Sehrbazın Şagirdi. Эвальд Флисар

arzum; belə şeylərin faydalılığına şübhələrimə baxmayaraq, müəllim – quru tapmaq qərarım; və hər şeydən əvvəl mənim araşdırmalarımın kifayət qədər hərtərəfli aparıldığına əminliyim. Yoqanandanı uzaq dağ mağarasında tapacağımı sonuncu təsdiqləyən qoca qatırçıya inanmağa hazır olmağım da eyni dərəcədə axmaqlıq idi.

      Dağın ətəyində artıq poniləri açmış, balaca çadır qurmuş, iki yataq kisəsi açmış, kerosin ocağını yandırıb çay üçün su qaynatmışdı.

      “Sən Şivanın linqamını gördün? – deyə kinlə soruşdu. – Avqustda gəlməli idin, indi çox gecdir”.

      “Sən yaxşı bilirsən ki, mən Şivanın linqamını görməyə gəlməmişəm, – dedim. – Mən müqəddəs insan Yoqanandanı tapmağa gəldim. Sən onun burada olacağına and içmişdin”.

      "İnsan o mağarada necə yaşaya bilər? – O, təəccübləndi. – Nə yeyəcəkdi? Bəli, yay ziyarəti zamanı burada yüzlərlə sadhular, hər cür yogi və müqəddəs insanlar olur. Amma hamısı gedir. Onları burada saxlayacaq heç nə yoxdur”.

      “Niyə biz yola düşməzdən əvvəl bunu mənə demədin?"

      “Sən həqiqətləri istəmədin, – dedi. – Xəyal istəyirdin və məni həqiqətə çatmaq üçün deyil, sənə bələdçilik etmək üçün işə çağırdın”.

      Onun sözləri mənə həmişəkindən daha qəribə gəldi, təkcə görünüşü ilə deyil, həm də peşəsi ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edirdi.

      Buna baxmayaraq, qocanın ümidlə dolduğumu və sonra söndüyümü görmək arzusundan başqa heç bir səbəb olmadan məni gəzintiyə apardığını hiss etdim. Qaz ocağı ilə məşğul olarkən onun hiyləgər gözlərindəki məmnunluq işartısını və üzündəki təbəssümü görməzdən gəlmədim.

      “Sən yalançı və fırıldaqçısan, – dedim və ona tərəf addımladım. – Mənə axmaq kimi davranılmasından nifrət edirəm. – Onun üzünə bir yumruq ilişdirdim. – Mən sənə pul verməyə-cəm, – dedim, – və bu, sondur”.

      “Mən səni bura səndən pul almaq üçün gətirməmişəm, – deyə ağrılı çənəsini yavaşca ovuşduraraq cavab verdi, amma çox üzülmədi. – Mən səni bura gətirdim ki, necə bir insan olduğunu görəsən”.

      “Yaxşı, indi bilirsən”.

      "Doğrudur, – dedi. – Ona görə də ödənişdən narahat olma. Əgər ilin bu vaxtında Yoqanandanı tapmaq istəyirsənsə, ən yaxşı təxmin Ladaxdakı Leh olardı”.

      "Sənə inandığımı düşünürsən?"

      "İnandığın şeyin mənimlə heç bir əlaqəsi yoxdur, – dedi. – Çay istəyirsən?"

      Yenidən onu vurmaq istəyirdim, amma gözlərindəki bir şey bu dəfə cavab zərbəsi endirəcəyini deyirdi.

      "İstəyirəm, – dedim. – Çox sağ ol”.

      II

      “SƏN MƏNI AXTARIRSAN, MƏN DƏ SƏNI TAPIRAM!”

      Leyə çatan kimi sadə bir otaq tapdım və çürük çarpayıya yıxıldım. Başım uğuldayırdı, beynim iki gün avtobusda birlikdə getdiyim baltilərin, tibetlərin, ladaxilərin, Hindistan dövlət məmurlarının və müsəlman tacirlərin qəribə üzləri və başqa bir dünyaya – "kiçik Tibet" olacağı vəd edilən Ladax kimi tanınan yerdən daha xoş bir dünyaya aid imiş kimi görünən Kəşmir vadilərinin yaşıllıqları ilə dolu idi.

      Avtobusda saqqallı bir kəşmirli tacir mənə xəbərdarlıq etmişdi ki, həddi aşmayım. İlk iki günü üç yorğan altında dincəlməliydim. Onun sözlərinə görə, Ladaxda yad adamlar qəribə şeylərlə qarşılaşırlar. Günəşin altında, temperaturun tez-tez mənfi otuz dərəcəyə çatdığı yerlərdə paltolarını çıxarırlar. Sonra qayalığın altından keçəndə sanki balta ilə biçilirlər, çünki artıq həmişə ən azı iyirmi dərəcə şaxta olan daimi kölgə həddini keçmiş olurlar. Hava o qədər narındır ki, yolun kənarında qısa sıçrayışdan sonra nəfəsləri kəsilir. Təbii ki, bu, ürək əzələləri daim geniş olan yerlilərə aid deyil.

      "Bunun səbəbi yüzillik uyğunlaşmadır, – dedi tacir. – Xahiş edirəm, bir neçə günə onlara yetişə biləcəyinizi düşünməyin!"

      Mən yüksək düzənliklərin şaxtalı küləklərlə örtüləcəyini gözləyirdim, amma qışda da qarın çox hissəsi səmanı hər tərəfdən deşən dağların yamaclarında qalır. Küləklər şiddətli, bəzən isti, çox vaxt soyuq olur. Onlar çılğın dalğalanan temperaturun qəfil düşməsi nəticəsində yaranır. Ağaclar azdır; əksər yerlərdə böyük kollar var.

      Axşam düşməmiş qalxıb pəncərəyə tərəf getdim. Hind çayını və qarşımda açılan Leh şəhərini seyr edirdim. Boş və təhlükəli çatlarla dolu on altıncı əsrə aid kral sarayı gördüm. Terraslı damları və düzbucaqlı pəncərələri olan qəhvəyi və boz evlərdən ibarət, köhnəlmiş, Asiya üslubunda, elə də sirli görünməyən bir şəhər gördüm. Bu yerdə Yoqanandanı harada tapa bilərdim? O, bu yer üzündə, ənənəvi lamaizmin mərkəzi olan bu tibet sifətlərinin arasında, hind brahmanının içində nə gəzirdi? Şübhəsiz ki, qoca qatırçı mənə yenə yalan söyləmişdi.

      Ertəsi gün səhər yeməyimi yoxladım. Lobya qutuları, quru kolbasa, şorba paketləri, kartof çipsləri və vitamin əlavələri var idi. Allaha şükür ki, çay paketlərim var idi, çünki Ladaxın yak yağlı çayı ürəyimi bulandırırdı. Bir şüşə parasetamol kapsulum var idi, amma hansı ağrıdan qorunmağa çalışdığımı bilmirdim. Təbii ki, hər ehtimala qarşı üç fərqli antibiotik növü də götürmüşdüm. Sadə yaşamaq və yerli yeməklərə mümkün qədər tez öyrəşmək qərarına gəldim, hərçənd, dostlar dağ kəndlərində tsampadan, arpa sıyığından bir az daha çox yemək, əgər bəxtim gətirsə, arabir pendir parçası da ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq etmişdilər.

      Küçədə yüksək hündürlükdə günəş məni heyranedici tərzdə sardı. Qədim şəhərin günəşin içəri girə bilmədiyi dolama küçələrinə çatdığım üçün sevindim. Çoxlu kiçik dükanların yanından keçərkən qərara gəldim ki, şansımı yoxlayım. Şişirilmiş qış gödəkçələri satan dükana girdim və tacirdən Yoqananda adlı hindistanlı müqəddəs insanı tanıyıb-tanımadığını soruşdum.

      Dirsəyimdən tutub məni qapıya doğru apardı. Fikirləşdim ki, məni bayıra atacaq. Lakin tacir məni yolun o biri tərəfinə sürüyərək üzbəüz mağazaya apardı, dükanın qabağında başında dairəvi papaq olan dolu və gənc bir ladaxlı oturmuşdu. Tacirlə söhbətə başladılar, dolu gənc diqqətlə qulaq assa da, başını bulamaqda davam edirdi. Bu zaman orta yaşlı eynəkli bir lama iki səyahət çantası ilə yanımızdan keçdi. Demək olar ki, on dəqiqə davam edən söhbətə ara verdilər. Mən yaddan çıxmışdım.

      Nəhayət, lama oradan ayrılanda mən də getmək istədim, lakin tacir əlini uzadıb məni saxladı.

      "Lama Yoqanandanı tanıyır, – dedi. – Bəlkə onu Tiksenin lama monastırında taparsan. Və ya Lamayuru. Ya da başqa yerdə. Ladaxa gələndə həmişə lama monastırlarından birində qalır”.

      Ladaxda neçə lama monastırı olduğunu öyrənmək üçün dövlət məlumat idarəsinə qaçdım. Yuxulu məmur