İnsanı Tanıma Sanatı. Alfred Adler

çocuk toplumun yardımına bağlı olduğundan, kendisini karşılıklı fedakârlık gerektiren, uyum bekleyen ve hayatın şartlarını yerine getiren bir dünyayla yüz yüze bulur. Üstesinden gelinmesi acı veren engeller sayesinde içgüdülerinin doyurulmasına şaşırıp kalmaktadır. Dürtülerini daha eksiksiz bir biçimde tatmin edebilen ve hayata karşı daha hazırlıklı olan diğer insanların varlığını çok erken bir yaşta fark eder. Bazılarına göre, çocuğun ruhu, işlevi normal bir hayatı mümkün kılmak olan bir bütünleşme organı gerektiren çocukluk koşullarında doğmuştur. Ruh ise bunu, içgüdülerin maksimum derecede tatmini ve olası en az uyuşmazlık ile her bir durumu değerlendirerek ve organizmayı bir sonraki duruma yönelterek başarır. Bu biçimde kişinin bir kapıyı açmasını sağlayan boy ve endamını ya da ağır nesneleri taşıma becerisini ya da başkalarının emir verip kendilerine itaat edilmesini talep edenlerin haklarını fazlasıyla değerlendirmeyi öğrenir. Ruhunda büyümeye, diğerlerinin hepsi kadar ve hatta onlardan daha güçlü olmaya dair bir arzu oluşur. Etrafında toplananlara hâkim olmak hayattaki başlıca hedefi olur çünkü yaşça büyük olanlar her ne kadar sanki o aşağılıkmış gibi davransalar da zayıflığından dolayı ona karşı yükümlüdürler. Önünde iki eylem olasılığı bulunmaktadır. Bir yanda, yetişkinlerin kullandığını fark ettiği aktiviteleri ve yöntemleri sürdürmek, diğer yanda ise zayıflığını göstermek. Onların bu zayıflığı, aynı yetişkinler tarafından onlara yardım etmeleri için amansız bir talep olarak hissedilmektedir. Ruhsal eğilimlerin bu şekilde dallanmasını çocuklarda sürekli göreceğiz.

      Tiplerin oluşumu erken yaşta başlar. Bazı çocuklar güç edinimi ve itibarla sonuçlanan cesur bir teknik seçimi doğrultusunda gelişirlerken, bazı çocuklarsa kendi zayıflıklarını çok farklı biçimlerde göstermeye çalışırlar. Belli bir gruba ya da bir diğerine uyan bireyleri bulmak için davranış, ifade ve her bir çocuğun duruşunu anımsamak gerekir. Her tipin ancak çevresiyle ilişkisini anladığımız müddetçe bir anlamı vardır. Çevrenin yansımaları genellikle her çocuğun davranışında bulunabilir.

      Eğitilebilir olmanın temeli çocuğun zayıflıklarını telafi etme çabasında yatar. Binlerce yetenek, yetersizlik uyaranından doğar. Artık bireysel olarak çocukların durumları sıradışı derecede farklılık gösterir. Bir durumda, çocuğa düşman olan ve tüm dünyanın kendisine karşı düşman ülke olduğu izlenimi veren bir ortamla karşı karşıyayız. Çocuğun düşünce sürecinin henüz tamamlanmamış bakış açıları bu izlenimi açıklamaktadır. Şayet çocuğun eğitimi bu yanlış inancı önlemezse, böyle bir çocuğun ruhu, onun gelecek yıllarda sanki daima tüm dünya gerçekten ona düşman bir ülke imiş gibi davranacağı şekilde gelişebilir. Hayatta daha büyük zorluklarla karşılaşır karşılaşmaz bu düşmanlık izlenimi şiddetlenecektir. Bu durum organ sistemleri sorunlu olan çocukların durumunda sıkça görülür. Böyle çocuklar çevrelerini, görece normal organlarla dünyaya gelen çocuklardan çok farklı bir tutumla karşılar. Organik aşağılığı kendisini hareket güçlüklerinde, tek organ yetersizliklerinde ya da sık sık hastalıklara neden olan tüm organizmanın zayıf direncinde gösterir.

      Dünyaya göğüs germedeki zorluklar ille de çocuksu organizmanın eksikliklerinden kaynaklanmak zorunda değildir. Saçma bir çevre tarafından çocuk üzerinde gerçekleştirilen mantıksız talepler (ya da bu taleplerin kendisine sunulduğu talihsiz biçim) çevredeki gerçek zorluklarla kıyaslanabilir. Kendisini çevresine uyumlu kılmayı isteyen bir çocuk birdenbire zorlukların önünde uzandığını görür. Özellikle cesaretini kaybettiği ve çabucak çocuğa aktarılan bir kötümserlikle dolup taşan bir ortamda.

      İnsan Doğasını Anlamak

      II. Zorlukların Etkisi

      Her çocuğa sayısız, farklı açıdan yaklaşan güçlüklerden dolayı çocuğun tepkisinin her zaman yeterli olmaması şaşırtıcı değildir. Çocuğun ruhsal alışkanlıklarının gelişmek için oldukça kısa bir zamanı vardır ve çocuk, uyum tekniği henüz olgunlaşmamışken kendisini gerçekliğin değişmez koşullarına yönlendirme gerekliliği içinde bulur. Ne zaman çevreye karşı verilen herhangi bir sayıdaki yanlış tepkiyi ele alsak kendimizi, doğru bir tepki vermeye ve süregelen bir deneydeymiş gibi hayat boyu ilerlemeye yönelik, ruhun bir parçası üzerindeki ısrarlı gelişimsel girişimlerle uğraşıyor halde buluruz. Çocuğun davranış örüntüsünün dışavurumunda özellikle gördüğümüz şey, bir ergenin olgunlaşma yolunda belirli bir durumda verdiği tepki tipidir. Tepki tutumu bize onun ruhuna dair bir fikir verir. Aynı zamanda, tıpkı toplumunkiler gibi herhangi bir bireyin tepkilerinin de belirli bir örüntüye göre yargılanmadığı gerçeğini idrak etmemiz gerekir.

      Ruhunun gelişiminde bir çocuğun karşılaştığı engeller, genellikle çocuğun sosyal hissinde bir bozulma ve engellenmeyle sonuçlanır. Bu engeller fiziksel çevresindeki eksikliklerden doğan diğer engellere bölünebilir. Örneğin ekonomik, sosyal, ırksal ya da aile şartlarındaki anormal ilişkilerinden doğan ve bunun ötesinde, vücut organlarındaki eksikliklerin neden olduğu engeller gibi. Bizim medeniyetimiz sağlığa ve tam gelişmiş organların yeterliliğine dayanan bir kültürdür. Bu nedenle önemli organlarında eksiklik olan bir çocuk, hayatın sorunlarını çözmede dezavantajlıdır. Geç yürümeyi öğrenen ya da her türlü hareket yeteneğinde zorluk çeken çocuklar, konuşmayı geç öğrenenler ve sıradan çocuğa göre beyinsel aktivitesinin gelişimi daha uzun sürdüğü için uzun bir dönem beceriksiz olanlar bu gruba dahildir. Bu gibi çocukların nasıl da sürekli kendilerini bir yerlere çarptıklarını, sakarca ve ağır hareket ettiklerini, sırtlarında daima bedensel ve ruhsal dertler taşıdıklarını hepimiz biliyoruz. Açıkçası bu çocuklara, kendileri için uygun bir şekilde biçimlendirilmemiş bir dünya tarafından pek kibar yaklaşılmaz. Böylesi yetersiz gelişimlerden doğan birçok zorluk vardır. Eğer bu arada, ruhsal ihtiyacın acısı çocukta sonraki yaşamında hissedilen bir umutsuzluk tutumu geliştirmediyse, elbette geride tek bir yara izi bırakmadan otomatik olarak telafi edecek bir olasılık daima mevcuttur. Umutsuzluk tutumu geliştiğindeki gidişat, üzerine ekonomik çaresizlik eklendiğinde daha da karmaşıklaşabilir. İnsan toplumunun değişmez kanunlarının yetersiz bir biçimde donatılmış çocuklar tarafından ancak yetersiz bir biçimde kavranabildiğini anlamak hiç de zor değildir. Etraflarında yeşermekte olan fırsatlara şüphe ve güvensizlikle yaklaşırlar ve kendilerini yalıtıp vazifelerinden kaçınma eğilimi gösterirler. Hayatın düşmanlığına dair tuhaf bir biçimde keskin bir hisleri vardır ve bunu bilinçsizce abartırlar. Hayatın aydınlık tarafından ziyade acı yanı ile daha çok ilgilidirler. Çoğunlukla her ikisini de gözlerinde o kadar büyütürler ki tutumları ömür boyu sürecek bir savaş halini alır. Kendilerine sıradışı bir ilginin gösterilmesini beklerler ve elbette diğer herkesten çok kendilerini düşünürler. Hayatın gerekli yükümlülüklerinin uyarıcıdan çok, zorluk olduğunu düşünürler. Kısa sürede kendileriyle çevreleri arasında, akranlarına karşı düşmanlıklarından dolayı sürekli derinleşen bir uçurum oluşur. Artık her deneyime giderek abartılı bir ihtiyatla yaklaşırlar. Gerçekleştirdikleri her bir münasebetle kendilerini gittikçe hakikat ve gerçeklikten uzaklaştırırlar ve sadece, sürekli olarak kendilerine yeni zorluklar çıkarmayı başarırlar.

      Benzer zorluklar ebeveynlerin normal şefkati çocuklarına doğru bir derecede göstermediğinde de ortaya çıkabilir. Bu durum ne zaman gerçekleşse çocuğun gelişiminde ciddi sonuçlar meydana gelir. Çocuğun davranışı o kadar sabitleşir ki ne sevgiyi fark edebilir ne de ondan doğru dürüst yararlanabilir. Çünkü şefkate yönelik içgüdüleri hiç gelişmemiştir. Şefkat hissinin, tam anlamıyla herhangi bir şefkat ifadesinin doğru dürüst gelişmediği bir ailede büyüyen bir çocuğu harekete geçirmek çok güç olacaktır. Hayattaki tüm davranışları bir kaçış hareketi, bütün sevgi ve şefkatten kaçınma olacaktır. Benzer bir etki çocuklara sevgi ve şefkatin