Qaraca qız. Сулейман Сани Ахундов

ki: “Sənə qaval çalmaq, oynamaq öyrədəcəyəm!” Ah, anam bəni nə üçün qoymadı ki, onunla çoxluca danışım?” Ağca xanım yorğanı başına çəkib, gizlicə ağlamağa başladı və bir azdan sonra yuxuya getdi.

* * *

      Piri kişi uşaqlıqdan gün çıxmamış yuxudan durmağa adət etmişdi. İmdi də tezdən dəstamaz alıb sübh namazını qıldı, sonra ocağı qaladı; özü kibi ömrü keçmiş, hisdən qaralmış çaydanı su ilə doldurub ocağa qoydu və komadan çıxdı ki, bağı dolansın. Piri kişi bəslədiyi bağı əla dərəcədə sevərdi. Buradakı ağacların çoxunu özü öz əlləri ilə əkib pərvəriş32 verməklə imdiki halına salmışdı. O yerlərdə bitən bir meyvə ağacı yox idi ki, bu bağda olmayaydı. Piri kişi təcrübə edib bu bağda qələm vasitəsilə təbiətə müğayir33 öylə peyvənd34 etmişdi ki, bu iş cümləni heyrətə gətirirdi; bir əzgil ağacına qələm ilə alma peyvənd etmək ilə bir ağacda iki cür meyvə bitirirdi. Hüseynqulu ağanın bu bağı mülkədarlar arasında xeyli şöhrət qazanmışdı. Hüseynqulu ağaya bir qonaq gələndə cürbəcür ziraət35 maşinalarını qoyub qabağına, bağına tamaşa aparardı. Bağın böylə cənnət kibi olmasına səbəb yalnız Piri kişi idi; buna görə də Hüseynqulu ağa onun xatirini çox istəyirdi: hər nə istəsə idi, dərhal əmələ gətirirdi. Piri kişi isə ondan ancaq bircə şey təvəqqe edirdi: ağalardan başqa kimsə bağa girməsin. Hüseynqulu ağa da bu ixtiyarı ona vermişdi. Ancaq meyvə dərilən vaxt Piri kişi özünə köməkçi çağırırdı. Başqa vaxtlarda isə heç kəsi bağa qoymayırdı. Bağı oğrudan qorumağa Piri kişinin bircə köməkçisi var idi. O da Qaraca qızı mağaradan çəkib çıxardan Qara köpək idi. Qara köpək qayət heybətli və hünərli bir köpək idi. Onun qorxusundan heç kəs bağa dolana bilməyirdi. Bu köpəkdə bir qəribə hal var idi: hər kəs ki Piri kişiyə bədxah idi, Qara köpək onu sevməyib yavuğa qoymayırdı. Piri kişi bir tazə şəxs ilə tanış olanda Qara köpək o adama quyruq bulayıb yavuqlaşsa idi, onu özünə xeyirxah hesab edirdi və hərgah o adama əvvəldən dişlərini ağardıb mırıldasa idi, onu özünə bədxah bilərdi. Qara köpəyin bu hissini Piri kişi kərrat36

      1

      Bərəks – tərsinə, əksinə

      2

      Çarvadarlıq – yük heyvanı ilə muzdla yük daşımaqla məşğul olan adamın işi

      3

      Əknaf – kənar yerlər, ucqarlar

      4

      Sicim – yundan, keçi qılından əyrilmiş ip

      5

      Biruh – ruhsuz, cansız, ölü

      6

      Çarqat – böyük baş yaylığı

      7

      Müdam – arası kəsilmədən

      8

      İttifaq – hadisə, macəra, əhvalat

      9

      Ruznamə – qəzet

      10

      Kibi – kimi

      11

      Yavuq – yaxın

      12

      Yüzücü – üzgüçü

      13

      İmdi – indi

      14

      Qülğülə – hay-küy, qışqırıq

      15

      Zənbəq – zanbaq

      16

      Xamuşluq – sakitlik

      17

      Müqəyyəd – muğayat

      18

      Mürtəkib – pis, yaramaz iş edən, cəzaya layiq hərəkət edən

      19

      Saət – saat

      20

      Avçı – ovçu

      21

      Edad(iyyə) – orta (məktəb haqqında)

      22

      Mühəvvəl – həvalə edilmiş, tapşırılmış, öhdəsinə verilmiş

      23

      Həva həvəs (həvavü həvəs) – həvəs, şəhvət, ehtiras

      24

      Basəfa – səfalı

      25

      Bilmərrə – birdəfəlik; tamamilə, bütünlüklə

      26

      Rus dilindəki “бонна” sözünün təhrif olunmuş forması, “tərbiyəçi qadın” mənasındadır.

      27

      Sərəskər – qoşun başçısı, baş komandan

      28

      Şəşəə – təmtəraq, dəbdəbə

      29

      Əyal – külfət, ailə

      30

      Fulad – polad

      31

      Haman –

32

Pərvəriş – yetişdirmə, böyütmə; tərbiyə

33

Müğayir – zidd, əks

34

Peyvənd – calaq növü

35

Ziraət – əkinçilik, kənd təsərrüfatı

36

Kərrat – dəfələr