Sehrbazın Şagirdi. Эвальд Флисар

zəifləməyə başlayır və nəhayət, o qədər zəifləyirlər ki, daha eşidilmir. Bu arada digərlərindən bəziləri daha da yüksəlir, daha azğınlaşır, hətta zorakılıq edir və diktatorlara çevrilirlər. Ancaq qısa müddətə, digərləri, demək olar ki, həmişə birləşir və onları sıxışdırır.

      Yoqananda mənə hərarətlə baxdı. “Bu nümayəndələrin kimlər olduğunu və kimin maraqlarına xidmət etdiyini başa düşürsən?”

      Bir az fikirləşəndən sonra dedim ki, bu davakar varlıqlar mənim istəklərimdir, uşaq vaxtı ağlıma yerləşdirdiyim ideyalar, həyata keçməkdə israrlı arzularım, həmyaşıdlarımın mənə yeritdiyi metafizik fərziyyələrdir; mənim irsi, fizioloji meyillərim; xoş hesab etdiyim və təkrar etmək istədiyim vərdişlər, xatirələr və təcrübələr; və mənim yaratdığım və gücləndirmək istədiyim obrazlar – bütün bunlar mənim içimdə öz hüquq və imtiyazlarım uğrunda mübarizə aparır. Onların əbədi mübahisə və mübarizələrini nəticələr və xəyal qırıqlıqlarının zənciri təşkil edir ki, bu da mənim dünyada varlığımın tarixidir. Və bu tarix mənim həyatımdır.

      "Cəmiyyət sənə düşündüyünüz kimi olduğun illüziyasını verib", – dedi.

      “Amma başqa reallıq yoxdur, – etiraz etdim. – Mən boş fəzada yaşamıram; mənim şəxsiyyətim və həyatımın mənası başqaları ilə qarşılıqlı münasibətimdən yaranır; Mən özümü məhv etmədən, mən olduğum şeyin əsasını təşkil edən ölçünü silə bilmərəm.

      Mənim şüurumun formasını müəyyən edən cəmiyyətdir. Və bu şüur, reallığın bu quruluşu mənim kənar stimullara birbaşa reaksiya vermək imkanımı inkar edir. Mənim şüurum təhlükəsizlik filtridir. Həqiqətən deyə bilərəm ki, mən dünyanı hiss edirəm və yaşayıram, lakin bu təcrübə yalnız qisməndir, filtrdən keçən fraqmentlərdən ibarətdir. Bu süzgəc öz işini o qədər yaxşı bacarır ki, mən daha dərin, daha doğru reallığın ancaq qeyri-müəyyən həsrət şəklində olduğunu bilirəm. Hətta “Mən”imdən qaçmağa və ya ondan sakitcə uzaqlaşmağa çalışsam da, bunu edə bilmirəm. Ağlım nə istədiyimi bilir; hər yerdə casusları var. Deməli, çıxış yolu yoxdur. Düşüncə tərzim beynimin əsiridir. Və beyinsiz “Mən” də yoxdur”.

      "Sən çarxın içində fırlanırsan, – dedi Yoqananda. – Buddistlər bu həbs vəziyyətini samsara adlandırırlar. Dəfələrlə olduğun yerə qayıtmağa davam edirsən. Etməli olduğun şey samsaradan, illüziyalar vəziyyətindən nirvana vəziyyətinə, oyanıqlığa keçməkdir. O zaman anlayacaqsan ki, sən nə düşündüyün deyilsən, ama düşündüyün o, sənsən".

      Lama monastırının aşağısında evlərin yanından axan çaya yaxınlaşıb ayaqqabılarını çıxardı. Fikirləşdim ki, ayaqlarını yumağa gedir. Amma dayaz suya girmək əvəzinə o, çantasından bir qalay stəkanı çıxardı və mənə yaxınlaşmaq üçün işarə etdi.

      "Buna su doldur, – dedi, – və bura gətir". Çantamı boşaltdım və onun istədiyini etdim.

      "Mən başımın üstündə dayanacağam, – dedi. – Mən bunu edəndə istəyirəm ki, suyu damla-damla ayağımdan tökəsən. Çox yavaş-yavaş, dəqiqədə bir damla”.

      Mən bunu bilmədən o, yanımda başının üstündə dayanmışdı. Ayaqları bir az yelləndi, amma növbəti anda donmuş kimi tamamilə hərəkətsiz qaldı. Dabanının dərisi qeyri-adi dərəcədə gənc, yumşaq və hamar idi. Ehtiyatla stəkanı əydim və sol dabanına bir damcı su tökdüm. Ayağı bir az gərildi. Sonra onun sağ ayağının dabanına bir damla tökdüm; o da bir az qıvrıldı.

      Bir dəqiqə gözlədim. İkinci damcı onun sol dabanına düşəndə ayaq hərəkətsiz qaldı. Qoca kimi. Topuğundan aşağı su axmağa və şalvarına sızmağa başlayanda, dizlərinin ətrafına qat-qat yığılanda da o, ətdən və qandan olduğunu göstərmirdi. Nəfəsi yavaş və ölçülü idi, gözləri bağlanmışdı.

      Yarım saatdan sonra stəkanı sol əlimə keçirməli oldum; sağ əlim, demək olar ki, sərtləşmişdi. İçimdə səbirsizliyin artdığını hiss edə bilirdim. Nəfəs ala bilməyincə onun bədənimə yayıldığını hiss edirdim. Mən bu prosesi xatırlayırdım, eyni zamanda qocanın tamamilə mənasız görünən şeylərdən yorulacağına ümid edirdim.

      İçimdəki pis bir səs pıçıldamağa başladı: “Dəqiqələri qısalt. Damcıları daha böyük et. Suyu bir az yerə tök”.

      Mənim daxili parlamentimdəki nümayəndələrdən hansı bunları deyirdi? Mənə elə gəlirdi ki, onun arxasında bütöv bir partiya durur, durmağa və düşünməyə vaxtı olmayan və yalnız məqsədə çatmaq olarsa, səy sərf etməyə hazır olan Gəlin Tələsək Partiyası var. Bu, heç vaxt əzmkarlıq eşitməmiş partiyadır; bir qaçışçını qalib posta gedən yolun dörddəbirinə salan tərəf; bu, rəssamın həvəsini elə bir məqamda zəiflədir ki, o, bir qədər əlavə səylə şedevr yarada bilərdi; bir şey əyləncəli olmağı dayandırdıqdan sonra geri çəkilmək üçün səbəblər təklif edir. Bu, yarı yolda olan qəhrəmanların və özbaşına ikiüzlülərin partiyasıdır.

      Və birdən-birə bu partiya açıqlamalar verməyə başladı: “Qocanın dabanına su damcılamaq dəlilikdir. O, özünü kim hesab edir, səninlə belə davranmağa cürət edir? Suyun bir hissəsini yerə tök. O, bunu fərq etməyəcək. Və etsə, heç nə deməyəcək. Əgər belə edərsə, ona de ki, bəsdir”.

      Müxalifətin səsi əvvəlcə güclə eşidilsə də, getdikcə ucalırdı. Çox keçmədən içimdəki iki düşərgə arasında genişmiqyaslı debat gedirdi. Fərqi yoxdur, Ardıcıllıq Partiyası etiraz etdi, əgər hər şey çılğın görünürsə; qoca, şübhəsiz ki, nə etdiyini bilir. O, bir xahiş etdi və söz veriləndən sonra ona əməl edilməlidir. Bu qədər sadədir.

      Sonra Gəlin Tələsək Partiyasının gözlənilməz müttəfiqləri yarandı. Evlərin arasından kiçik bir dəstə cırıq geyimli oğlan peyda oldu. Bir neçə metr aralıda dayanıb bizə baxdılar. Onlardan biri nəsə dedi, digər üçü isə gülərək cavab verdi. Bu, məni səhnəyə onların gözü ilə baxmağa məcbur etdi və birdən utandım. Uşaqlar istehzalı ifadələr deməyə davam etdilər. Sonra ətrafımızda dövrə vuraraq bir-birini itəliyib qışqırmağa başladılar. Səs-küyün Yoqanandanın konsentrasiyasını zəiflədəcəyinə ümid etməyə başladım. Təsir etmədi; tamamilə hərəkətsiz qaldı.

      Oğlanlar, nəhayət, evlərin arasında gözdən itdilər. Mən köhnə yol yoldaşımın yanında qaldım və axşam kölgələrinin artan şaxtasında daha bir iyirmi dəqiqə də onun ayaqlarına su tökməyə davam etdim. Güvən böhranını aradan qaldırdıqdan sonra bunların hər hansı birinin mənası varmı deyə özümdən soruşmağı dayandırdım. Nəhayət, əyləncəli hala gələnə qədər hər şey asanlaşdı. Fincandan son damcı su sıçrayanda mən rahatlıq və dərin məmnunluq hissi ilə doldum. Yoqananda (qabın boş olduğunu haradan bildi?) məharətlə ayağa qalxdı və hiyləgər təbəssümlə mənə təşəkkür etdi.

      Yola davam edərkən ondan su damcılarının meditasiyaya kömək etmək üçün nəzərdə tutulub-tutulmadığını soruşdum.

      "Mən? – O, təəccüblə arxaya çevrildi. – O, sən idin, onlar kömək etmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Ancaq sənə sınaqdan keçdiyini desəm, çox çalışardın və nəticə mənə sənin haqqında həqiqəti söyləməzdi. İndi bilirəm ki, sən mənim