Varlıq və Yoxluq Arasında. Xancan Kərimov

görə bilmədiyinə görə əziyyət çəkdiyi üçün həyatına son vermək istədiyini bildirdi və istəyi müzakirələrdən sonra qəbul edildi. İntihar etməyə çalışaraq özünü yandırmış və müvəfəqiyyətsiz olmuş üzü və bədəni ağır yanıq xəsarətləri ilə dolu olan cavan bir oğlan öz bədəni və görünüşü ilə yaşamaqda əziyyət çəkdiyini və ölmək istədiyini bildirdi və qəbul edildi. Bu hadisələri müxtəlif ağır depressiv xəstəlikləri olan namizədlərin müraciətləri izlədi. Ancaq bütün depressiv xəstəliklər və bənzərləri qəbul edilməyərək geri çevrildi. Qərarnaməyə əsasən “sağalmayan, terminal, ümidsiz və dözülməz ağrılı xəstəlikləri olan xəstələr” xüsusi dövlət qayğısı ilə həyatlarına son verə bilərdilər. Depressiya isə terapiyalar və dərmanlar vasitəsilə sağaldılma ehtimalı olan xəstəlik növü sayılırdı və “ağrısı” o qədər də yüksək deyildi, qəbul edilmirdi. Ancaq, kimin ağrısının nə qədər ağır olduğuna kim qərar verirdi? Bir gənc qız “O lənətə gələsi avadanlıqlarınız sırf mənim ağrımın dərinliyini ölçə bilmir deyə məni daha asan ölümdən məhrum edirsiniz, alın bu da sizə dərs olsun elə isə!” deyərək üstünə benzin töküb məhkəmə qarşısında özünü yandırdı. Xəstəxanaya çatdırıldığında dördüncü dərəcə yanıq xəsarəti səbəbilə artıq keçinmişdi. Onun intiharını digər depressiv xəstələrin toplu intiharları izləməyə başladı. Hüqonun sağ qolu ilə başlatdığı ölüm inqilabı bir gənc qızın külləri ilə alovlanırdı. İşlər cığırından çıxmışdı. Səhiyyə nazirliyinin statistikalarına görə ölkədə hər beş nəfərdən biri depressiya xəstəliyindən əziyyət çəkirdi. Depressiyanın dövlət nəzarətli intihar siyahısına salınması gözlənilməz nəticələr doğura bilərdi.

      Araşdırmalara görə insanlar etmək istədikləri ancaq etməyə çəkindikləri hərəkətləri başqa insanların etdiklərini gördükləri zaman cəsarətlənirdilər və onlar da edirdilər. Domino efekti kimi ya da sürü psixologiyası. Bu insanın təkamüli keçmişindən gələn öyrəşilmiş və alışılmış bir xüsusiyyəti idi. Tapdığı yabani otun zəhərli olub olmadığına əmin ola bilməyən meşə insanı yanındakıların yeməsini görərək cəsarətlənir və o da yeyirdi. Bu tətikləmə təsiri yaxın insanlarda daha yüksək idi, xüsusən də ailə daxili münasibətlərdə. İntihar da eləydi və başqasının intiharı bir başqasını cəsarətləndirirdi. Ailə daxili intiharların zəncirləmə olaraq digərlərini də tətikləmə ehtimalı yüksəkdir. Ailə xarici olaraq isə, hər intiharın təxminən altı nəfərə dərindən təsir etdiyini göstərirdi təqiqatlar.

      Dünyada hər il bir milyon insan intihar edərək həyatını sonlandırır. Bir milyon insan. Bu intiharların üçdə birindən çoxunun səbəbi depressiyadır. Bu intiharlardan insanların xəbəri olmur, heç bir qəzet yazmır o intiharları heç bir tv səsləndirmir. Dövlət mümkün qədər intiharları gizlətməyə çalışır. Zira intihar zəncirvari təsir yaradan hərəkətdir. Daha da zəruri detal odur ki, bir milyon sadəcə müvəfəqiyyətli olanların sayıdır, iyirmi beş dəfə artıq sayıda insan cəhd edir halbuki. Yəni əgər müvəfəqiyyətli olmuş olsaydılar rəqəmlər inanılmaz olardı. İndi isə dövlətdən, o müvəfəqiyyətsizlərə ölümlərində birbaşa kömək edilməsi tələb edilirdi.

      Dövlət məsələni genişmiqyaslı müzakirəyə açmışdı. Bir-birini tətikləyən hadisələr getdikcə ölkə miqyasında fəlakətlərə səbəb olurdu. İnsanlar özlərini ticarət mərkəzlərində, küçələrdə, nəqliyyat tıxaclarında silahlarla öldürürdülər. İnsanlar, ölmək istəyirdilər. Dünya qaranlıq bir dövrə girirdi. Bütün gələcək proqnozları yanılırdı. İnsanlıq xoşbəxtliyə doğru yox, bədbəxtliyə doğru yol alırdı. Məclisdə məsələnin referenduma daşınıb daşınılmaması müzakirə edilirdi. Ölkə demək olar ki yarıya bölünmüşdü və hər iki qarşı tərəfdə öz içində fikir ayrımları yaşayırdılar. Məsələn depresiyadan əziyyət çəkən insanlara dövlət nəzarətli intihar verilməsini müdafiə edənlərin bir hissəsi depresiyadan əziyyət çəkdiyini deyən istənilən şəxsin müraciətinin qəbul olunmasını dəstəkləyirdi, bir hissə isə sadəcə müəyyən şərtləri ödəyən depresiya xəstələrinə bu icazə verilməli idi deyirdi, məsələn ən az altı aylıq bir müalicə keçmiş olmalı idi zərərçəkənlər.

      Qarşı tərəf isə, daha da atəşli formada buna icazə verilməsinin səfehlik olduğunu müdafiə edirdi. Evtanaziya və assistli intihara qarşı savaşan vəkillərdən biri televiziyada belə deyirdi “Bu adamlar dəli olublar! Bu dəlilikdir! Mənim hələ də ağlım almır! Belə bir şeyi müzakirə etməyimiz belə axmaqlıqdır Bu səfsətədir. Onlar xəstəlikləri sağaltmaq əvəzinə, insanları öz əlləri ilə öldürürlər!”.

      Başqa bir məşhur yaşlı marksist müxalifətçi və konspirasi ya nəzəriyyəçisi isə belə deyirdi “Bu müasir dövr dövlətlərinin zəifləri öldürmə formasıdır və şüurlu formada planlaşdırılır. Kapitalizm yenə öz işini görür. Onlar küçələrdəki evsiz və kimsəsizləri təmizləmək üçün yeni üsul tapılblar. Azad ölüm! Nə gözəl! Azad yaşam verə bilmədikləri vətəndaşlarını qətl edirlər.”

      Bir digər məşhur həkimsə belə deyirdi: “Bilirsiniz, Amerikalılar olaraq başqa ölkələrdən nümunə götürməliyik. Artıq neçə müddətdir ki bu sistemi tətbiq edən bir sıra ölkələr var, xüsusilə Avropada. Almaniyada artıq hər beş qocadan biri dövət köməyi ilə həyatını sonlandırır. Ümumilikdə isə evtanaziya ilə ölənlərin çoxu dözülməz ağrılar və ölümcül xəstəliklər səbəbi ilə deyil, başqalarına yük olmaq istəməmə, ləyaqətli formada həyatlarını bitirmə kimi səbəblərdən sonlandırırlar həyatlarını. Səbəblərin arasında ilk beşlikdə fiziki ağrı yoxdur. Hansı ki evtanaziyanı ağır ağrılı xəstələrə kömək məqsədilə leqallaşdırmışdılar. Məncə biz onlara özlərini öldürmək də yox daha yaxşı yaşamalarında kömək etməliyik. Bu qayğıya möhtac şəxslər üçün açılmış xüsusi qayğı evləri var, onların sayı və keyfiyyəti artırılmalıdır. Yaşlılar yalnızlıqdan əziyyət çəkir. Biz bu insanları daha yaxşı necə xoşbəxt edərik – bunları danışmalı ikən, bugün burada oturub onların ölümünə kömək olub olmamağın etik mübahisəsi üzərinə baş yoruruq. Əgər biz depresiyanı kömək sırasına salsaq kimin ölüb kimin ölməyəcəyinə kim necə qərar verəcək? Onsuz da dövrümüzün xəstəliyi depresiya deyilmi? Burda başqa bir nüans da var, əgər biz depresiya kimi səbəbləri evtanaziya müraciətlərində qanuni hala salsaq, onda bu depresiya xəstələrini daha da cəsarətləndirəcək. Bunu heç kim düşünmür. Onların sayı həndəsi silsilə ilə artacaq. Çünki həm asan ölümü həm də başqalarının da bunu etdiyini görüb cəsarətlənəcəklər. İnsan bədənindəki bütün hüceyrələr sağ qalmağa proqramlanıb, bir insanın öz başına özünü öldürməsi asan deyil. Ancaq onun işini asanlaşdırsanız o ilk dar macala düşdüyü anda dövlətin qapısına qaçıb öz iki qramlıq zəhərini tələb edəcək. İntihar bəzən keçici problemə, qalıcı həll üsuludur. Əgər şəxs ağır xəstə deyilsə. Onun hər kiçik problemdə özünü öldürməyə can atmasına kömək etmək fəlakətlə nəticələnə bilər.”

      Həkim çoxlarına görə haqlı idi. Belə bir qərarın qəbulu zəncirləmə təsir yaradacaqdı və başqalarını da cəsarətləndirəcəkdi. Ancaq bir digər tərəfdən də, evlərdə cəsədlər tapılırdı və bu olduqca narahat edici idi. Xəstəxanalara