Sehrbazın Şagirdi. Эвальд Флисар

də deyildi. Qoca qatırçı düz qarşımda dayanmışdı. Amma çox fərqli görünürdü. O, boynunda muncuqlardan ibarət boyunbağı olan, müqəddəs səyyah insanın adi paltarı olan solğun sarı xalat geyinmişdi. Sağ əlində qalın bir bambuk çubuq tutmuşdu. Artıq əmmaməsini taxmadığı üçün başının yuxarı hissəsinin keçəl olduğunu, çiyinlərinə qədər uzanan çoxlu ağarmış saçlarının olduğunu görə bildim.

      İndi daha hündür, duruşu isə daha ləyaqətli görünürdü. Gözləri də fərqli idi: daha az hiyləgər, daha ağıllı, daha ruhani.

      Birdən ağlıma gəldi. "Sən..?"

      Sualımı bitirməmiş başını tərpətdi. "Bəs niyə..?"

      "Çünki məni yenidən vuracağına ümid edirdim. – Xəfifcə gülümsədi. – Vurmazsan?” "Bağışlayın", – dedim.

      Özümü itirib hörmətsizlik etdiyimə görə utandığımı dedim. Həmçinin, təbii ki, razılaşdığımız kimi və ödənişlə məni Amarnat mağarasına apardığına görə ona pul ödəyəcəkdim.

      "Narahat olma, – dedi. – Axmaqları bağışlamaq mənim sevimli məşğuliyyətimdir".

      Bir saat sonra Tiksedəki lama monastırına doğru yol gedirdik. Qoca Yoqananda boşboğazlıq etmirdi. O, arabir addımlarını yavaşıdıb dayanır, çevrilib istehzalı təbəssümlə məni yuxarıdan aşağıya kimi süzürdü. Onun zərif bədəni yetmiş yaşlı adama görə daha heyranedici güc yayırdı, burada "güc" düzgün seçilmiş söz olmaya bilər; daha çox yüngüllük və fiziki harmoniya məsələsi idi. Niyə mən qatırçıda buna fikir verməmişdim?

      Çox sürətlə yeriyirdi. Çox keçmədi ki, nəfəsim daralaraq geri qaldım, onun niyə çay boyu gedən daha rahat yola yox, sıldırım dağ yollarına üstünlük verdiyini başa düşə bilmirdim. Hər addımımda bel çantam daha da ağırlaşırdı. Ancaq qoca gözləmirdi. Tezliklə yoldakı sıldırım qayaların arxasında gözdən itdi.

      "Cəhənnəm olsun", – nəfəsimi dərmək üçün ara verəndə düşündüm. Çox aşağıda, yarı günəş işığında, yarı ən dərin kölgədə batmış, mənimlə tağlı bir qayanın altında və bir saat əvvəl çiçək açmış ümidlərimlə ən dərin yerdə qalan Leh şəhərini görə bilirdim. Qoca o qədər rişxəndcil və susqun idi ki, onun məni heç sevmədiyini hiss etdim. Aydındır ki, o, tempini mənim asta yerişimə uyğunlaşdırmaq niyyətində deyildi.

      Birinci döngənin arxasında məni qeyri-adi mənzərə qarşıladı. Qayalı cığırın ortasında Yoqananda başı üstə, tam şaquli, hərəkətsiz dayanmışdı. Yalnız belinə yığılmış xalatının alt ucları küləkdən titrəyirdi. Başı ilə yastı bir daşın üzərində dayanmışdı. Ayaqları bir qədər aralı idi.

      Gözləyirdim. Beş dəqiqədən sonra o, yavaş-yavaş dizlərini əydi, kürəyini bükdü, başını daşdan qaldırmadan ayaqları ilə yerə toxundu, sonra dizləri üzərində manevr etdi və nəhayət, heç bir səy göstərmədən ayaq üstə dayandı.

      "İndi sənin növbəndir", – dedi.

      Ona izah elədim ki, boynumdakı fəqərə zəiflədiyi üçün həkimim mənə xəbərdarlıq edib ki, heç vaxt başımın üstündə dayanmayım. O, elə bərkdən güldü ki, ürpədici səsi dağın yamacından aşağı yayıldı və vadinin yuxarısında bir yerdə yox oldu. İlk dəfə idi ki, “mənim ziyalılarım” adlandırdığı hər kəsi sonradan salamlayacağı gülüşünü eşidirdim. Bunu eşidəndə az qala titrəyirdim; qaba, kobud və istehzalı idi.

      "Deməli, həkimini də özünlə gətirmisən, – dedi. – Yaxşı, narahat olma. Sən başının üstündə dayanırsan. Yəqin ki, həyatının ən yaxşı hissəsində bunu etmisən”.

      O, bambuk çubuğunu götürüb yoluna davam etdi.

      Yol indi eniş olduğundan onunla ayaqlaşmaq daha asan idi. Hətta mənə sataşmaq istəyirmiş kimi yavaşıdı. Bir-iki dəfə diqqətsizlik anında az qaldı onunla toqquşum. Sonra heç bir xəbərdarlıq etmədən yolun kənarındakı daşın üstünə oturdu.

      "Davam et, – dedi. – Məni gözləmə”.

      Onunla qalmağa üstünlük verdiyimi dedim.

      “Niyə?”

      Bu sualı gözlədiyim üçün mənalı hesab etdiyim bir sıra cavablar hazırlamışdım. Amma o anda heç birini xatırlaya bilmədim. Bircə onu deyə bildim ki, fərqli olmaq üçün dəyişmək istəyirdim.

      "Sən fərqlisən, – dedi. – Olduğun kimi olmaq istəsəydin, mənimlə qalmaq üçün daha yaxşı səbəblərin olardı”.

      "Amma bu qədərdir, – dedim. – Mən özümü mahiyyətimdə tapmaq istəyirəm. Mən əvvəllər olduğum özümə çevrilmək istəyirəm. İçimdəki boşluğu sağaltmaq, yenidən bütöv olmaq istəyirəm”.

      O, dodaqlarını alçaldıcı şəkildə marçıldatdı. “Sənin mahiyyətin nədir? Sən insansan? Nə olduğunu başa düşürsənsə, deməli, osan. Həqiqət budur. Sən həqiqəti bilirsən?”

      Hələ də axtardığımı dedim. Onun köməyi ilə tapmaq ümidi ilə gəlmişdim.

      "Həqiqət məndədir? – təəccüblə soruşdu. – Mənim cibimdə? Mənim mədəmdə? Ayaq barmaqlarımın arasında?” O, olduqca əyləncəli görünürdü.

      “Bu, hiss olunan bir şey deyil, – dedim. – Bu, qavrayışın bir formasıdır. Ruha rahatlıq gətirən bilik növüdür”. Əlavə etdim ki, həqiqət maddi dünyadan kənarda, sadəcə keçmişdə və gələcəkdə mövcud olan bir şeydir.

      "Əziz dostum, bunlar sadəcə gözəl sözlərdir, poeziyanın ən dəyərsiz növüdür. – O güldü. – Sənə deyirəm: axtarma, çünki gözündən qaçacaq. Axtarma, sadəcə tap”.

      O, dişlərini ağardıb gülərək davam etməyimi gözləyirdi. Bura qədər onun mənə sataşmadığı aydın idi. Amma onun bütün açıqlamaları o qədər paradoksal idi ki, mənim rasional ağlımın müdafiə sisteminə təsir edə bilmədi. Dedim ki, mən onun nə demək istədiyini müəyyən mənada başa düşdüm, amma eyni zamanda, bəlkə də başa düşmədim.

      "Bəs niyə yox? – deyə soruşdu, az qala üstümə atılacaqdı. – Çünki anlayırsan. Bax elə ona görə də anlamırsan. Bundan daha bəsit necə ifadə edə bilərəm? Zehnin rahatlığı nə spiritual, nə də intellektual deyil, fizioloji üsulla əldə edilir. Sən nəsə edirsən və onun ardınca nəsə gəlir. Zehin yol boyu sakitləşir”.

      "Ona görə burdayam", – dedim.

      Gözlərini qıyıb alnını qırışdırdı. “Səndə məsumluq yoxdur. Səndən çoxlu alaq otları kimi ideyalar və fəlsəfələr cücərir. Küləyin sənə gətirdiyi hər toxumu əkmisən, heç nəyi rədd etməmisən. İndi səni qalın cəfəngiyyat meşəsi bürüyüb. Onu yandırmağa hazırsan? Əks halda heç bir metodun faydası olmayacaq. Bu, sadəcə olaraq, başqa bir alaq otu olacaq".

      Dedim ki, çox şeyi qurban verməyə hazıram, o cümlədən onun alaq otları meşəsi adlandırdığı şey əslində mənim təcrübələrimin, dünya haqqında biliklərimin toplusudur. Amma bəli, mən hətta bunları da buraxmağa hazır idim. Bəlkə də onu tamamilə silməklə deyil, daha az diqqət yetirməklə…

      O, soyuq bir gülüşlə sözümü kəsdi.

      “Niyə Lehdəki bazara getmirsən? Orada yaxşı