy grunt, zouden doen verliezen – straciłby, voorspan – przód, wenden zich – skręcają, slingeren het voertuig den hoek om – pojazd leci w zakręt).

      Ze vliegen de berghoogte op, die ge een oogenblik vroeger niet zaagt, en… de afgrond ligt achter u. (Lecą na szczyt góry, której chwilę wcześniej nie widziałeś, i… przepaść jest za tobą; vliegen de berghoogte op – lecą na szczyt góry, oogenblik vroeger – chwilę wcześniej, niet zaagt – nie widziałeś, afgrond – przepaść, ligt achter u – jest za tobą).

      Er zyn, by zulke gelegenheid, oogenblikken dat de wagen alleen rust op de raderen aan de buitenzyde van den boog dien ge beschryft: de middelpuntvliedende kracht heeft de binnenwielen van den grond geheven. (Są chwile, przy takich okazjach, że wóz opiera się tylko na kołach po zewnętrznej stronie łuku, który opisujesz: siła odśrodkowa uniosła wewnętrzne koła nad ziemię; by zulke gelegenheid – przy takich okazjach, oogenblikken – chwile, wagen rust op de raderen – wóz opiera się na kołach, buitenzijde van den boog – zewnętrzna strona łuku, middelpuntvliedende kracht – siła odśrodkowa, binnenwielen – wewnętrzne koła, van den grond geheven – uniosła nad ziemię).

      Er behoort koelbloedigheid toe, de oogen niet te sluiten, en wie voor 't eerst op Java reist, schryft aan zyn familie in Europa, dat hy in levensgevaar verkeerd heeft. (Wymaga to zimnej krwi, nie zamykać oczu, a kto po raz pierwszy podróżuje po Jawie, pisze do swojej rodziny w Europie, że był w śmiertelnym niebezpieczeństwie; koelbloedigheid – zimna krew, de oogen niet te sluiten – nie zamykać oczu, voor 't eerst op Java reist – po raz pierwszy podróżuje po Jawie, schryft aan zyn familie – pisze do swojej rodziny, in levensgevaar verkeerd – w śmiertelnym niebezpieczeństwie).

      Maar wie er te-huis behoort, lacht om dien angst. (Ale kto tam mieszka, śmieje się z tego strachu; te-huis behoort – mieszka, lacht om dien angst – śmieje się z tego strachu).

      Het is myn doel niet, vooral niet in het begin van myn vertelling, den lezer lang bezig te houden met het beschryven van plaatsen, landschappen of gebouwen. (Nie jest moim celem, zwłaszcza na początku mojej opowieści, zajmowanie czytelnika opisami miejsc, krajobrazów czy budynków; doel niet – nie celem, begin van myn vertelling – początek mojej opowieści, lezer lang bezig te houden – zajmowanie czytelnika, beschryven van plaatsen – opisy miejsc, landschappen – krajobrazy, gebouwen – budynki).

      Ik vrees te zeer hem afteschrikken door wat zweemen zou naar langdradigheid, en eerst later, als ik gevoel dat hy voor my gewonnen is, als ik uit blik en houding bemerk dat het lot van de heldin die ergens van 't balkon eener vierde verdieping springt, hem belang inboezemt, dan laat ik, met stoute verachting van alle wetten der zwaartekracht, haar zweven tusschen hemel en aarde, tot ik myn hart heb lucht gegeven in de nauwkeurige schets der schoonheden van het landschap, of van 't gebouw dat daar ergens schynt geplaatst te zyn om een voorwendsel aan de hand te doen tot een veelbladzydig vertoog over middeleeuwsche architektuur. (Obawiam się